دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
مجله ویستا

تنگناهای پیش روی بازار نفت


تنگناهای پیش روی بازار نفت

براساس مطالعات جدیدی كه موسسه تحقیقات انرژی در ماه جاری میلادی انجام داده است اعلام شد در حالی كه اعضای اوپك نیاز بازار نفت را در كوتاه مدت به زحمت تامین می كنند احتمالا نقش این تولید كنندگان در هدایت بازار در آینده یی دورتر دارای اهمیت بسیار زیادی خواهد بود

هرچند كه‌ به‌ نظر می‌رسد محدودیت‌ها و فشارهای‌ موجود در بازار در ۵ سال‌ آینده‌ قابل‌ مدیریت‌ باشد اما حتی‌ با در نظر گرفتن‌ كاهش‌ میزان‌ تقاضا نسبت‌ به‌ سطح‌ كنونی‌ و پیش‌ بینی‌ قیمت‌های‌ بالای‌ نفت‌، از اواسط‌ دهه‌ بعد عرضه‌ نفت‌ خام‌ تحت‌ فشار بیشتری‌ قرار خواهد داشت‌. در مطالعات‌ تحقیقاتی‌ با عنوان‌ « قیمت‌های‌ بالای‌ نفت‌، دلایل‌ و پیامدهای‌ آن‌ » تحولات‌ عرضه‌ و تقاضا در ۱۰ سال‌ آینده‌، ارزیابی‌ جزییات‌ چشم‌ انداز تولید كشورها و روش‌های‌ مصرف‌ فراورده‌های‌ نفتی‌ مورد بررسی‌ قرار گرفته‌ است‌، در این‌ تحقیق‌ پیش‌ بینی‌ شده‌ است‌ كه‌ تا سال‌ ۲۰۱۰ میزان‌ تقاضای‌ جهانی‌ نفت‌ به‌ ۹۵ میلیون‌ بشكه‌ در روز برسد كه‌ اگر رشد اقتصاد جهانی‌ ثابت‌ باقی‌ بماند این‌ میزان‌ تا سال‌ ۲۰۱۵ به‌ حدود ۱۰۶ میلیون‌ بشكه‌ در روز خواهد رسید. حتی‌ با روند آهسته‌ تر رشد اقتصادی‌ و سیاست‌های‌ قوی‌ تر برای‌ كاهش‌ مصرف‌ نفت‌ از نظر مالی‌، امنیتی‌ و یا مسائل‌ زیست‌ محیطی‌، تا پایان‌ دهه‌ جاری‌ میزان‌ تقاضا برای‌ نفت‌ خام‌ حدود ۹۳ میلیون‌ بشكه‌ در روز خواهد بود و تا سال‌ ۲۰۱۵ نیز به‌ حدود ۱۰۲ میلیون‌ بشكه‌ در روز می‌رسد. رشد تقاضای‌ نفت‌ در كشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ بویژه‌ در كشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ آسیایی‌ بیش‌ از ۴ درصد در سال‌ است‌ كه‌ با رشد تقاضای‌ نفت‌ در كشورهای‌ عضو «OECD» كه‌ به‌ دشواری‌ به‌ یك‌ درصد می‌رسد قابل‌ مقایسه‌ است‌.

میزان‌ تقاضای‌ چین‌ برای‌ نفت‌ تا سال‌ ۲۰۱۵ به‌ روزانه‌ حدود ۱۴ میلیون‌ بشكه‌ می‌رسد كه‌ با ۶ میلیون‌ و ۹۰۰ هزار بشكه‌ در روز سال‌ جاری‌ میلادی‌ (۲۰۰۵) قابل‌ مقایسه‌ است‌، دیگر كشورهای‌ آسیایی‌ نیز در آن‌ زمان‌ ۱۱ میلیون‌ بشكه‌ در روز نفت‌ مصرف‌ می‌كنند و این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ میزان‌ كنونی‌ مصرف‌ نفت‌ این‌ كشورها ۷ میلیون‌ و ۵۰۰ هزار بشكه‌ در روز است‌. تامین‌ تقاضای‌ فزاینده‌ كشورهای‌ آسیایی‌ در حال‌ توسعه‌ و تشنه‌ نفت‌ خام‌ به‌ تولیدكنندگان‌ عضو اوپك‌ كه‌ درحاشیه‌ خلیج‌ فارس‌ هستند محول‌ خواهد شد، چرا كه‌ سطح‌ تولید عرضه‌ كنندگان‌ غیر عضو اوپك‌ در سال‌های‌ باقیمانده‌ از این‌ دهه‌ و نیمه‌ نخست‌ دهه‌ بعد ؤابت‌ باقی‌ می‌ماند. پیش‌ بینی‌ می‌شود بیشتر عرضه‌ جدید كشورهای‌ عضو اتحاد جماهیر شوروی‌ سابق‌، افریقا، امریكای‌ جنوبی‌ و مركزی‌ به‌ واسطه‌ كاهش‌ تولید در مناطق‌ دیگر خنثی‌ شود و به‌ این‌ ترتیب‌ میزان‌ عرضه‌ غیر اوپك‌ در ۱۰ سال‌ آینده‌ ۳ میلیون‌ بشكه‌ در روز بیشتر از میزان‌ عرضه‌ كنونی‌ این‌ تولیدكنندگان‌ خواهد بود، مثلا نرخ‌ كاهش‌ تولید در دریای‌ شمال‌ از رشد سالیانه‌ ۴ درصد در ۵ سال‌ آینده‌ به‌ بیش‌ از ۷ درصد در ۵ سال‌ بعد از آن‌ خواهد رسید. تولید كنندگان‌ غیر عضو اوپك‌ در خاورمیانه‌ از جمله‌ عمان‌، سوریه‌ و یمن‌ بین‌ سال‌های‌ ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ از میانگین‌ رشد تولید ۵\۵ درصد در سال‌ برخوردار خواهند بود، رشد تولید در امریكای‌ شمالی‌ هم‌ با توسعه‌ پروژه‌های‌ شن‌های‌ نفتی‌ كانادا و آبهای‌ عمیق‌ خلیج‌ مكزیك‌ همراه‌ خواهد بود اما باز هم‌ كاهش‌ تولید حدود یك‌ درصد در هر سال‌ در دهه‌ بعد را به‌ دنبال‌ خواهد داشت‌.

پرسش‌ مهمی‌ كه‌ در اینجا مطرح‌ است‌ این‌ است‌ كه‌ كشورهای‌ عضو اوپك‌ با چه‌ سرعتی‌ میزان‌ تولید نفت‌ خود را افزایش‌ می‌دهند تا بتوانند رشد تقاضای‌ جهانی‌ نفت‌ را تامین‌ كنند؟ بررسی‌هایی‌ كه‌ درباره‌ پروژه‌های‌ در دست‌ اجرای‌ اعضای‌ اوپك‌ انجام‌ شده‌ نشان‌ می‌دهد با وجود اینكه‌ نرخ‌ كاهش‌ تولید در تعدادی‌ از میدان‌های‌ موجود در كشورهای‌ عضو اوپك‌ سرعت‌ گرفته‌ است‌ اما ظرفیت‌ تولید اوپك‌ می‌تواند از عهده‌ رشد تقاضای‌ نفت‌ در ۵ سال‌ آینده‌ برآید.

در این‌ گزارش‌ آمده‌ است‌ با توجه‌ به‌ افزایش‌ بیش‌ از یك‌ میلیون‌ بشكه‌ بر میزان‌ تولید مایعات‌ گازی‌ و دیگر هیدروكربن‌های‌ كشورهای‌ عضو اوپك‌ مانند پروژه‌ تبدیل‌ گاز به‌ مایع‌( GTL ) قطر همچنین‌ افزایش‌ یك‌ میلیون‌ و ۵۰۰ هزار بشكه‌ در روز بر میزان‌ عرضه‌ تولید كنندگان‌ غیر عضو اوپك‌، میزان‌ تقاضا برای‌ نفت‌ اوپك‌ در سال‌ ۲۰۱۰ میلادی‌ به‌ حدود روزانه‌ ۳۸ میلیون‌ بشكه‌ می‌رسد. عربستان‌ سعودی‌ در نظر دارد میزان‌ تولید نفت‌ خود را تا سال‌ ۲۰۰۹ میلادی‌ به‌ ۱۲ میلیون‌ بشكه‌ در روز افزایش‌ دهد، دیگر كشورهای‌ تولید كننده‌ نفت‌ عضو اوپك‌ در خلیج‌ فارس‌ هم‌ با احتساب‌ میزان‌ كاهش‌ تولید چاه‌های‌ قدیمی‌ در مجموع‌ ۳ میلیون‌ و ۵۰۰ هزار بشكه‌ در روز بر میزان‌ تولید خود خواهند افزود. پیش‌ بینی‌ می‌شود سه‌ كشور آفریقایی‌ عضو اوپك‌ هم‌ در مجموع‌ یك‌ میلیون‌ و ۵۰۰ هزار بشكه‌ در روز بر میزان‌ تولید خود بیفزایند كه‌ بخش‌ فلات‌ قاره‌ نیجریه‌ قسمت‌ اعظم‌ آن‌ را تشكیل‌ می‌دهد. بیشترین‌ مشكل‌ در سه‌ سال‌ پس‌ از سال‌ ۲۰۱۰، زمانی‌ كه‌ ظرفیت‌ مازاد تولید كاملا از بین‌ می‌رود اتفاق‌ خواهد افتاد تا سال‌ ۲۰۱۵ عربستان‌ سعودی‌ می‌بایست‌ ۱۵ میلیون‌ بشكه‌ از ۴۶ میلیون‌ بشكه‌ در روز تقاضای‌ نفت‌ اوپك‌ را تامین‌ كند، هرچند این‌ كشور پادشاهی‌ طرح‌های‌ موؤری‌ را برای‌ رسیدن‌ به‌ این‌ هدف‌ دردست‌ اقدام‌ دارد اما به‌ هر حال‌ هیچ‌ ظرفیت‌ مازادی‌ در سیستم‌ عرضه‌ جهانی‌ باقی‌ نخواهد ماند.

منبع‌: نشریه‌ بازار جهانی‌ نفت‌