وقتی حادثه‌ای از یاد نمی‌رود

امروز شما را با مشکلی به نام اختلال استرس آشنا می‌کنم. شاید شما هم افرادی را دیده باشید که با استرس‌های شدید مثل جنگ، موج‌گرفتگی، تصادف، تجاوز و کلا استرس‌های شدید سوانحی مثل …

امروز شما را با مشکلی به نام اختلال استرس آشنا می‌کنم. شاید شما هم افرادی را دیده باشید که با استرس‌های شدید مثل جنگ، موج‌گرفتگی، تصادف، تجاوز و کلا استرس‌های شدید سوانحی مثل گیر افتادن در آتش یا زلزله مواجه شده باشند...

این افراد به دو نوع یعنی به صورت حاد، تا حدود یک ماه بعد از مواجهه با آن عامل استرس‌زا و یا مزمن دچار اختلال خاصی که ما آن را ناشی از استرس می‌نامیم، می‌شوند. برای این افراد رویدادهای قبلی در رویا و خواب یا در بیداری احیا می‌شود و بیمار مجددا آن را تجربه می‌کند لذا سعی می‌کند از آنچه ممکن است به تجربه مجدد آن حادثه منجر شود، دوری کند. شاید شما نام اختلال استرس ناشی از سانحه یا همان PTSD معروف را فقط برای کسانی که در جنگ بودند یا دچار موج‌گرفتگی شدند، شنیده باشید اما مصداق دیگر مواجهه با استرس شدید را در تصادفات یا بسیاری از بیماران را که بازمانده زلزله یا سوانح آتش‌سوزی هستند، می‌توانید جستجو کنید. ایمیل آقای سهراب الف، باعث شد من این یادداشت را برایتان بنویسم. ایشان نوشته‌اند سال‌ها پیش در حالی که رانندگی می‌کردند و با خانواده همراه بودند دچار سانحه دلخراشی شدند که البته از نوشتن آن اجتناب کرده‌اند. حالا، سال‌هاست که جرأت پشت رل نشستن را ندارند و حتی اگر در کنار یک راننده هم باشند مدام صفحه تصادف را می‌بینند و برای همین مدت‌هاست تنهایی را ترجیح می‌دهند.

همان‌طور که اشاره کردم، دسته اول علایم تجربه مجدد و گروه دوم، اجتناب و دوری گزیدن است. این افراد نسبت به هیجانات مختلف پاسخ‌دهی مناسب ندارند و علامتی شبیه به افسرده‌ها دارند یعنی در موقع اتفاق خوب، همانند ما خوشحال و یا در مواقع رویداد بد، غمگین نمی‌شوند. حالت منگی و بی‌تفاوتی دارند. دسته سوم علایم که بسیار آزاردهنده است.

اضطراب و دلشوره‌هایی است که باعث برانگیختگی و عصبانیت آنها می‌شود. گاهی از صدای بسته شدن در، چنان از جا می‌پرند که شما را متعجب می‌کنند و ناگهان به شما پرخاش می‌کنند که چرا در را محکم بستی! واکنش‌پذیری و چنین رفتارهایی باعث مختل شدن روابط بین فردی آنها می‌شود. به آقای سهراب الف، توصیه می‌کنم حتما با یک روان‌پزشک مشورت کنند. خیلی وقت‌ها اجتناب کردن از عامل ترس و اضطراب (روی آوردن به راه‌حل موقتی)، باعث ادامه‌دار شدن مشکل می‌شود. درمان دارویی به علاوه درمان‌های غیردارویی مثل روا‌ن‌درمانی می‌تواند به بهبود شما کمک کند. این استرس‌ها که زندگی شما یا دیگری را در حضور شما تهدید کرده‌اند، باید مهار شوند و اوضاع زندگی‌تان طبیعی گردد.

دکتر سیدوحید شریعت

روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران