درختان و پرنده ها پیشکش, به آدم ها فکر کنید

اوضاع خوب نیست, حال ما آدم ها هم خوب نیست, حال درختان و پرنده ها هم خوب نیست, ما حق نداریم حالمان بد باشد وقتی خودمان عامل همه خرابی ها هستیم

اوضاع خوب نیست، حال ما آدم‌ها هم خوب نیست، حال درختان و پرنده‌ها هم خوب نیست، ما حق نداریم حالمان بد باشد وقتی خودمان عامل همه خرابی‌ها هستیم.

به این دنیا رانده شده‌ایم که همه چیز را از بیخ و بن نابود کنیم، خودخواهی از سر و روی‌مان می بارد، ما خودخواهان کوچک، همه دنیا را از چشمان گرد و کوچک خود می‌بینیم؛ چشمانی حریص که برخلاف ادعایش، نای دیدن زیبایی‌ها را ندارد. این کره خاکی شده است زیستگاه‌مان و با تیشه به ریشه‌اش زده‌ایم، تا جایی که توان در بدن داشتیم. شبیه کارگری شده‌ایم که با پتک به دیوار زیر پایش می‌زند؛ غافل از اینکه سقوط دیوار، سقوط خودش است.

قاعده «زیستن» حکم می‌کند هر موجودی در صدد حفظ زیستگاهش برآید، انسان‌ها اما شاید از این قاعده خود را مستثنی کرده‌اند، قاعده ای که به نام «توسعه»، درصدد تخریب هرچه سریع‌تر آن برمی‌آیند. سرزمین ما، ایران، از قدیم به سرزمینی چهارفصل شهره بوده، همان‌قدر که بیابان‌ها و کویرهایش داغ‌ترین زمین‌‌های دنیا بودند، جنگل‌ها و دشت‌هایش هم سبزترین زمین‌ها بودند. ما دومین دریاچه شور دنیا را داشتیم که دیگر خبری از هیبت و بزرگی اش نیست؛ خشک کرده‌ایم اش. ما تالاب‌ها و رودخانه‌هایی داشتیم که جزو اولین تالاب‌های ثبت‌شده در «کنوانسیون رامسر» بودند، اکنون باید آنها را در «لیست سیاه مونترال» جست‌وجو کنیم. سد ساختیم و سد ساختیم که کشورمان توسعه‌یافته شود، غافل از اینکه توسعه‌یافته‌هایش در حال تخریب سدهایشان هستند. دریغ که انگار عقب‌افتادگی تاریخی‌مان، ادامه دارد.

اما در کنار همه اینها، دولت فعلی، برخلاف ادعایش مبنی بر توجه به محیط زیست با استناد به روایات و احادیث و مباحث دینی، نه تنها توجهی به این مقوله نکرد، که هر چند وقت یک بار گوشه‌ای از منابع خدادادی سرزمین‌مان را از بین برد. از جدی نگرفتن سدسازی‌ها روی حوضه‌های آبریز تا خشکاندن تالاب‌ها و تغییر اقلیم آنها که به دنبال خود نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری مناطق مختلف را در پی داشت، تا هجوم «ریزگرد»‌ها که مدعیان آن را «ریزگرد عربی» می‌نامند تا در دست نداشتن تمهیداتی برای رفع آلودگی هوا.

استاندارد «یورو۴» مدت‌هاست در کشورهای اروپایی به کار گرفته می‌شود و هیچ خودرویی بدون این استاندارد حق تردد ندارد، ما هنوز اندرخم یک کوچه‌ایم: هنوز رییس سازمان محیط زیست بنا به مصلحت‌های خاص مدنظر خود، الزام خودروسازان به رعایت این استاندارد را به تعویق می‌اندازد.

مدیریت نادرست منابع آبی باعث شده است سرانه مصرف آب ایرانیان برای ۲۰ سال آینده، یک‌چهارم میانگین جهانی بشود، از آب‌های زیرزمینی غافل شده‌ایم و چسبیده‌ایم به سدسازی، غافل از اینکه میزان تبخیر آب سطحی از آب‌های عمقی به مراتب بیشتر است و ما دائم در حال از دست دادن هستیم.

محیط زیست ایران اولویت ندارد، مباحثی اساسی و حتی حیاتی در این حوزه وجود دارد که غفلت چندین ساله از آنها باعث شده است به شکلی تصاعدی و همزمان با هم، زیستگاه‌مان را به نابودی نزدیک کنند. نه توانسته‌ایم از خاک‌مان حفاظت کنیم، خاکی که برای به دست آوردن یک سانتی مترش باید صدها سال صبر پیشه کنیم و ما تن‌ها خاک به شکلی غیرقانونی از کشور خارج می‌کنیم، و نه توانسته‌ایم منابع آبی‌مان را کنترل کنیم، آبی که در سرزمین خشکی چون ایران، حکم طلا دارد. گویا به ارتباط درهم‌تنیده عناصر چهارگانه هم، اعتقادی نداریم. از هیچ اصل و استانداردی پیروی نمی‌کنیم، به جای حفاظت درست از منابع طبیعی و زیستگاه‌مان، باغ‌وحش‌های‌مان را تجهیز می‌کنیم و ببر و پلنگ مبادله می‌کنیم تا مبادا از قافله عقب بمانیم.

خاک که نباشد، درختی نیست و درخت که نباشد آب نیست، آب که نباشد هوایی قابل تنفس نیست که ممد حیات باشد، اینها از الزامات زندگی هر آدمی است، برای زنده بودن به این عناصر نیاز است، نه برای زندگی. نیاز هم نیست خیلی همه‌جانبه فکر کنیم، با همان خودخواهی همیشگی هم به خودمان و آینده فرزندان‌مان که فکر کنیم همه چیز درست می‌شود.

غزل حضرتی

خبرنگار محیط زیست روزنامه اعتماد