مباهله ؛ حقانیت اسلام

۲۴ ذی‌الحجه روز مباهله پیامبر اسلام(ص) است که یکی از سرنوشت‌سازترین ماجراهای صدر اسلام است. "مباهله" به معنای این است که طرفین لعنت خدا و نفرین و عذاب الهی را برای کسی که در ادعای …

۲۴ ذی‌الحجه روز مباهله پیامبر اسلام(ص) است که یکی از سرنوشت‌سازترین ماجراهای صدر اسلام است. "مباهله" به معنای این است که طرفین لعنت خدا و نفرین و عذاب الهی را برای کسی که در ادعای خود دروغگو است خواهان شوند. آیه ۶۱ سوره آل‌عمران به ماجرای مباهله اشاره دارد: "فمن حاجک فیه من بعد ما جائک من العلم فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم و نسائنا و نسائکم و انفسنا و انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنه الله علی الکاذبین؛ هرگاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده کسانی با تو به بحث و ستیز برخیزند به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت می‌کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را فرا می‌خوانیم شما هم زنان خویش را، ما از نفوس خویش دعوت می‌کنیم شما هم از نفوس خود، آن گاه مباهله می‌کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار می‌دهیم".

رسول اکرم (ص) به موازات مکاتبه با سران دولتهای جهان و مراکز مذهبی، به منظور دعوت نجرانیان به اسلام نیز نامه‌ای به اسقف آن شهر نوشت که مضمون آن چنین بود: "به نام خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب؛ از محمد فرستاده خدا به سوی اسقف نجران. ... شما را از پرستش بندگان به پرستش خدا دعوت می‌نمایم. شما را دعوت می‌کنم که از ولایت بندگان خدا خارج شوید و در ولایت خداوند وارد آیید و اگر دعوت مرا نپذیرفتید، باید به حکومت اسلامی مالیات و جزیه بپردازید در غیر این صورت، به شما اعلام خطر خواهم کرد".

اسقف نجران پس از قرائت نامه برای تصمیم‌گیری شورایی تشکیل داد. یکی از افراد طرف مشورت که به عقل و درایت و کاردانی شهرت داشت، گفت: ما مکرر از پیشوایان مذهبی خود شنیده‌ایم که روزی منصب نبوت از نسل اسحاق به فرزندان اسماعیل انتقال خواهد یافت و هیچ بعید نیست محمد، که از اولاد اسماعیل است، همان پیغمبر موعود باشد. بعد، شورا نظر داد که گروهی به عنوان هیئت نمایندگی نجران به مدینه برود تا از نزدیک با محمد(ص) تماس گرفته و دلایل نبوت او را مورد بررسی قرار دهد. بدین ترتیب، هیئتی مرکب از شصت نفر به سوی مدینه رهسپار شدند. طی جلساتی که با پیامبر اکرم (ص) داشتند با آن حضرت به بحث و مناظره پرداختند و با وجود دلایل قوی و محکمی که پیامبر اکرم ارائه می‌فرمود، آنها همچنان به حقانیت آیین و اعتقادات خود پافشاری می‌کردند.

این امر سبب شد پیامبر اکرم(ص) بر اساس حکم پروردگار متعال، آنان را به مباهله دعوت نماید. مباهله به معنی نفرین کردن دو نفر به همدیگر است، به این ترتیب که وقتی استدلالات منطقی سودی نداشت، افرادی که با هم درباره یک مسئله مهم دینی گفتگو دارند در یکجا جمع می‌شوند و به درگاه خدا تضرع می‌کنند و از او می‌خواهند که دروغگو را رسوا سازد و مجازات کند، بامداد روز بعد، اجتماعی عظیم از مردم مدینه در بیرون شهر دیده می‌شد و گروهی بی‌شمار برای تماشای مباهله گرد آمده بودند. در آن حال مشاهده کردند که پیامبر(ص) آمد در حالی که دست علی(ع) را گرفته بود و حسن و حسین(ع) پیش روی او حرکت می‌کردند و فاطمه پشت سر او، مسیحیان و در پیشاپیش آنان، اسقف اعظم آنان بیرون آمدند هنگامی که پیامبر(ع) را با همراهان مشاهده کرد پرسید: اینها کیانند؟ گفتند: این یکی پسر عمو و داماد او است و این دو دخترزاده‌های او هستند و این بانو، دختر او است که از همه نزد او گرامی‌تر است، اسقف نگاهی کرد و گفت: من مردی را می‌بینم که مصمم و با جرأت در مباهله است و می‌ترسم او راستگو باشد و اگر راستگو باشد بلای عظیمی بر ما وارد خواهد شد، سپس گفت: ای ابوالقاسم (محمد) ما با تو مباهله نخواهیم کرد، بیا با هم صلح کنیم"!

مباهله باعث شد تا بار دیگر حقانیت اسلام در برابر سایر ادیان الهی ثابت شود، آیه مباهله دلیلی است برای امامت علی(ع) پس از پیامبر، چرا که جز او هیچ کس دیگری نفس رسول خدا شمرده نشده بود و او تنها کسی است که در کلام وحی، نفس پیغمبر نامیده شده است.

مصطفی یاسینی