لیکن پلان مقلد بزرگ

گفت وگو با دکتر مجتبی امیری درباره یک بیماری پوستی

«خانمی‌۳۹ ساله هستم که به‌تازگی برایم تشخیص لیکن‌پلان داده‌اند. در مورد این بیماری هیچ نمی‌دانم و بسیار نگرانم که آن را به فرزندانم منتقل کنم...

مشکل من پوستی است و تحت نظرم. لطفا در مورد این بیماری مطلبی تهیه کنید./ ۶۵۹***۰۹۱۲» این، متن یکی از پیامک‌هایی است که درباره این بیماری به «سلامت» رسیده است. در «میزگرد زیبایی» این هفته هم با مشکل خانم مریم آشنا شدیم که یکی از تشخیص‌های افتراقی‌اش لیکن‌پلان بود. در «پوست و مو»ی این هفته درباره همین بیماری پوستی با دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...، گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ از علت بروز بیماری لیکن‌پلان شروع کنیم.

لیکن‌پلان نوعی بیماری خودایمنی است، یعنی در این بیماری سیستم ایمنی بدن به ارگان‌های مختلف حمله و تغییراتی در آن نواحی ایجاد می‌کند. خلاصه اینکه علت بروز آن مشخص نیست اما زمینه ژنتیکی و استرس در بروز آن نقش دارد.

▪ این بیماری چه علایمی دارد؟

متخصصان پوست به این بیماری لقب «مقلد بزرگ» داده‌اند چون زخم‌هایش با الگوی تکرارشونده‌ای در پوست، مخاط، مو و ناخن پدیدار می‌شوند و به نوعی این زخم‌ها از همدیگر تقلید می‌کنند. برحسب اینکه بیماری در کدام عضو نمایان شود، تظاهرات بالینی متفاوت است. اما نوع شایع لیکن‌پلان، لیکن‌پلان پوستی است که انواع متفاوتی دارد و معمولا به شکل برجستگی‌های کوچک پوست یا پاپول‌های مسطح و ارغوانی‌رنگ و خارش‌دار در نواحی شایع مثل مچ پا، مچ دست، کمر و ناحیه تناسلی ظاهر می‌شود. انواع دیگری از لیکن‌پلان هم وجود دارد؛ در نوع منتشر، تمام بدن مبتلا می‌شود. در نوع ماکولار، لک‌های تیره رنگی در ناحیه صورت و تنه ظاهر و به‌تدریج پررنگ می‌شود. اگر مو درگیر شود، ریزش موی جوشگاهی داریم به این صورت که درناحیه مبتلا، مو دچار ریزش می‌شود و در محل، جوشگاه‌های نازکی به وجود می‌آید. متاسفانه در لیکن‌پلان مو، ریزش دائمی و غیرقابل برگشت است به همین دلیل باید بیماری سریع کنترل شود. نوع مخاطی لیکن‌پلان، مخاط دهان و مخاط ناحیه تناسلی را درگیر می‌کند و خود را به صورت شبکه‌ای سفید‌رنگ نشان می‌دهد. لیکن‌پلان دهان را باید جدی گرفت زیرا خطر بدخیمی دارد. لیکن‌پلان ناخن هم علایم متفاوتی دارد. در نوع ناخنک قدامی، برجستگی‌ای روی ناخن و گوشت اضافه در ابتدای ناخن ظاهر می‌شود. نازک‌شدگی ناخن یا بروز خطوط طولی روی ناخن از دیگر شکل‌ها و علایم لیکن‌پلان ناخن است.

▪ گفتید ضایعات خارش‌دار است. آیا این خارش شدید است و لک ضایعات باقی می‌ماند یا نه؟

نه، خارش این ضایعات شدید نیست و با مالش پوست رفع می‌شود و باعث خراشیدگی نمی‌شود، اما بعد از بهبود، لک‌هایی باقی می‌ماند که معمولا ماندگار است.

▪ لیکن‌پلان مسری است؟

نه، مسری نیست ولی زمینه ژنتیکی در بروز آن نقش دارد.

▪ درمانش چیست؟

لیکن‌پلان یک دوره فعالیت دارد که باید هرچه زودتر متوقف شود تا علایم و عوارضی که به‌جا می‌گذارد، کمتر باشد. بعد از متوقف شدن بیماری، معمولا تا چند سال عود نمی‌کند.

▪ چه نوع درمان‌هایی معمولا تجویز می‌شود؟

عمده‌ترین درمان لیکن‌پلان، تجویز داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است تا بیماری متوقف شود. در انواع محدود، از داروهای کورتون موضعی و در مواردی از درمان تزریقی هم استفاده می‌شود. در انواع منتشر، کورتون خوراکی و با توجه به شدت لیکن‌پلان، ممکن است سایر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی یا داروهای ضدمالاریا تجویز ‌شود که البته در این شرایط باید بیمار هر ۶-۳ ماه به چشم پزشک مراجعه کند تا دچار عارضه چشمی نشود.

▪ عوارضی مثل ریزش موی دائمی را می‌توان با روش‌هایی نظیر کاشت جبران کرد؟

بله، البته به شرطی که بیماری متوقف شود یا ۲سال بگذرد و بیماری عود نکند، می‌توان در کنار درمان‌های دارویی، کاشت مو هم انجام داد.

▪ آیا افراد مبتلا باید رژیم‌غذایی خاصی را دنبال کنند؟

نه، نیاز به رعایت رژیم‌غذایی خاصی نیست، مگر درصد کمی از افراد مبتلا که زمینه دیایت دارند و باید قندخونشان کنترل شود.

سمیه مقصودعلی