نیمه پنهان آکنه

آنچه از جوش ها نمی دانستید

کمتر کسی است که در طول زندگی‌اش جوش نزده باشد. اما بیشتر مردم نمی‌دانند این جوش‌ها از کجا می‌آیند و چگونه باید با آنها مقابله کرد....

اگر در ذهن شما هم پرسش‌های مختلفی درباره این میهمان‌های ناخوانده وجود دارد، این ۱۵ نکته را بخوانید تا جواب بعضی پرسش‌های خودتان را در این خصوص پیدا ‌کنید.

۱) جوش‌ها و هورمون‌ها

جوش یا آکنه در دخترخانم‌ها می‌تواند یکی از علایم اختلال هورمونی باشد. جوش صورت یا بدن همراه مشخصات دیگری مانند موهای زیاد یا ریزش مو می‌تواند از نشانه‌های اختلال‌های هورمونی یا افزایش هورمون‌های مردانه در خانم‌ها باشد و مراجعه به متخصص پوست یا زنان یا غدد می‌تواند به تشخیص و درمان زودرس کمک کند.

۲) جوش‌ها و غذاها

رژیم غذایی می‌تواند در تشدید جوش‌ یا آکنه‌ موثر باشد. اگرچه در بسیاری از کتاب‌های تخصصی و نیز در مقاله‌های متعدد ذکر شده که رژیم غذایی تاثیری در تشدید آکنه ندارد اما اخیرا به این مساله توجه شده که رژیم غذایی، به خصوص غذاهایی با اندیس گلیسمیک بالا (شاخص قند بالا) مانند شیرینی و شکلات می‌توانند در تشدید آکنه موثر باشند. اغلب افراد خودشان متوجه می‌شوند که با مصرف برخی مواد غذایی مانند خرما یا آجیل دچار تشدید آکنه می‌شوند و بنابراین باید از آن ماده غذایی خاص پرهیز کنند. قانونی وجود ندارد که بگوییم تمام افراد مبتلا به آکنه از مصرف فلان ماده غذایی پرهیز کنند زیرا برخی با مصرف یک کیلوگرم خرما هم جوش نمی‌زنند ولی عده‌ای دیگر با مصرف یک عدد خرما دچار مشکل می‌شوند.

۳) جوش‌ها و دستکاری

هرگز جوش‌های صورت‌تان را دستکاری نکنید. گاهی لازم است جوش‌های زیرپوستی توسط دستگاه‌های خاصی درآورده شود اما اجازه دهید این کار توسط متخصص پوست انجام شود. از فشار دادن جوش‌های التهابی پرهیز کنید.

۴) جوش‌ها و رآکوتان

هر دارویی فواید و مضرات خودش را دارد و این در مورد رآکوتان نیز صدق می‌کند. راکوتان یا ایزوترتینویین عوارض زیادی دارد اما اگر متخصص پوست این دارو را برای شما لازم دانسته، حتما مصرف آن در نهایت به نفع شماست. برخی مردم گمان می‌کنند که این دارو موجب نازایی می‌شود. این شایعه از آنجا نشات می‌گیرد که همواره توصیه می‌شود فردی که در حال مصرف این داروست، از بارداری جلوگیری کند زیرا ایزوترتینویین یک داروی تراتوژن است و می‌تواند موجب نقایص جنینی شود. این دارو از مشتقات ویتامین A است و ارتباطی به زایا و نازا‌ بودن ندارد. اگر به هر دلیلی خانمی تحت درمان با این دارو قرار گرفته، تا یک ماه پس از قطع آن باید از باردار شدن پرهیز کند و برای اطمینان از پاک شدن دارو از بدن توصیه می‌کنیم که تا ۳ ماه این پیشگیری را داشته باشد.

در مورد این دارو، دوز کلی بسیار مهم است؛ یعنی اگر شروع کردید به مصرف این دارو، برای به حداقل رسیدن عود جوش‌ها به دنبال قطع دارو باید به اندازه وزنتان ضرب‌در ۶ دارو مصرف کنید. یعنی یک فرد ۶۰ کیلوگرمی باید ۳۶۰ عدد رآکوتان مصرف کند تا احتمال عود جوش‌ها به دنبال قطع دارو به حداقل برسد. البته در موارد معدودی، به خصوص در خانم‌هایی که مشکل‌های هورمونی دارند، ممکن است پس از یک دوره کامل مصرف دارو مجددا جوش‌ها عود کند که در این موارد، ضمن توجه به درمان مشکل‌های هورمونی توسط متخصصان غدد درون‌ریز یا زنان، ممکن است مصرف یک دوره دیگر ایزوترتینویین لازم دانسته شود.

۵) جوش‌ها و نوجوانان

برخی والدین گمان می‌کنند که این جوش‌ها مقتضای سن نوجوانان است و نیازی به درمان ندارد. در صورتی که اگر همین جوش‌های ساده درمان نشود، می‌تواند به رخداد جوشگاه‌های بسیار ناخوشایندی روی صورت فرزندان‌شان منجر شود که نیاز به صرف هزینه‌های گزاف برای بهبود چنددرصدی این جوشگاه‌ها دارد. نوجوانانی که در سن بلوغ قرار دارند، توجه زیادی به ظاهر پوستشان دارند و باید والدین به این توجه فرزندان احترام گذاشته و درصدد درمان جوش برآیند تا به این وسیله، عملکرد اجتماعی و تحصیلی آنها نیز بهبود یابد و از برخی مشکل‌های آتی پوستی نیز پیشگیری شود.

۶) جوش‌ها و آرایش

متاسفانه در کشور ما میزان مصرف مواد آرایشی در دخترخانم‌ها بسیار بالاست و این مساله یکی از علل ایجاد و تشدید آکنه در آنها است. مواد آرایشی غلیظ و چرب موجب انسداد منافذ پوست و ایجاد جوش‌های سرسیاه و سرسفید یا کومدون روی پوست صورت می‌شوند که به تدریج این جوش‌های زیرپوستی می‌توانند به جوش‌های التهابی منجر شده و جوشگاه‌های ناخوشایندی را روی پوست ایجاد کنند. با مصرف مواد آرایشی و ایجاد جوش‌های زیرپوستی، فرد مجبور می‌شود که برای پوشاندن این جوش‌ها از مواد آرایشی بیشتری استفاده کند و این، مشکل را تشدید خواهد کرد.

۷) جوش‌ها و صابون

اگر مبتلا به جوش صورت هستید، از شست‌وشوی مکرر صورت با صابون پرهیز کنید؛ چون منجر به انسداد منافذ و تشدید آکنه می‌شود. از مالیدن صابون جامد روی پوست ‌آکنه‌ای نیز خودداری کنید. می‌توانید از استعمال کف صابون بر صورت بهره ببرید یا از ژل‌های شست‌وشوی صورت.

۸) جوش‌ها و برنزگی

بعضی‌ها برای پوشاندن جوش‌های صورت به برنزه کردن پوست روی می‌آورند ولی فواید این کار، موقتی است و عوارض جدی‌ دارد. آفتاب و نیز دستگاه‌های سولاریوم موجب پیری زودرس پوست شده و به رخداد سرطان‌های پوست در آینده منجر می‌شوند. استفاده از ضدآفتاب مناسب را مدنظر قرار دهید.

۹) جوش‌ها و مرطوب‌کننده

بیماران مبتلا به آکنه یا جوش صورت اغلب پوست چربی دارند و البته عده‌ای هم وجود دارند که در زمینه پوست خشک مبتلا به آکنه باشند. آنها برای درمان خشکی پوست خود نباید از هر مرطوب‌کننده‌ای استفاده کنند. مرطوب‌کننده‌های بسیار ملایم و کم‌چربی به نام مرطوب‌کننده‌های Oil free یا فاقد چربی برای این بیماران، مناسب‌تر است. در مصرف این مرطوب‌کننده‌ها نیز باید حد اعتدال را رعایت کرد و از مصرف بیش از حد آنها خودداری کرد. به طور کلی، مصرف کِرِم‌های متعدد و غیرضروری روی صورت مبتلا به جوش موجب اختلال در روند درمانی خواهد شد.

۱۰) جوش‌ها و ضد‌آفتاب

باید از ضدآفتاب‌های فاقد چربی استفاده شود تا موجب تشدید آکنه نشود. از آنجا که این کِرِم‌ها باید هر ۲ تا ۳ ساعت از صبح تا عصر مصرف شود، اگر از کِرِم‌های فاقد چربی استفاده نشود، مصرف آنها باعث انسداد منافذ پوست و تشدید جوش‌‌ها می‌شود.

۱۱) جوش‌ها و جراحی

برخی جوشگاه‌های آکنه به قدری عمیق هستند که باید آنها را توسط جراحی برداشت یا آنها را با دستگاهی به نام پانچ از جای خود جدا کرد و بالا آورد. در این روش برش‌های دایره‌مانندی در اطراف ضایعات باقی می‌ماند که باید چند ماه بعد با تراشیدن پوست یا لیزردرمانی سعی در برطرف کردن آنها کرد. امروزه با وجود لیزرهای مختلف مانند لیزرهای co۲ Fractial کمتر از روش‌های تهاجمی مانند درم ابریشن یا سایش پوست استفاده می‌شود.

۱۲) جوش‌ها و کورتون

کسانی که به هر دلیل از کورتون موضعی روی پوست صورتشان استفاده می‌کنند به تدریج دچار جوش‌هایی روی صورتشان می‌شوند به نام روزاسه استروییدی. مصرف این داروها همچنین موجب نازک شدن پوست و پیدایش رگ‌های متعددی روی صورت می‌شود. هرگز نباید خودسرانه و برای مدت طولانی از کورتون‌های موضعی مانند بتامتازون روی صورت استفاده کنید. مصرف موضعی داروی کورتونی باید زیرنظر متخصص پوست باشد. مصرف کورتون خوراکی (مثلا در مبتلایان به بیماری‌های روماتیسمی یا بیماری‌های پوستی مثل پمفیگوس) گاهی موجب جوش‌های ریز و متعددی در بالاتنه خواهد شد که نیاز به درمان اختصاصی دارد و مجوزی برای قطع کورتون خوراکی نیست.

۱۳) جوش‌ها و افسردگی

افراد افسرده می‌توانند رآکوتان مصرف کنند؛ فقط به شرطی که از روان‌پزشک خود نامه داشته باشند زیرا گاهی دیده شده است که رآکوتان موجب تشدید افسردگی و ایجاد افکار خودکشی می‌شود. از طرفی، بهبود آکنه شدید گاهی موجب بهبود روحیه فرد و تخفیف افسردگی می‌شود.

۱۴) جوش‌ها و بارداری

گاهی آکنه‌های معمولی در دوران بارداری شدت می‌یابد و متخصصان پوست مجبور به استفاده از داروهای خوراکی مانند ارتیرومایسین می‌شوند. هدف آن است که طی این دوره از مصرف داروهای خوراکی و موضعی که احتمال آسیب رساندن به جنین دارند، خودداری شود. بهترین روش، استفاده از داروهای موضعی مانند آنتی‌بیوتیک‌های موضعی است. بهتر است از ترتینویین در بارداری استفاده نشود.

۱۵) جوش‌ها و پیلینگ

توسط پیلینگ اسید میوه یا گلیکولیک اسید، می‌توان آکنه خفیف تا متوسط را تا حد قابل‌توجهی کنترل کرد و حداقل یک کمک‌ درمانی بسیار خوب است. این لایه‌برداری برای کومدون‌ها یا جوش‌های زیرپوستی بسیار مفید است.

دکتر بهروز باریک‌بین

متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی