تعویض پوشک ۸ تا ۱۰ بار در روز

توصیه های دکتر سیدحسین فخرایی به تازه مادران

آگاهی شما درباره حالات طبیعی و غیرطبیعی نوزادتان در عرض چند روز اول پس از تولد کودکتان، به ویژه اگر اولین فرزند شما باشد، به حد قابل‌قبولی خواهد رسید؛ مثلا درمی‌یابید که الگوی غذا خوردن، خوابیدن و ادرار کردن او چگونه است...

اما کسب آگاهی درباره این مسایل و ارزیابی وضع سلامت نوزاد، آشنایی با موارد احتیاط و اینکه چه موقع نیاز دارید به پزشک مراجعه کنید؛ هرگز نباید متوقف شود. حتما یکی از اولین سوالات شما پس از تولد نوزاد کوچولوی‌تان وضعیت ادرار و مدفوع او خواهد بود و اینکه چگونه و چه‌موقع و چندوقت‌یک‌بار باید پوشکش را عوض کنید؟ دکتر سیدحسین فخرایی، فوق‌تخصص نوزادان، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این پرسش پاسخ می‌دهد.

▪ وضعیت طبیعی ادرار کردن در شیرخواران چگونه باید باشد؟

ـ شیرخوار معمولا بین ۴ تا ۱۰ بار در روز ادرار می‌کند اما اگر بیمار یا تب‌دار باشد یا هوا بیش از حد گرم باشد، دفع ادرارش ممکن است به نصف میزان طبیعی برسد. دفع ادرار نباید دردناک باشد. اگر هر علامتی دال بر ناراحتی کودک هنگام ادرارکردن مشاهده کردید، حتما متخصص کودکان را در جریان بگذارید.

▪ ادرار طبیعی یک شیرخوار چه ویژگی‌هایی دارد؟

ـ در شیرخوار سالم، رنگ ادرار از زرد کمرنگ تا پررنگ متغیر است و هر چه تیره‌تر باشد، غلظتش بیشتر است و این در زمانی اتفاق می‌افتد که کودک مایعات کمتری خورده باشد. گاهی پوشک نوزاد رنگ صورتی به خود می‌گیرد که ممکن است با خون اشتباه شود ولی این حالت به دلیل غلظت بیش از حد ادرار است. تا زمانی که نوزاد حداقل ۴ بار در روز ادرار می‌کند، جای نگرانی نیست ولی اگر رنگ صورتی ادرار ادامه پیدا کند، باید با متخصص اطفال مشورت کنید. وجود خون در ادرار یا لکه خون در کهنه نوزاد اصلا طبیعی نیست و باید فورا متخصص کودکان در جریان قرار گیرد. این حالت گاهی ممکن است به علت زخم کوچکی (مثلا به دلیل جوش‌های ناحیه تناسلی) ایجاد شود ولی گاهی ممکن است علامت مشکلات جدی‌تری باشد. اگر خون‌ریزی با علایم دیگری مانند بی‌قراری یا خون‌ریزی از مناطق دیگر بدن همراه شد باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

▪ مهم‌ترین نکاتی که هنگام تعویض پوشک نوزاد باید رعایت کنیم، چیست؟

ـ قبل از تعویض پوشک کودک باید مطمئن شوید که تمام وسایل لازم در دسترس هستند. هرگز کودک را حتی برای یک ثانیه روی میز تعویض، تنها رها نکنید. نباید تصور کنید در لحظه کوتاهی که شما برای آوردن پوشک یا دستمال او را تنها رها می‌کنید اتفاقی نخواهد افتاد. اگر روی میز او را عوض می‌کنید، حفاظ مناسب و ایمن لازم است. شیرخوار خیلی زود توانایی غلت زدن را به دست می‌آورد. بهتر است همه وسایل هنگام تعویض پوشک کنارتان باشد. شما به برخی وسایل نیاز خواهید داشت؛ مانند پوشک یا کهنه تمیز، پماد یا وازلین که پزشک توصیه کرده، پنبه، دستمال یا اسفنج مخصوص پاک کردن کودک.

▪ کی باید پوشک بچه را عوض کنیم؟

ـ بیشتر اوقات! زمان دلخواه برای این کار وجود ندارد. برای راحتی بچه به محض اینکه دیدید پوشک کثیف است یا سنگین و پر به نظر می‌رسد، آن را عوض کنید. تشخیص زمان خیس شدن پوشک‌های یک‌بار‌مصرف جدید دشوار است و بنابراین نباید منتظر پس دادن و مشخص شدن آن روی لباس باشید. پوشک طی روز – و کمتر در شب – باید ساعتی یک‌بار عوض شود. سعی کنید بچه را برای عوض کردن پوشک، شب‌ها از خواب بیدار نکنید. به این ترتیب، در هر ۲۴ ساعت، حدود ۸ تا ۱۰ پوشک باید عوض شود.

▪ اگر کودک در اثر بستن پوشک دچار ضایعه پوستی شود، باید چه کار کنیم؟

ـ تا آنجا که امکان دارد، بگذارید پای کودک هوا بخورد. وقتی او را تمیز و خشک کردید، بدون پوشک روی تشکچه بخوابانید تا کمی بازی کند. این کار را حداقل هر بار ۲۰ دقیقه چند دفعه در روز انجام دهید. قبل از اینکه پوشک او را ببندید، به پاهای او کِرِم محافظ پوست بزنید. اگر لکه‌های کوچک قرمزرنگ دیدید، به پزشک مراجعه کنید؛ چون ممکن است لکه‌های عفونت قارچی باشند و به تجویز دارو نیاز باشد.

▪ آیا ممکن است پوشک‌های یک بار مصرف هم باعث ضایعه پوستی شوند؟

ـ بله؛ به شرطی که بچه برای مدت طولانی عوض نشده‌ باشد. به همین دلیل است که عوض کردن پوشک باید به‌طور منظم و به کرات باشد. پوشک‌های یکبار مصرف در خشک نگه داشتن زیر کودک بهتر از پوشک‌های حوله‌ای هستند. به دلیل اینکه قسمت مرکزی آن قدرت جذب بالایی دارد که اجازه نمی‌دهد رطوبت به پوست کودک برسد. از نظر تئوری، مواد شیمیایی که در ساخت پوشک‌های یک‌بار مصرف به کار می‌رود، پوست کودک را تحریک می‌کند اما در عمل چنین چیزی اتفاق نمی‌افتد. اگر به حساسیت به مواد شیمیایی مشکوک هستید، نوع پوشک را عوض کنید یا با پزشک مشورت کنید.

▪ آیا به وجود آمدن ادرارسوختگی در شیرخوار، طبیعی است؟

ـ ادرارسوختگی به ایجاد قرمزی، التهاب و جوش‌های ناحیه بستن کهنه یا پوشک گفته می‌شود. اولین علامت معمولا به‌صورت قرمزی یا دانه‌های کوچک در قسمت‌های تحتانی شکم، باسن، آلت تناسلی و چین‌های ران یعنی مناطقی که در تماس مستقیم با کهنه‌های مرطوب یا آغشته به مدفوع هستند، دیده می‌شود. این نوع ادرارسوختگی خطرناک نیست و معمولا در مدت ۳ تا ۴ روز با مراقبت‌های مناسب بهبود می‌یابد.

الهه رضاییان