پنجشنبه, ۱۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 30 January, 2025
ان پی تی در بن بست یا ظهور شکل جدید
برگزاری اجلاس بازنگری در معاهده ان‌پی‌تی در مقر سازمان ملل متحد، در شرایطی است که این بزرگ‌ترین توافقنامه تسلیحاتی جهان بعد از گذشت چهل سال و به‌رغم عضویت ۱۸۹ کشور در آن، به دلیل ناتوانی در دستیابی به اهداف سه‌گانه عمده خود یعنی خلع‌سلاح، جلوگیری از گسترش تسلیحات اتمی و کمک به کشورهای در حال توسعه در دستیابی و استفاده از تکنولوژی هستهای صلح‌آمیز، با بن‌بست و بحران جدی روبه‌رو است.
در واقع ۵ کشور اصلی دارنده تسیلحات اتمی که وعده داده بودند خود را عاری از هرگونه تسلیحات هستهای سازند، اما این روند خلع‌سلاح به یک آرزوی مبهم و دست‌نیافتنی تبدیل شده تا یک وعده ملموس و عینی.
در همین حال کشورهای فاقد تسلیحات هستهای امضاکننده ان.پی.تی وعده دادند به تسلیحات هستهای دسترسی پیدا نکنند؛ اما برخی در پوشش این پیمان و حمایت دارندگان تسلیحات اتمی به طور مخفیانه به این سلاح دست یافتند.
در واقع تاکنون قدرت‌های اتمی تحت لوای ظاهرفریب شعار جهان عاری از تسلیحات اتمی، تولیدکنندگان و ترویج‌کنندگان اصلی تسلیحات اتمی در جهان بوده‌اند. بدین ترتیب در یک کلام باید گفت: اساس معاملاتی که ان‌پی‌تی بر آن استوار بوده است در تمامی موارد بیشتر نقض گردیده تا این‌که رعایت شود. به همین دلیل امروز این‌گونه به نظر می‌رسد که این پیمان در معرض خطر سقوط قرار گرفته است.
اما از سال ۱۹۹۵ به بعد یعنی بعد از پایان دوران جنگ سرد، روند جدیدی در حال شکل‌گیری است که بر اجلاس‌های بازنگری معاهده ان‌پی‌تی سایه افکنده و اکنون اجرای دقیق معاهده ان‌پی‌تی به رغم میل باطنی قدرت‌های اتمی به یک خواسته عینی جهانی تبدیل شده است که در قالب رویارویی دارندگان تسلیحات اتمی و کشورهای در حال توسعه قابل ارزیابی است.
آغاز روند رویارویی دو طیف یادشده منجر به آن شد که در کنفرانس بازنگری سال ۲۰۰۰، امضاکنندگان معاهده ان‌پی‌تی بر سیزده گامی که کشورهای مجهز به تسلیحات اتمی باید به منظور خلع سلاح هستهای بردارند، توافق کردند؛ اما آمریکا در نشست بازنگری سال ۲۰۰۵ با حمایت فرانسه اعلام کرد که خود را به این اقدامات متعهد نمی‌داند. علاوه بر این در کنفرانس سال ۲۰۰۰ میلادی قطعنامه‌ای اگرچه نیم‌بند در زمینه عاری‌سازی خاورمیانه از تسلیحات اتمی و پیوستن رژیم‌‌های صهیونیستی به معاهده ان‌پی‌تی تصویب شد که آمریکا نیز به ناچار آن را پذیرفت؛ اما رویارویی بین دارندگان تسلیحات اتمی در کشورهای در حال توسعه در اجلاس بازنگری سال ۲۰۰۵ به شکل عینی‌تری بروز کرد و تاکید کشورهای خاورمیانه با پیشگامی ایران مبنی بر تن دادن رژیم صهیونیستی به معاهده ان‌پی‌تی با مخالفت آمریکا مواجه شد و این روند منجر به شکست اجلاس بازنگری سال ۲۰۰۵ شد.
از آنجایی‌که انتظار می‌رفت که این روند رویارویی در اجلاس جاری به شکل عینی‌تر و جدی‌تری بروز و ظهور کند، عده‌ای به این مساله دامن زدند که اجلاس جاری دستاوردی نخواهد داشت و توفیق نیافتن اجلاس نیز به معنای پایان کار معاهده ان‌پی‌تی خواهد بود.
این رویکرد عمدتا توسط محافل غربی بویژه آمریکایی‌ها دامن زده شد تا کشورهای در حال توسعه را وادار به پذیرش خواسته‌هایشان از جمله خارج کردن موضوع زرادخانه‌های اتمی رژیم صهیونیستی از دستور کار اجلاس نمایند.
واقعیت امر آن است که اگر چه نشست سال ۲۰۰۵ بازنگری با شکست مواجه شد، اما سرآغاز دوران جدیدی محسوب میشود که کشورهای در حال توسعه بتوانند با ایجاد همگرایی درونی در جهت تحقق بخشیدن خواسته بشری مبنی بر خلع سلاح واقعی گام برداشته و از حقوق خود در استفاده صلح‌آمیز در تکنولوژی هستهای دفاع کرده و با تلاش قدرت‌های هستهای برای ایجاد انحصار هستهای مقابله کنند. رویکرد همگرایانه کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها در دفاع از حقوق هستهای ایران در چند سال اخیر نشان داده است که پتانسیل ایجاد همگرایی میان کشورهای در حال توسعه وجود دارد.
▪ نکته:
بازنگری معاهده ان.پی.تی، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش‌روی دولت آمریکا محسوب میشود که چگونگی رویارویی رهبران کاخ سفید با چالش‌های موجود در زمینه هستهای را روشن می‌کند
تلاش ۵ قدرت اتمی جهان برای تغییر در معاهده ان‌پی‌تی به منظور انحصاری کردن تکنولوژی هستهای بویژه در زمینه تولید سوخت هستهای از زمانی از اواسط دهه ۱۹۹۰ آغاز شد که کشورهای در حال توسعه در آسیا، خاورمیانه، آفریقا، آمریکای لاتین و اروپای شرقی، بهره‌گیری از تکنولوژی هستهای جهت مصارف صلح‌آمیز را در دستور کار قرار دادند.
قدرت‌های اتمی از سال ۱۹۹۵ به بعد درصدد ایجاد تغییراتی در معاهده ان‌پی‌تی برآمدند تا دانش و تکنولوژی هستهای بویژه در زمینه سوخت هستهای را در انحصار خود نگه داشته و مانع از دسترسی کشورهای در حال توسعه به تکنولوژی سوخت هستهای شوند تا بدین ترتیب بازار تولید و مصرف تکنولوژی هستهای را در انحصار خود گرفته و در واقع شکل جدیدی از وابستگی کشورهای در حال توسعه به خود را این‌بار در زمینه هستهای حفظ کنند و در صورت لزوم نیز از موضوع سوخت هستهای به عنوان اهرمی برای اعمال فشار بر برخی کشورها بهره‌برداری کنند. تلاش قدرت‌های اتمی برای جلوگیری از دستیابی ایران به دانش و تکنولوژی هستهای و از جمله در زمینه سوخت هستهای نیز در همین راستا بوده است.
اما در شرایطی که از ناکارآمدی و بن‌بست در اجرای معاهده ان‌پی‌تی سخن به میان آمده و دولتمردان آمریکا نیز سعی در هدایت اجلاس بازنگری در مسیر اهداف مورد نظرشان داشته‌اند، جمهوری اسلامی ایران در ابتکار جدید و با ارائه طرح پیشنهادی یازده‌گانه مسیر جدیدی را برای ایجاد اصلاحات واقعی در معاهده ان.پی.تی به روی جهانیان گشود که براساس آن کشورهای عضو می‌توانند گام‌هایی در جهت عینیت بخشیدن به سه رکن اساسی معاهده یعنی خلع سلاح، جلوگیری از گسترش تسلیحات اتمی و کمک به کشورهای در حال توسعه در استفاده صلح‌آمیز از تکنولوژی هستهای بردارند.
از ویژگی‌های عمده طرح پیشنهادی ایران این است که برای نخستین‌بار ضمانت اجرایی در زمینه خلع سلاح ارائه داده است به همین دلیل پیشنهاد ایران با استقبال گسترده بویژه کشورهای در حال توسعه قرار گرفته و حتی کارشناسان و محافل رسانه‌ای غربی نیز به مفید و سازنده بودن آن در جهت تقویت جایگاه معاهده ان.پی.تی اذعان کرده‌اند. این در شرایطی است که شعار هستهای ایران در کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح هستهای که اخیرا در تهران برگزار شد مبنی بر «انرژی هستهای صلح‌آمیز برای همه و تسلیحات اتمی برای هیچ کس» نیز با استقبال گسترده کشورها مواجه شد.
واقعیت امر آن است که اگر کشورهای در حال توسعه که اکثریت اعضای معاهده ان.پی.تی را تشکیل می‌دهند با همگرایی درونی مانع از تغییرات مورد نظر کشورهای دارنده تسلیحات اتمی در معاهده ان.پی.تی شده و تغییرات مورد نظر را در جهت تحقق بخشیدن به معاهده ان.پی.تی و ایجاد ضمانت‌های اجرایی در زمینه تعهدات کشورهای عضو سوق دهند شاهد تقویت جایگاه معاهده ان.پی.تی و به تبع آن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهید بود. در این زمینه طرح پیشنهادی یازده‌گانه ایران مناسب‌ترین گزینه برای ایجاد اصلاح در معاهده ان.پی.تی است.
با توجه به همین واقعیات است که محافل سیاسی و رسانه‌ای غربی و در راس آنها محافل آمریکایی و صهیونیستی با همراهی محافل عربی، جنگ روانی گسترده‌ای را علیه ایران به راه انداخته‌اند تا توجه اجلاس بازنگری را از طرح پیشنهادی ایران منحرف کنند و در سایه این جنگ روانی، عمده‌ترین خواسته جهانی یعنی زرادخانه‌های اتمی رژیم صهیونیستی را از دستور کار اجلاس خارج ساخته و در حاشیه قرار دهند.
اما در ورای این مسائل، اجلاس جاری بازنگری معاهده ان.پی.تی، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش‌روی دولت آمریکا محسوب میشود که چگونگی رویارویی رهبران کاخ سفید با چالش‌های موجود در زمینه هستهای خود بحث جداگانه‌ای را طلب می‌کند.
احمد مقیمی
نماینده مردم بهشهر
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست