کمی دقیق تر نگاه کن

نگاه به گذشته درست است یا نه

روزهای آخر سال، همیشه و همواره روزهای حساب و کتاب است. به هر شرکت یا اداره و فروشگاهی که بروید، حسابدارهایی را می‌بینید که سرشان توی ورق و کاغذ است و تندتند دکمه‌های ماشین‌حساب را فشار می‌دهند...

برآورد مالی سالی که گذشت، مهم‌ترین کاری است که کارمندها در این روزهای سال انجام می‌دهند تا وقتی سال تحویل شد، همه بدانند امسال به نشانه اعداد و ارقام چقدر درست کار کرده‌اند و چه اتفاقی افتاده. اهمیت بررسی سال گذشته با روایت همین ماجرا، برای ما مشخص می‌شود. هر فردی در زندگی‌ شخصی‌اش، از این حساب و کتاب‌ها با خودش دارد و به شیوه خودش، روزهای گذشته‌اش را مرور و به آینده فکر می‌کند. واقعیت این است در روزهای آخر سال، به همان اندازه که خانه‌تکانی‌ها و حساب و کتاب‌های مالی برای افراد مهم است، نگاهی به روزهای گذشته هم مهم می‌شود و هرکس از روزهایی که گذرانده ارزیابی دارد. اینکه این ارزیابی درست است یا نه، چطور باید انجام شود و چطور باید از آنها نتیجه گرفت، سوال‌هایی است که دکتر پرویز رزاقی به آنها پاسخ داده است.

● نگاهی به گذشته درست است یا نه؟

نگاه به روزهایی که در سال گذشته داشتیم، مرور موفقیت‌ها و شکست‌ها، بررسی دلایل آنها و برنامه‌ریزی برای سال آینده، بهترین کاری است که یک انسان سالم برای زندگی‌اش در روزهای آخر سال انجام می‌دهد. هیچ انسانی کامل نیست و همه انسان‌ها به تغییر و تحول نیاز دارند تا به کمال برسند و این بررسی، یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌های تغییر و رسیدن به کمال است. از نظر روان‌شناسی هم این بررسی‌ها، کمک بزرگی به سلامت روان انسان‌ها می‌کند. وقتی یک‌نفر زندگی‌اش را زیر ذره‌بین می‌گذارد و سوال‌های مهمی مثل چه اهدافی داشتم؟ چقدر به اهدافم رسیدم؟ موفقیت‌ها و شکست‌هایم کجا بود؟ چقدر برای رسیدن به اهدافم تلاش کردم؟ چقدر برای رسیدن به اهدافم کم‌کاری کردم؟ موانعم کجا بود؟ را از خودش می‌پرسد، بازنگری دقیقی از خودش انجام می‌دهد و نتیجه بهتری می‌گیرد. با رسیدن به پاسخ این پرسش‌هاست که هرکسی می‌تواند خودش را بهتر بشناسد و برای رسیدن به زندگی بهتر با تغییر و تحول دقیق و برنامه‌ریزی درست‌تر قدم بردارد.

● چه کسانی خودشان را نقد می‌کنند؟

افرادی که حاضرند ذره‌بین در دست بگیرند و به حساب و کتاب روزهایی که گذرانده‌اند، برسند، افراد قوی و با اعتمادبه‌نفسی هستند. آنها صادقانه و ساده‌ترین رفتار را با خودشان دارند و هیچ‌وقت از ضعف‌هایشان نمی‌ترسند. خیلی خوب می‌دانند تا وقتی حواسشان به ضعف‌هایشان نباشد و نقاط‌قوتشان را پیدا نکنند، نمی‌توانند زندگی بهتر و آرام‌تری برای خودشان بسازند. به همین دلیل قدم برمی‌دارند و به زندگی خودشان دقیق‌تر نگاه می‌کنند و از این قدم‌ها هم همیشه نتایج خوب و مثبتی می‌گیرند، اما افرادی که اعتمادبه‌نفس ندارند و همیشه در موضع ضعف هستند، با خودشان هم روراست نیستند و شاید هیچ‌وقت نتوانند نقاط ضعف و قوتشان را بشناسند و برای رسیدن به آرامش و زندگی بهتر قدم بردارند.

● مسیر درست بازنگری کدام است؟

اولین و درست‌ترین راه‌ این است؛ با خودتان صادق و روراست باشید. صداقت در نگاه به روزهایی که گذشته، خیلی مهم است. با نگاهی صادقانه و درست است که نقاط ضعف و قوت پیدا می‌شود. اشتباهات و کارهای درست مشخص و موانع تشخیص داده می‌شوند. تا وقتی نگاه شما صادقانه نباشد و از ضعف‌های خود چشمپوشی کنید یا همه‌چیز را گردن شرایط و اتفاقات بیندازید، هیچ‌چیز درست نمی‌شود. با نگاهی اشتباه به زندگی، هیچ تغییر مثبتی اتفاق نمی‌افتد و راه‌ها و مسیرهای اشتباه هم بیشتر می‌شوند. بعد از این رفتار صادقانه است که می‌توانید، اتفاق‌ها و ماجراها را دسته‌بندی کنید. حوزه‌های مختلفی برای خود تعریف کنید و میزان موفقیت و عدم موفقیت را در آنها بسنجید. مثلا می‌توانید حوزه‌هایی مثل شغل، اجتماعی و خانوادگی، روابط دوستانه، مالی و کاری و تحصیلی را تعریف و هر کدام را جداگانه بررسی کنید. نگاه دقیق به اتفاق‌ها و ماجراها در این بررسی‌ها خیلی مهم است. موانع و دلایل موفقیت را پیدا کنید. برای موانع دنبال راه‌حل بگردید و به این فکر کنید که چطور می‌شود دلایل موفقیت را بیشتر و محکم‌تر کرد.

● وقتی بررسی تمام شد، چه کنیم؟

برنامه‌ریزی، مهم‌ترین و آخرین مرحله‌ای است که باید در بررسی انجام شود. همیشه بعد از بازنگری‌ها، ممکن است نگرانی و استرسی برای روزهای آینده سراغ افراد بیاید. حتی ممکن است در مسایل و مشکلاتی مثل بحران مالی، کاری و اجتماعی که اقتضای شرایط است، انسان دچار افسردگی و نگرانی شود، اما مزیت این بازنگری همین است؛ همین که هرکسی بداند چه اتفاقی افتاده و چه اتفاقی قرار است بیفتد. برنامه‌ریزی دقیق و خوب، باید جایگزین دل‌نگرانی‌ها، افسردگی‌ها، سرزنش‌ها و حس‌های ناخوشایند بشود. فردی که خودش را در بوته نقد می‌گذارد، باید از این مرحله درست و بجا استفاده کند و تنها راه این استفاده برنامه‌ریزی دقیق و خوب برای آینده است. برای این برنامه‌ریزی، اهداف تازه تعریف می‌شود، شکل اهداف با توجه به شرایط تغییر می‌کند، کم‌کاری‌ها و اشتباهات حذف می‌شوند و موانع از سرراه برداشته خواهند شد.

● مهم‌ترین نکته‌ای که هیچ‌وقت نباید فراموش شود

برای این ارزیابی‌ها ۲ نکته مهم و اساسی هیچ‌گاه نباید فراموش شود؛ ارزیابی باید همه‌جانبه باشد و هیچ بخش از زندگی نباید فراموش شود. از قلم انداختن یک بخشی از زندگی، ممکن است همه‌ بررسی و ارزیابی را تحت‌الشعاع قرار دهد و به نتایج درست نرسید. پس حواستان به تمام نکات باشد تا دقیق و درست متوجه شوید روزهای ناراحت و شاد سال، کدام‌ها بوده‌اند و چرا به این حس‌های ناخوشایند رسیده‌اید. نکته دوم این است که امید و انگیزه را هیچ‌وقت از یاد نبرید. امید، مهم‌ترین دلیلی است که کمک می‌کند نگاهی به روزهای گذشته داشته باشید و براساس آنها برنامه‌ریزی کنید. با امید و داشتن انگیزه از شرایط سخت راحت‌تر بیرون می‌آیید و از روزهای خوش هم لذت بیشتری خواهید برد. با امید می‌توانید ذره‌بین در دست بگیرید و به خود دقیق‌تر نگاه کنید و به تغییر و تحول در روزهای آینده با لبخند بنگرید و قدم‌های درست و منطقی را برای تغییر و تحول بردارید. واقعیت این است که زندگی همیشه در حال چرخش است و همین ارزیابی‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست که در این چرخش از ما انسان‌های بهتر و کامل‌تری می‌سازد.