سرم را سرسری متراش ای استاد کیهانی!

یک مثل قدیمی می‌گوید آرایشگر‌ها وقتی بیکار می‌شوند سر همدیگر را می‌تراشند. ظاهرا این مثل در مورد فضانوردان هم صدق می‌کند. البته اصلاح سر یا صورت در فضا کار راحتی نیست. عدم وجود …

یک مثل قدیمی می‌گوید آرایشگر‌ها وقتی بیکار می‌شوند سر همدیگر را می‌تراشند. ظاهرا این مثل در مورد فضانوردان هم صدق می‌کند. البته اصلاح سر یا صورت در فضا کار راحتی نیست. عدم وجود جاذبه و رها شدن مو‌های بریده شده در فضای داخلی ایستگاه می‌تواند مشکلی عمده برای تجهیزات حساس نصب شده در داخل آن به وجود آورد. به همین دلیل، فناوران سامانه‌های فضایی، با تلفیق ماشین اصلاح و جاروبرقی، نمونه جدیدی ساختند که از پراکنده شدن مو در داخل ایستگاه فضایی جلوگیری می‌کند.

یک بار الکساندر سریبروف فضانورد نامدار روس که ضمنا صاحب طرح‌های بسیار جالبی در زمینه سامانه‌های فضایی است به شوخی به من گفت ما یک جاروبرقی داریم که با آن می‌شود سر را هم اصلاح کرد! وقتی تعجب مرا دید ادامه داد: ترکیب دستگاه‌های مختلف بعضی موقع‌ها برای مردم عادی می‌شود و برخی موارد، بدون دلیل تعجب‌برانگیز است. مثلا خیلی عادی است که بشنوید تلفن همراه بتواند عکس بگیرد، اما اگر کسی بگوید من دوربینی دارم که تلفن هم دارد بعضی‌ها تعجب می‌کنند در صورتی که هر دو تعریف از یک دستگاه است. بخصوص که الان کیفیت عکس بعضی تلفن‌های همراه از خیلی دوربین‌های عکاسی بهتر است. او بعد اشاره‌ای داشت به مشکل اصلاح سر و صورت در سفر‌های فضایی و چگونگی سیر تکاملی ماشین‌های اصلاح.

در سفر‌های اولیه، طول مدت پرواز‌ها بقدری کوتاه بود که فضانوردان نیازی به اصلاح نداشتند. با طولانی شدن زمان پرواز‌ها و رسیدن آنها به چند روز و حتی دو هفته، لازم بود آنها صورتشان را اصلاح کنند. طبیعتا اصلاح صورت با ماشین‌های اصلاح دستی و تیغ، هم سخت بود و هم خطرناک. بریدن صورت و خونریزی در بی‌وزنی می‌توانست برای فضانورد خیلی خطرناک باشد، به همین دلیل کارشناسان درصدد ساخت ماشین‌های اصلاح کم‌خطر یا برقی برآمدند. ماشین‌های صورت‌تراشی برقی نتیجه خوبی نداشت و منجر به پراکندگی خرده مو‌ها در فضای داخلی می‌شد. فضانوردان ترجیح دادند از ماشین‌های دستی و خمیر ریش استفاده کنند.

بعد از شروع زندگی در ایستگاه‌های فضایی که مدت اقامت طولانی و طولانی‌تر شد، نیاز به اصلاح سر پیش آمد و طراحان سامانه‌های فضایی به فکر آن افتادند که در این زمینه دستگاه‌هایی را بسازند تا فضانوردان در دوران اقامت‌های شش ماهه یا یک ساله و همچنین پس از بازگشت از سفر طولانی، ظاهری آراسته داشته باشند. مدل‌های مختلف آرایش و کوتاه کردن موی سر مورد آزمایش قرار گرفت. بالاخره دستگاه تلفیقی جاروبرقی و ماشین اصلاح برقی، آخرین و پیشرفته‌ترین سامانه‌ای است که ساخته شد و امروزه در ایستگاه فضایی بین‌المللی در اختیار کیهان‌نوردان قرار دارد.

سیروس برزو