منع سیم کارت برای دانش آموزان یا منع فروش سیم کارت به دانش آموزان

تجربه اخیر یکی از اپراتورهای تلفن همراه در توزیع سیم کارت در مدارس, بار دیگر موضوع قدیمی منع یا عدم ممنوعیت تلفن همراه برای دانش آموزان را تازه کرد

تجربه اخیر یکی از اپراتورهای تلفن همراه در توزیع سیم کارت در مدارس، بار دیگر موضوع قدیمی منع یا عدم ممنوعیت تلفن همراه برای دانش آموزان را تازه کرد؛ با این تفاوت که شرایط امروز نسبت به گذشته تفاوت های بسیاری داشته؛ امروز این سوال مطرح می شود: در شرایطی که بچه های کم سن و سال امروز، بهتر از بزرگ ترها از امکانات گوشی موبایل سر در می آورند و به آن مجهزند، آیا نفس استفاده از موبایل برای نوجوانان دارای اشکال است، با رسمی شدن فروش موبایل به دانش آموزان؟ از آن روزهایی که سیم کارت، وسیله جدیدی قلمداد می شد، تنها خاطراتی مانده است؛ امروز دیگر این وسیله از فراگیری مثال زدنی بین مردم برخوردار شده است. اگر در گذشته های نه چندان دور، سیم کارت وسیله ای گران و مختص بزرگ ترها بود؛ امروز نوبت به جوان ها و حتی بچه ها رسیده است. آنچه هر روز بیشتر نمود پیدا می کند، این است که بچه های کم سن و سال، بهتر از بزرگ ترها و حتی جوان ترها، با گوشی تلفن همراه کار می کنند و از امکانات آن سر در می آورند. امروز داشتن گوشی تلفن همراه، بین بچه ها و دانش آموزان امری عادی و رایج شده است؛ به خصوص در سال های اخیر، بازار رقابتی اپراتورهای تلفن همراه و کاهش قیمت سیم کارت، به این امر بسیار کمک کرده است، تا بسیاری از بچه ها و دانش آموزان برای ساعات فراغت خود، به عنوان یک وسیله سرگرمی، تلفن همراه داشته باشند. در شرایط گذشته، استفاده بچه ها از تلفن همراه موضوع با اهمیتی نبود؛ اما امروز با این واقعیت جاری جامعه، یک پرسش «صحیح» یا «غلط» ایجاد شده؛ اینکه آیا استفاده از تلفن همراه توسط بچه ها، عاری از اشکال است یا می تواند اشکالاتی نیز داشته باشد.

● عرضه رسمی سیم کارت در مدارس، تجربه ای که به بسیاری از پرسش ها پاسخ داد

اوایل امسال بود که یکی از اپراتورهای تلفن همراه، طرحی برای عرضه رسمی سیم کارت به دانش آموزان ارائه کرد. این اپراتور برای کم رنگ تر کردن جلوه تجاری کار خود، سیم کارت را با یک نرم افزار قرآنی همراه کرد. این اقدامه در ظاهر تجاری و به گفته مسئولان اپراتور، فرهنگی، صدای مخالفت مدیران وزارت آموزش و پرورش، معلمان و کارشناسان ترتبیتی و آموزشی را درآورد. اگرچه این طرح در قیل و داد مخالفت ها، با شکست مواجه شد؛ اما تجربه بسیار سود مندی بود، زیرا پرسش جدیدی را مطرح کرد؛ این پرسش که، با وجود استفاده علنی دانش آموزان از سیم کارت های ثبت شده به نام دیگران، آیا به واقع نفس داشتن موبایل برای دانش آموزان نادرست است، یا فروش سیم کارت به دانش آموزان؟

● تلفن همراه دانش آموزان، از منظر موافقان و مخالفان

این تجربه، حداقل باعث طرح دوباره موضوع تلفن همراه بچه ها شد و بسیاری از مدیران و کارشناسان را به فکر دوباره در این باره انداخت. در این رابطه نظرات مختلفی بیان شد که اکثر قریب به اتفاق آن ها، نظرات مخالف بودند، برخی نیز به تلاش کردند با نگاه بازتری به اصل گریز ناپذیری تکنولوژی های نوین، موضوع را از نگاه ساده تری ببیند. عبدالکریم خیامی یک جامعه شناس است که همراه داشتن تلفن همراه برای کودکان سنین ابتدایی و پایین تر را اصلاً توصیه نمی کند؛ برای دانش آموزان مقطع راهنمایی، مشروط و حساب شده می داند و در عین حال منعی برای دانش آموزان مقطع دبیرستانی نمی بیند، به شرطی که با فرهنگ سازی آسیب ها برطرف شود. این جامعه شناس در خصوص این تفکر برخی والدین که به همراه داشتن تلفن همراه، را وسیله در دسترس بودن فرزند و افزایش اطمینان خاطر والدین می دانند، گفت: این دسته از والدین باید این نکته را نیز در نظر بگیرند که تلفن همراه، فرزندشان را هم برای آن ها و هم برای دیگر افراد در دسترس می کند. وی همچنین یادآور شد: بر خلاف تماس با تلفن منزل که به نوعی برقراری ارتباط با خانواده تلقی می شود، تماس با تلفن همراه نوجوان، سبب ایجاد شخصیتی جدید و درجه اهمیت شخصیتی جدید در وی می شود که با تشدید فردگرایی، تشدید احساس استقلال و در نهایت ایجاد برخی فاصله ها، بی ارتباط نیست. همچنین فرهاد اقطار مدیر کل پیشگیری از آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، در این موضوع، تحمیل هزینه های سیم کارت به سبد اقتصادی خانوار را متذکر می شود. وی می گوید: میزان استفاده فرزند از سیم کارت، به راحتی توسط والدین قابل کنترل نیست، از این رو برخی خانواده ها در حالی مجبور به پرداخت هزینه های مداوم برای سیم کارت فرزندشان هستند که نمی توانند به خواسته های فرزند خود، جواب رد بدهند.

مدیر کل پیشگیری از آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه استفاده از تلفن همراه صرفاً برقراری تماس نیست، گفت: برای استفاده از سیم کارت باید یک تلفن همراه خریداری شود و در این تلفن بازی، موسیقی، فیلم، بلوتوث، پیامک و مواردی دیگر مطرح است که می تواند باعث گوشه گیری دانش آموز و ایجاد چاقی و افسردگی وی شود. وی در نهایت تاکید دارد که تلفن همراه با اجازه والدین و در صورت ضرورت می تواند توسط دانش آموز استفاده شود و نیازی نیست که فرهنگ شود. یوسف گرجی یک روانشناس بالینی است و در این باره معتقد است: استفاده از تلفن همراه می تواند از لحاظ روانی، اخلاقی و اجتماعی بر دانش آموزان، جوانان و حتی بزرگسالان تاثیر بسیاری داشته باشد. وی می گوید: جمجمه نوجوانان تا سن ۱۶ سالگی در حال رشد است و استحکام لازم را ندارد، و میدان مغناطیسی که توسط تلفن همراه ایجاد می شود، می تواند آسیب های جسمانی جبران ناپذیری را برای دانش آموزان ایجاد کند.

گرجی اضافه می کند: یکی از نیازهای مهم که در سن نوجوانی شکل می گیرد نیاز به ارتباط با جنس مخالف است که این ابزار می تواند چنین ارتباط هایی را برای دانش آموز فراهم کند و افت تحصیلی یکی از نتایج آن است؛ ضمن اینکه ورود این ابزار ارتباطی به مدارس، می تواند زمینه محرک های جنسی را نیز برای دانش آموزان مقاطع بالاتر، فراهم کند. محمد علی امیری مدیر کل دفتر برنامه ریزی امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش در این رابطه به انتقال بیماری از طریق تلفن همراه اشاره کرد و گفت: از نظر بهداشتی، گوشی تلفن همراه محل تجمع بسیاری از باکتری ها و میکروب ها است و یکی از وسایلی است که با نزدیکی به دو ورودی بدن یعنی گوش و دهان، عوامل بیماری زا و واگیردار را به راحتی به بدن منتقل می کند؛ در نتیجه گوشی می تواند یکی از انتقال دهنده های بیماری های خطرناک باشد که این مسئله در رابطه با کودکان درصد بالاتری دارد. همچنین اعظم درخشان مدیر یک مدرسه دخترانه در تهران در این خصوص از تقلب های ناشی از تلفن همراه شکایت دارد.

وی می گوید: دانش آموزان از تلفن همراه برای ذخیره کردن فرمول ها و درس های شفاهی و گوش دادن با هندز فری در جلسه امتحان استفاده می کنند؛ تکرار این کار باعث می شود کم کم حفظ درس های شفاهی برای دانش آموزان بسیار سخت شود و به فرار از حفظیات عادت می کنند. وی می گوید: علاوه بر این عکس گرفتن از صفحات کتاب و دفتر و نگاه کردن سر جلسه امتحان به دور از چشم مراقب، از دیگر استفاده های نادرست تلفن همراه توسط دانش آموزان است. وی ادامه داد: علاوه بر این دانش آموزان سر جلسه امتحان از سوالات برگه امتحان عکس می گیرند و برای دوستان خود در بیرون از جلسه بلوتوث می کنند؛ افراد بیرون کلاس می گردند، پاسخ سوال را پیدا می کنند، از پاسخ عکس می گیرند و عکس را دوباره برای دوست خود بلوتوث می کنند. این مدیر مدرسه تاکید کرد: اخذ نمره های خوب با تقلب، به مرور دانش آموز را تنبل می کند و علاوه بر این حس رقابت را بین دانش آموزان از بین می برد؛ زیرا با وجود راه های آسان برای کسب نمره خوب، دانش آموز دلیلی برای درس خواندن و یادگیری نمی بیند.

● مروری بر نتیجه چند پژوهش علمی

بر اساس نتایج یک پژوهش انجام شده توسط محققان ژاپنی، مسئله شایع حال حاضر، استفاده های غیر اخلاقی دانش آموزان از جمله به اشتراک گذاری تصاویر نادرست در کلاس های درسی است و از آنجا که کنترل قطعی این اعمال توسط والدین و مسوولان مدارس، تقریباً غیر ممکن است، مسئولان ژاپنی از خیر جنبه های آموزشی تلفن همراه گذشته و آن را ممنوع کردند. این گروه از محققان معتقدند: در گروه های سنی نوجوانان و جوانان استفاده صحیح از وسیله ارتباطی تلفن همراه جا نیفتاده است و استفاده بیش از حد از تلفن همراه در کلاس درس موجب بر هم خوردن تمرکز دانش آموزان و افت تحصیلی می شود. در عین حال محققان دانشگاه ناتینگهام، با در نظر گرفتن محاسن به کار گیری سرویس های تلفن همراه در امر آموزش، معتقدند اکنون زمان آن رسیده است که مسوولان در مورد ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در محیط های آموزشی تجدید نظر کنند. آن ها کاربردهایی از جمله، استفاده از سرویس ایمیل مدرسه، انتقال فایل های درسی الکترونیک بین مدرسه و خانه، استفاده از کرنومتر گوشی برای محاسبه زمان پاسخ گویی به سوالات و ضبط صدای معلم، را شاهد مثالی برای نظر خود عنوان می کنند. سایت StudyBlue نیز مطالعه ای روی دانش آموزانی که از گوشی هوشمند استفاده می کنند، انجام داده است؛ بر اساس مطالعه این سایت، دانش آموزانی که از گوشی های هوشمند استفاده می کنند ۴۰ دقیقه در هفته بیشتر از دانش آموزان دیگر مطالعه دارند. این سایت احتمال داده که دانش آموزان از گوشی های هوشمند برای مطالعه دروس خود هنگامی که در راه هستند یا در مدرسه حضور دارند استفاده می کنند و تقریباً ۵۰ درصد دانش آموزان از گوشی های هوشمند خود برای مطالعه، هنگام رفتن به رختخواب و ایستادن در صف، ۱۹ درصد هنگام دوش گرفتن در حمام و ۱۷ درصد موقع ورزش کردن، استفاده می کنند.

● نتیجه

به این ترتیب موافقان و مخالفان، بر این عقیده که به همراه داشتن تلفن همراه باعث کاهش تمرکز دانش آموزان در سر کلاس درس می شود، اتفاق نظر دارند و به دلیل احتمال عوامل بیماری زا و تاثیرات جسمانی روی دانش آموزان، آن را توصیه نمی کنند. آن ها همچنین معتقدند اگر والدین با پذیرفتن هزینه تلفن همراه فرزندانشان، مزیت در دسترس بودن را به معایب آن ارجح می دانند، باید نکات جانبی موبایل از جمله تقلب و تنبلی ها، ارسال پیامک و تبادل بلوتوث سر کلاس، ارتباطات دور از چشم والدین و ... را نیز مد نظر داشته اند. اما همچنین کارشناسان با تاکید بر اینکه تلفن همراه امروز یکی از اجزای تفکیک ناپذیر زندگی است که مانند دیگر فناوری ها، کاهش روز به روز سن استفاده از آن نیز امری عادی است، معتقدند قوانین و آیین نامه ها به هیچ وجه نمی توانند راه حل کامل و همیشگی برای این موضوع باشد. زیرا طبق همین آیین نامه ها، اولیای مدارس حق تجسس در کیف دانش آموزان را ندارند و تنها در صورت مشاهده گوشی در دست دانش آموز، می توانند گوشی را از او بگیرند؛ بنا بر این همیشه برای مخفیانه بردن تلفن همراه به مدرسه، راه هایی وجود خواهد داشت. از این رو، تاکید دارند با نظارت والدین و مربیان مدرسه باید استفاده از تلفن همراه شکل صحیح به خود گیرد. برخی معتقدند دانش آموز اگر تلفن همراه به مدرسه می برد، باید با آموزش های صحیح و آگاهی، بدون نیاز به تذکر معلم، در ساعات درسی از به کار گیری آن خودداری کند.

در نهایت تجربه اخیر این اپراتور تلفن همراه، نشان داد که اگرچه نظرات موافق و مخالف بسیاری در خصوص استفاده دانش آموزان از تلفن همراه وجود دارد و شاید در این زمینه اتفاق نظر وجود نداشته باشد؛ اما واکنش ها نشان داد که جامعه فعلاً برای منع استفاده از تلفن همراه توسط دانش آموزان، جدیت بیشتری دارد و هنوز برای پذیرش موضوع مجاز بودن این موضوع، آماده نیست و امروز تعداد مخالفان بیشتر از موافقان است. اخیراً و در پی تجربه توزیع سیم کارت در مدارس توسط یک اپراتور، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بر اساس طرح پلیس فتا به اپراتورهای تلفن همراه، عرضه سیم کارت تنها با قابلیت تماس اضطراری برای کودکان و دانش آموزان را پیشنهاد داد.

این طرح با توجه به قوانین موجود کشور در خصوص ممنوعیت واگذاری سیم کارت به افراد زیر ۱۸ سال و تلاش برای ضابطه مند شدن استفاده از موبایل در میان کودکان و نوجوانان ارائه شده و به نظر می رسد پیشنهادی است برای رفع مشکلات فعلی خرید و فروش بدون نظارت سیم کارت توسط نوجوانان.

نویسنده: فاطمه سامعی