جراحی زیبایی در دنیای کودکان

اگر یک کودک در حال بازی یا ورزش زمین بخورد و بینی اش بشکند, کی و چگونه باید او را جراحی کرد

بسیاری از کودکان و نوجوانان حین بازی و ورزش زمین می‌خورند و بینی‌شان می‌شکند و یا پوست صورت‌شان پاره می‌شود.سوال اصلی والدین این است که چه زمانی باید برای این کودکان عمل جراحی زیبایی انجام داد؟ و آیا عمل جراحی زود هنگام به نفع کودکان است؟ ...

صورت از شایع‌ترین قسمت‌های بدن است که در حوادث آسیب می‌بیند. صورت مرکز تعیین هویت افراد و مهم‌ترین قسمتی از بدن است که تغییرات ظاهر آن بر جنبه‌های روانی به ویژه در کودکان تاثیر می‌گذارد. در گروه سنی اطفال، لازم است علاوه بر ترمیم از لحاظ زیبایی و بازگشت عملکرد عضو، توجه مناسبی به عوارض روانی تروما هم به عمل آید. دیده شده که وجود یک اسکار بزرگ‌تر از ۳ سانتی‌متر روی صورت می‌تواند در آینده اثر عمیقی بر زندگی فرد داشته باشد. علاوه بر تغییر شکل صورت، مشکلات ترمیم ضایعه در اتاق اورژانس هم می‌تواند برای کودک استرس فراوانی ایجاد کند و او را تا مدت‌ها از پزشک و بیمارستان گریزان سازد. هر آسیب پوستی نیازمند درمان مختص به خود است.

▪ بریدگی: شایع‌ترین آسیب پوست صورت در اطفال است. بریدگی‌های خطی و کوچک (کمتر از ۳ تا ۴ سانتی‌متر) به صورت اولیه و با بی‌حسی موضعی (مثلا استفاده از یک داروی آرام‌کننده و استفاده از اپلیکاتور پنبه‌ای آغشته به ماده بی‌حسی و بدون هیچ‌گونه تزریق) به سادگی در یک لایه و با نخ‌های قابل جذب (بدون نیاز به خارج کردن نخ بخیه) قابل ترمیم اولیه است. در این موارد هیچ مزیتی در استفاده از بخیه در عمق درم دیده نشده است. نتایج همسانی با استفاده از چسب‌های پوستی قابل حصول است. بریدگی‌های بزرگ‌تر و آنهایی که آلوده باشند باید در اتاق عمل دبرید شده و در چند لایه بخیه شوند. زخم‌های ستاره‌ای ناشی از گیر افتادن بافت نرم صورت بین وسیله ایجادکننده تروما و استخوان‌های صورت است و به همین دلیل بافت‌های اطراف هم کاملا در این زخم‌ها آسیب‌ دیده‌اند. برای ترمیم این زخم‌ها باید حداقل دبریدمان انجام شود. حتی با بهترین تکنیک ترمیم هم این نوع از زخم‌ها از لحاظ زیبایی نتیجه ضعیفی داشته و ممکن است اسکاری وسیع و نامنظم ایجاد شود.

▪ کوفتگی پوست: درمان این ضایعات به صورت محافظه‌کارانه انجام می‌شود و توضیح مناسب به والدین کودک داده می‌شود که اغلب موارد در محل ضایعه یک اسکار فرو رفته ایجاد خواهد شد که بعد از رسیده شدن می‌توان جراحی رویژن اسکار انجام داد.

● کمک‌های اولیه

نقصان‌های پوست باید با گرفتن عکس ثبت شوند. نقصان کوچک، با آزاد کردن زیر لبه‌های پوست بافت اطراف به صورت اولیه قابل ترمیم است. نقصان بزرگ را می‌توان به حال خود رها کرد تا به‌طور ثانویه ترمیم شود و متعاقباً جراحی رویژن اسکار انجام داد. در شرایط خاصی که دفورمیتی بسیار شدید باشد می‌توان بلافاصله ترمیم را انجام داد. در موارد کنده شدن بافت، اگر بافت کنده شده (مثلا لاله گوش) در دست است بهتر است اقدام به پیوند بشود و اقدامات کمکی (مثل هپارین) به عمل آید. بافت‌های کنده شده را بهتر است در سرم خنک منتقل کنند. اگر بافت کنده شده در دسترس نباشد مانند نقصان پوست با آن رفتار می‌شود.

● شکستگی بینی کودکان

شکستگی بینی شایع‌ترین شکستگی در صورت است چرا که استخوا‌ن‌های بینی نازک بوده و از سطح صورت برجسته‌ترند. در کودکان به علت اندازه کوچک استخوان بینی، ادم طولانی بعد از ضربه و نیز عدم همکاری کودک در لمس دقیق، در بسیاری از موارد شکستگی‌های بینی مورد غفلت قرار می‌گیرند و تنها پس از پدیدار شدن بدشکلی‌های ظاهری بینی خود را نشان می‌دهند. بیمار دچار شکستگی بینی معمولا بدحال نیست و جا اندازی این شکستگی به خوبی با بستری کوتاه‌مدت قابل درمان است. در گروه سنی اطفال جهت پیشگیری از آسیب روحی یا بدشکلی‌های بعدی، درمان این شکستگی‌ها با بی‌هوشی عمومی ‌کوتاه مدت انجام می‌شود. حین جا اندازی بسته شکستگی بینی کنترل کیفیت جااندازی را جراح به کمک مشاهده دقیق به همراه لمس انجام می‌دهد بنابراین انجام این عمل نیاز به مهارت ویژه‌ای دارد به خصوص اینکه با توجه به ادم فراوان در گروه سنی اطفال این برآورد سخت‌تر می‌باشد و در صورت عدم برآورد دقیق، بعد از رفع ادم بدشکلی دایمی‌ رویت خواهد شد.

اساس تشخیص شکستگی بینی براساس معاینه است و به مهارت جراح بستگی دارد ولی از گرافی هم برای کمک استفاده می‌شود. نمای رادیوگرافی جانبی بینی به تنهایی برای کشف شکستگی ممکن است کافی نباشد و گاهی از سی‌تی‌اسکن استفاده شده است. البته سی‌تی‌اسکن هم به تنهایی برای کشف شکستگی دقت کافی را ندارد شکستگی‌های بینی کودکان به طور کلی به پنج دسته تقسیم می‌شوند: یک‌طرفه، دوطرفه، فرونتال، لترال-فرونتال، خرد شده. دو نوع شکستگی خرد شده و لترال فرونتال می‌توانند به صورت بینی زینی شکل تظاهر کنند که این دو نوع بهتر است هر چه زودتر جااندازی شود و توجه کافی به شکستگی تیغه بینی همراه به عمل آید. جا اندازی بقیه انواع شکستگی را می‌توان بعد از رفع ادم به تعویق انداخت که بهتر است قبل از روز هفتم بعد از شکستگی انجام شود. باید در شکستگی بینی توجه کاملی هم به شکستگی همراه تیغه بینی به عمل آید زیرا بی‌توجهی به این مساله عامل بسیار مهمی‌در بدشکلی‌های بعدی محسوب می‌شود.

دکتر محسن نراقی

متخصص گوش، حلق و بینی