چرا بانوان به ورزش نیاز دارند

باید پذیرفت که زنان هرگز قادر به رقابت با مردان در ورزشهای قدرتی و استقامت نیستند درواقع ساختار فیزیولوژیکی اجازه این برابری را به آنها نمیدهد اما در ورزشهایی که فاکتور تعیین کننده در آنها مهارت است چنین برابری امکانپذیر است

اگرچه در دنیای غرب، در فرهنگی با آزادی تقریباً همه جانبه زندگی میکنیم و در این فرهنگ زنان پستهای کلیدی در اکثر عرصه های زندگی در دست دارند؛ اما در زمینه تلاش آنها در مسایل ورزشی، توجه عملی و متناسب با نیازهای ویژه آنان صورت نگرفته است. باید پذیرفت که زنان هرگز قادر به رقابت با مردان در ورزشهای قدرتی و استقامت نیستند. درواقع ساختار فیزیولوژیکی اجازه این برابری را به آنها نمیدهد. اما در ورزشهایی که فاکتور تعیین کننده در آنها مهارت است چنین برابری امکانپذیر است. در ورزشهای توانی و استقامت تنها جایی که زنان و مردان در نزدیکترین فاصله حرکت میکنند مربوط به شنای استقامت است که سطوح بالاتر چربی در زنان باعث شناوری بیشتر و کاهش اختلاف عملکرد تا مرز ده درصد میشود . ساختار فیزیولوژیک زنان به منظور بارداری و زایمان تکامل یافته از این رو، هم محدودیتهای آناتومیک و هم فیزیولوژیک در زمینة ورزش برای آنها فراهم میکند.

تا مراحل نخستین بلوغ، عملکرد پسران و دختران را میتوان یکسان در نظر گرفت، این برابری به وضوح در ورزشهای دو ومیدانی دیده میشود که هم در دوهای سرعت و هم استقامت (۸۰۰ متر، ۱۵۰۰ متر...) غالباً پیروز میدان، دختران هستند. اما پس از بلوغ فاکتورهای قدرت و استقامت که طبیعتاً در مردان جلوة بیشتری پیدا کرده و اختلافی را سبب میشود که همة ما از آن آگاهیم به دلیل این نظام متفاوت فیزیولوژیک، زنان میبایست توجه بیشتری به نیازهایشان داشته باشند. تا آنجا که مربوط به تغذیه میشود زنان باید بطرز متفاوتی از مردان اینگونه نیازها را برآورده سازند، به ویژه اگر علاقهمند به رقابت نزدیک با مردان هستند. در یک جامعه معمولی یک بانوی با جثة متوسط، تقریباً از یک رژیم غذایی مشابه یک مرد با جثة متوسط استفاده میکند.

لیکن من امیدوارم اکثر بخشهای این کتاب بر این نکته تأکید داشته باشد که ورزشکاران بویژه در سطوح حرفهای را نمیتوان متوسط در نظر گرفت و زیرا مسایل تغذیهای در آنها بسیار متفاوت است. در زمینة مواد مغذی اصلی، به منظور فراهم ساختن انرژی جهت استفاده در عضلات فعال، تفاوت چشمگیری بین مرد و زن وجود ندارد. بنابراین، تفاوتهای موجود مربوط به اثر هورمونهای زنانه یعنی استروژن و پروژسترون و اثری است که این هورمونها بر بدن دارند.

تنها در همین اواخر توجه ژنیکولوژیستها به سمت ورزش معطوف شده است و به این نتیجه رسیدهاند که ورزش هم تحت تأثیر تغییرات ماهیانه زنان قرار میگیرد و هم خود بر آن تأثیر میگذارد. باید دانست که هرگونه درمانی در جهت کاهش بینظمی در این سیکلها، عملکرد ورزشی بانوان را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد. یکی از پیشگامان در این عرصه اندرو ماتیوز ، یک متخصص مشاور در امور زنان و زایمان در بیمارستان West Middlesex بود که از او، توسط مدیر تیم بریتانیا در بازیهای المپیک ۱۹۶۸، یعنی "ماریا هارت من " دعوت به عمل آمد تا در آمادهسازی تیم به او کمک کند. این دو به کمک هم فصل جدیدی را در عرصه ورزش بانوان در بریتانیا گشودند. شروع قاعدگی در سنین ۱۱ الی ۱۳ سالگی است. در این مرحله سیکلها نامنظم بوده و اگرچه تخمکگذاری بندرت اتفاق میافتد اما میزان دفع خون در حدود ۵۰ الی ۱۵۰ میلیلیتر میباشد. از این رو هنگام در نظر گرفتن نیازهای تغذیهای به این مسئله باید توجه داشت. ورزش میتواند شروع قاعدگی را تحتالشعاع قرار داده و معمولاً آن را تا چندین سال (به ویژه اگر در سطوح حرفهای باشد)! به تعویق بیاندازد.

اگرچه هیچگونه عوارض جانبی از این تأخیر پدید نمیآید اما رژیم غذایی دختران در این مرحله نیاز به یک برنامه ریزی دقیق به منظور جلوگیری از افزایش وزن و پیشگیری از کمخونی دارد. تغییرات هورمونی در زنان بالغ چشمگیرترند. زنان چهارده روزِ قبل از تخمکگذاری تحتتأثیر هورمون استروژن هستند که حاصل آن خلقی شاداب و سرحال است و برای تجویز فعالیتهای ورزشی سنگین بسیار زمان مناسبی میباشد. اما پس از تخمکگذاری هورمونهای ژستاژن فراوانترند و همین مسئله اغلب باعث تغییراتی در خلق بیمار میشود که اصطلاحاً به مجموعة این علائم P.M.T یا تنش قبل از خونریزی میگویند. تحقیقات نشان میدهد که دست کم هشتاد درصد زنان از این عارضه رنج میبرند و بالغ بر چهل درصد، عوارض جانبی کاملاً ناخوشایندی را متحمل خواهند شد که شامل زودرنجی، افسردگی، دردپستان، احساس پفکردگی به دلیل احتباس مایعات، سردرد، گیجی و بیدقتی، ورم پاشنهها، کاهش میل جنسی، یبوست، داغ شدن بدن، کمردرد، تهوع، خوابآلودگی شدید، و میل زیاد به موادی مثل شکلات (که میتواند بالانس انرژی را تحت تأثیر قرار داده و عوارض P.M.T را شدیدتر کند) میباشد.

علاوه بر آن بلافاصله قبل از تخمکگذاری، تغییرات سیکلیک قابل توجهی هم وجود دارد که میتواند عملکرد فرد در ورزش را تحتتأثیر قرار دهد.

تحقیقات آماری نشان میدهد که قبل از قاعدگی عملکرد ریهها و نبض فرد در بهترین وضعیتاند، در حالی که هماهنگی عضلانی در پایینترین سطح خود قرار دارد. همچنین در این زمان، فرد نسبت به عفونتها، برخوردهای ورزشی، ضایعات ناشی از آنها آسیبپذیرتر است. رژیم غذایی میتواند بر سندرم P.M.T اثر بگذارد و یک برنامه غذایی مناسب در این مرحله از سیکل قاعدگی قادر به ایجاد تغییرات مطلوب قابل توجهی میباشد. این مسئله امری ضروری برای بانوانی است که قصد رقابت به شکل حرفهای را دارند. P.M.T ممکن است در نتیجه تأثیر اسیدهای چرب بر پروستاگلاندین ۱ E (که در حالت طبیعی نقش تنظیمکنندة استروژن و پروژسترون در خلال فاز قاعدگی را دارد) تشدید شود.

مقالات متعددی حکایت از فواید دارویی گیاهی به نام روغن گیاه پامچال "علف خر" و تأثیرات اثبات شدة "روی" بر سیستم قاعدگی دارد. از این رو استفاده از این دو ماده به عنوان مکمل غذایی در رژیم، برای کسانی که به شدت از P.M.T رنج میبرند مفید است. بااین حال به نظر میرسد علائم P.M.T بیش از آنکه تحت تأثیر اقدامات درمانی باشند به پرهیز و پیشگیری بیشتر جواب میدهند. تحقیقات متعددی دلالت بر این دارد که با پرهیز از مصرف چای و قهوه به طور اخص، از شدت علائم به میزان زیادی کاسته میشود. در بانوانی که معتاد به مصرف نوشیدنیها هستند استفاده از چای میوهای و گیاهی جایگزینی عالی بوده و هیچ یک از عوارض ناخوشایند نوشیدنیهای مذکور را ندارند. سایر مواردی که در صدر لیست پرهیز قرا ردارند عبارتند از: شکلات، شکر، نمک و محصولات لبنی. سیگار هم اثرات نامطلوبی بر سیستم قاعدگی دارد.

گرچه بسیاری از زنان برای تسکین هر نوع درد به مصرف داروها وابسته میشوند. تحقیقات بر روی عوارض قرصهای ضدبارداری (O.C.P) بسته به این که وابسته به چه مرجعی باشد، فرق میکند. تقریباً مرز مشخصی بین آنهایی که معتقدند این قرصها علائم را تشدید میکنند و آنها که میگویند وضعیت حاصل با مصرف قرص قابل تحملتر میشود، وجود دارد. در حالی که تحقیقات همچنان ادامه دارد. افراد مختلف واکنشهای متفاوتی را در برابر OCP از خود نشان میدهند.

اگرچه اکثر ورزشکاران زن در فاز قبل از خونریزی ممکن است فعالیت جسمانی را به "نمک زدن به زخم" تشبیه کنند، واقعیت این است که ورزش در کاهش علائم P.M.T مؤثر است و علت آن به احتمال زیاد مربوط به تأثیری است که ورزش بر سیستم اندوکرین یا غدد درونریز و بالطبع هورمونهای جنسی دارد. درواقع بانوان ورزشکار هماکنون در طول این فاز قاعدگی به تمرینات خود ادامه میدهند و آموختهاند که چگونه از پس تغییرات سیکلیک برآیند.

شرکتکنندگان در بسیاری از رشتههای ورزشی، که یکی از آنها دو ومیدانی است به منظور تنظیم سیکل قاعدگی در رقابتهای حرفهای به میزان وسیعی از O.C.P استفاده کرده و میکنند که هدف از مصرف این دارو اجتناب از همزمانی رقابتها با فاز P.M.T است. با این حال، در نظر بسیاری، عوارض جانبی ناشی از مصرف OCP بسیار بیشتر از فواید احتمالی آن است. خانم دکتر "جودی گراهام " در کتابش، روغن گیاه پامچال، کتابی که برای استفادة درمانی از این ماده منتشر شده شرح میدهد که چگونه اسید چرب ضروری یعنی اسید لینولئیک به تولید PG (پروستاگلاندین) کمک میکند و چگونه تحت تأثیر ویتامین B ، E ، روی و منیزیم مؤثر بودنش تقویت میشود.

اما موضوعی که از نظر اهمیت، یکسان با موضوع قبل است، آنست که چگونه این اثرات مفید در حضور مقادیر زیاد چربی اشباع مثل کلسترول، الکل، پایین بودن سطح قند خون و بالطبع اثر آن بر هورمونهای تنظیم کننده قند خون، هورمونهای وابسته به استرس (مثل آدرنالین، نورآدرنالین و کورتیزول)، افزایش سن، کمبود روی، و عفونتهای ویروسی بلوک میشوند. دکتر گراهام توضیح میدهد که چگونه روغن گیاه پامچال قادر به تسریع تغییرات متابولیک نهایی اسید لینولئیک در راستای تولید PGE بوده و نیز چگونه ویتامینهای محلول در آب میتوانند به این فرایند کمک کنند.

به عنوان یک دیدگاه شخصی براساس تجربهای که در کار با شمار زیادی از بانوان ورزشکار حرفهای داشتهام متوجه شدم که تمرینهای سنگین بویژه در دوندگان استقامت باعث کاهش چربی بدن تا حدی شده که خود منجر به قطع سیکل قاعدگی میشود اما هیچگونه عارضة جانبی واضح را به دنبال نداشته است. من همچنین در مواردی برخورد کردهام که در آنها P.M.T باعث افت نتایج تمرین و رقابت شده است. یک ورزشکار فقط میتواند دقایقی قبل از رقابتهای بزرگ، به دلیل ماهیت پراسترس اینگونه رقابتهای حرفهای، لحظات بسیار سنگینی را تحمل کند.

جدای از تسکینی که OCP ممکن است در افراد دچار P.M.T ایجاد کند. برخی از بانوان ورزشکار، از این قرصها جهت جلوگیری ازبارداری یا تنظیم شدت و مدت خونریزی استفاده میکنند. این وضعیتها میتواند بر روی رژیم غذایی تأثیر بگذارد. کاملاً ثابت شده است که مصرف قرص، اثرات نامطلوبی بر بدن دارد، یعنی باعث کاهش سطح ویتامینهای محلول در آب و نیز کاهش دستیابی بدن به منیزیوم و روی و در عین حال افزایش سطح مس میشود. منیزیم برای تولید انرژی و سنتز پروتئین مورد نیاز است. بانوان ورزشکار به g m۳۰۰ از این ماده در روز نیاز دارند. مقادیر کافی از این ماده در شیر، دانههای خوراکی و آجیل وجود دارد. باید پذیرفت که پختن اثرات نامطلوبی بر روی این ماده معدنی دارد. روی (Zn) به طورقطع، مهمترین ماده معدنی است که بر P.M.T تأثیر میگذارد.

این ماده برای عملکرد صحیح همة ارگانهای حیاتی لازم بوده و یک اثر آنزیمی در مصرف اکثر ویتامینها دارد. سطح روی در خلال سندرم P.M.T به پایینترین حد خود میرسد و بنابراین به مکملهای روی و یا افزایش میزان غذاهای دریایی در رژیم غذایی روزانه نیاز میباشد. مشخص شده است که ویتامین B۶ نقش مهمی در درمان P.M.T ایفا میکند. همچنین یک نقش کو ـ آنزیمی در تبدیل اسیدهای چرب بازی میکند. آزمایشات ثابت کرده است که OCP به طور چشمگیر سطح B۶ را کاهش میدهد واز اینرو برای اطمینان از در دسترس بودن حدود mg ۱۵۰ از این ویتامین در روز، مصرف مکملهای حاوی این ویتامین ضروری است. این حقیقت که OCP دستیابی بدن به ویتامین C را کاهش میدهد، میتواند اثرات کاملاً فاجعهباری بر استانداردهای عملکرد ورزشکاران داشته باشد.

نقش این ویتامین در جذب آهن در جایی دیگر در همین کتاب مورد بحث قرار گرفته و نیاز به توضیح بیشتر ندارد. ویتامین C تأثیر زیادی در مبارزه علیه عفونتهای ویروسی مثل سرماخوردگی دارد. اما اثرات آن بر کاهش احتباس مایعات بویژه در اندامهای تحتانی کاملاً به اثبات نرسیده است. از این رو پیشنهاد میکنیم بانوانی که از OCP استفاده میکنند بهتر است روزانه ۳ گرم ویتامین C به صورت مکمل دریافت کنند. متأسفانه مصرف آبلیمو احتمالاً قابلیت فراهم ساختن چنین سطحی از ویتامین را ندارد واز اینرو مصرف مکمل ویتامین C تنها راه ممکن است.

بدون شک متخصصان امور تغذیه ورزشکاران، مربیان و سایرین... باید از نیازهای تغذیهای بانوان آگاه باشند و تغییرات ماهیانه آنها را در هنگام برنامهریزی برای رژیم غذایی و تمرینات از نظر دور ندارند. اگرچه برنامههای تمرین ممکن است شبیه مردان باشد، تغییرات ماهیانه بررسی دقیق رژیم غذایی در بانوان ورزشکار را ایجاب میکند. کوتاه سخن اینکه اکیداً پیشنهاد میکنم بانوان ورزشکار آرزومند سکوهای قهرمانی به رژیم غذایی خود مواد زیر را اضافه کنند.

▪ روغن پامچال (تا ۳ گرم در روز)

▪ ویتامین C (تا ۳ گرم در روز)

▪ ویتامین B۶ (تا ۱۵۰ میلیگرم در روز با مقداری ب ـ کمپلکس)

▪ ویتامین E (تا ۳۰۰ میلی گرم در روز)

▪ روی (تا ۱۰ میلیگرم در روز)

البته اکثر مواد فوق را در کمپلکس مولتی ویتامین / مینرال که برخی شرکتها به طور اختصاصی برای زنان ساختهاند میتوان یافت که بدینطریق از مصرف قرصهای متعدد برای هر ویتامین یا مینرال جلوگیری میشود. درک میکنم که چنین پیشنهادی ممکن است با رژیم طبیعی شما اصلاً سازگاری نداشته باشد. اما معتقدم که: هر که طاووس خواهد جور هندوستان کشد

● علم تغزیه و ورزش

تغییر و تبدیل غذا در روده کوچک پیچیده تر میشود وشیره روده دوباره مواد مغذی پایه را به شکلی که بتوانند در بدن جذب شود تجزیه میکند. بجز برخی موارد استثنایی جذب غذا در معده که قبلاً اشاره شد همة جذب غذا زمانی اتفاقی میافتد که غذا از اثنیعشر گذشته باشد.

با آنکه کبد بخش قابل توجهی از مکانیسم هضم نیست ولی نقشی ضروری در مصرف، تبدیل و ذخیره غذا دارد و ارگان متابولیکی بسیار فعالی است. در این مرحله از هضم، کبد مادهای به نام صفرا را میسازد و آن را در کیسه صفرا ذخیره کرده که هنگام ورود موادغذایی به روده کوچک آن را ترشح میکند. با آنکه صفرا محتوی آنزیمهای هضم نیست اما نقش مهمی را در جذب چربیها ایفا میکند و به روانی عبور مواد از روده کمک میکند. دربارة کبد، بخصوص در مورد نقش آن در ذخیره و تبدیل فرآوردههای انرژی، تبدیل اسیدهای آمینه به کربوهیدراتها و کربوهیدراتها به چربی و تبدیل اسید آمینهای به اسید آمینه دیگر بیشتر خواهیم گفت. بیشترین تبدیل زمانی کامل میشود که کیموس روده کوچک را ترک میکند. کربوهیدراتها به صورت مونوساکارید به وسیله عمل انتشار جذب میشوند.

پروتئینها به صورتاسیدهایآمینه وبه وسیله سیستمانتقال فعال وچربیها به شکل گلیسرول واسیدهای چرب جذب میشوندو مستقیماًبه خونیامجاریلنفاوی وارد میشوند. مواد معدنی در این مرحله همراه آب جذب میشوند اما بیشتر به وسیله یک فرایند پیچیدهتر به نام فرایند اسمزی جذب میشوند. غذا بالاخره وارد رودة بزرگ میشود،جایی که آب یکبار دیگرجذب میشود و مواد هضمنشده زائد به صورت مدفوع از بدن خارج میشوند. تمام این فرایند پیچیده تحتتأثیر مستقیم سیستم عصبی و سیستم اندوکرین (از طریق هورمونهای مخصوص) قرار دارد. معرفی خلاصه سیستم هضم ممکن است کسانی را که مایلند اطلاعات بیشتری از این فرایند داشته باشند به مطالعه بیشتری راغب سازد. امید است که جزئیات کافی به خوانندگان داده شده باشد تا خلاصه از فرایند پیچیده تبدیل غذا به مواد قابل استفاده در ذهنشان شکل گرفته باشد.

فیزیولوژی فعالیت سلولی از حوصله این متن خارج است زیرا بحث راجع به سلولهای بدن با توجه به وظایفشان آنچنان تخصصی است که هر کدام بررسی جداگانهای لازم دارد. لیکن، مهم است که به خاطر داشته باشیم فعالیتهای سلولی به انرژی نیاز دارد که باید از غذا تأمین شود. آنها دائماً در حال ساختن (آنابولیسم) و تجزیه (کاتابولیسم) پروتئینها که از غذا تأمین میشود هستند.

● شیمی غذا

مواد غذایی به سه طبقة اصلی تقسیم میشوند که هر کدام به دستههای متعدد تقسیم میشوند. سه طبقة اصلی شامل مواد مغذی اصلی، ویتامینها و مواد معدنی هستند.

● مواد مغذی اصلی

مواد مغذی اصلی خودشان از سه گروه کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها تشکیل شده اند.

▪ کربوهیدراتها

همان طور که از نامشان پیداست کربوهیدراتها از کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شدهاند. کربوهیدراتها میتوانند به شکل مونوساکارید یا قندهای ساده نظیر فروکتوز و گلوکز (فرم موجود در خون)، دی ساکاریدها یا دوقندیها مانند ساکاروز (قند نیشکر)، لاکتوز (قند شیر) و مالتوز (قند مالت) و پلی ساکاریدها یا قندهای مرکب مثل نشاسته گیاهان و گلیکوژن (نشاسته حیوانی) باشند. قندهای ساده در آب حل میشوند در حالی که قندهای مرکب این چنین نیستند. بدن برای به دست آوردن سریع انرژی به کربوهیدراتها متکی است. در اینجا تأکید بر روی سرعت تولید انرژی است، زیرا اگرچه پروتئین و چربی هم میتوانند انرژی تولید کنند اما به هیچوجه به اندازة کربوهیدراتها مؤثر و سریع نیستند. از آنجایی که کربوهیدراتها به آسانی برای بدن انرژی آزاد میکنند قسمت زیادی از رژیم غذایی ورزشکاران باید از کربوهیدراتها تشکیل شود.

ضمناً بدن قادر است فقط حدود ۲۵۰۰ کیلو کالری از این نوع منبع انرژی ذخیره کند. ورزشهایی که نیازمند بیش از این مقدار انرژی هستند باید از انواع دیگر منابع انرژی مانند چربیها و پروتئینها استفاده کنند. به محض اینکه کربوهیدراتها تمام شوند به سرعت دوباره تأمین خواهند شد. (در فصل ۱۳ این موارد بحث شده است). باید تأکید کنیم که کربوهیدراتها برای اعمال بدن حیاتی نیستند زیرا هیچ ترکیب واسطهای ضروری تولید نمیکنند و به هیچ ویتامین متصل نمیشوند بلکه در فراهم آوردن سریع و کافی انرژی بسیار مفیدند. همچنین در استفاده از اکسیژن برای سوخت و سازشان اقتصادی و صرفهجویانه عمل میکنند. کربوهیدراتهای اضافی به چربی مبدل میشوند تا در بدن ذخیره و پخش شوند.

▪ چربیها

چربیهاکه غالباً لیپید نامیده میشوند از نظر ترکیبی بسیار شبیه کربوهیدراتها هستند به جز این که نسبت اکسیژن و هیدروژن آنها متفاوت است. آنها انرژی زیادی در بدن تولید میکنند، بعضی وقتها دو برابر و نیم بیشتر از کربوهیدراتها، اما آنها در مصرف اکسیژن برای سوخت و سازشان صرفهجو نیستند.

چربیهایی از ترکیبتری گلیسیریدها و گلیسرول تشکیل میشوند و برای استفاده بدن به اسیدهای چرب تبدیل میشوند چربیهایی که ما میخوریم دارای منبعی گیاهی یا حیوانی هستند. چربیهای حیوانی در دمای اتاق جامد و اصطلاحاً اشباع شدهاند یعنی هیچ پیوند شیمیایی ندارند. چربیهای گیاهی غالباً روغنها بنا به دلایل شیمیایی مشابه اصطلاحاً اشباع نشده هستند. (پیوندهای شیمیایی دارند).

بیشتر غربیها چربی زیادی میخورند (بخصوص از نوع اشباع شده) و این مدرکی است برای ارتباط مصرف چربی، بخصوص کلسترول با امراض قلبی و چاقی با اشکال معینی از سرطانها.

اما چربیهای معینی برای بدن ضروری هستند بخصوص اسید لینولنیک و اسید لینولینیک . چربیها پوست را در وضعیت مطلوب حفظ میکنند، باعث میشوند کلیهها به خوبی کار کنند، به عنوان یک مکانیسم عایق حرارتی عمل میکنند، باعث انتقال ویتامینهای محلول در چربی (K, E, D, A) میشوند و در ایجاد یک سیستم عصبی کارآمد و در تولید هورمونهای ویژه مؤثرند. بنابراین وجود چربیها برای بدن بسیار مهم است اما بایستی با اعتدال مصرف شوند. متأسفانه در جامعه مدرن امروزی مصرف موادی که دارای چربیهای پنهان هستند از قبیل چیپسها، بادام زمینیها، بیسکویتها، شکلاتها، شیرینیهای روغنی و چیزهای شبیه به اینها به میزان زیادی وارد عادت غذایی شده است. همچنین چربیهای موادغذایی به دلیل انتقال آهسته آنها در روده باعث ایجاد یک اثر سرخوشی و نشئگی بعد از صرف غذا در فرد میشود. موقعی که چربی به مقدار زیادی مصرف میشود چربیها در بدن به شکل بافتهای چربی پراکنده میشوند که همین امر سبب ایجاد برآمدگیهای مشخصی بخصوص در آنهایی که زیادهروی میکنند میشود. چربی اضافی به خاطر تأثیرش بر نسبت نیرو به وزن، بدن را ناکارآمد میکند چرا که برخلاف ماهیچه، چربی اصطلاحاً وزن مرده به حساب میآید.

بنابراین ورزشکاران باید همیشه به فکر میزان چربی بدن خود باشند این میزان میتواند توسط ابزاری به نام کالیپرکه چین پوستی را اندازهگیری میکند، ارزیابی شود. مردان جوان که از تناسب اندام خوبی برخوردارند برحسب نوع ورزشی که انجام میدهند بین ۸ تا ۱۰ درصد چربی دارند مثلاً دوندگان ماراتن از درصد چربی پایینی در این محدوده برخوردارند.

زنان به طور قابل ملاحظهای درصد چربی بیشتری نسبت به مردان دارند. زمانی که میزان چربی بدن یک زن کمتر از ۱۵ درصد بشود موجب بروز عدم قاعدگی در وی میگردد. این وضعیت در میان دوندگان دوی استقامت به خوبی دیده میشود که قطعاً بیاشتها به نظر میآیند و بسیار نزدیک به مرز بین سلامتی و بیماری قرار دارند. این گروه از زنان تقریباً به طورکلی چربیها را از رژیم غذایی خود خارج کردهاند که این امر میتواند برای عملکرد کلیهها خطرناک بوده و مشکلات هورمونی (که به خاطر فقدان ویتامینهای محلول در چربی در بدن به وجود میآید) به همراه داشته باشد.

تهیه کننده : اکرم امیری

---