تکیه انگلیسی ها به کرسی مجلس شورای ملی ایران

در جریان جئگ جهانی دوم که ایران به اشغال متفقین در آمده بود اشغالگران در موارد متعددی در امور کشور دخالت نموده و آشکار حاکمیت ملی ایران را نقض می نمودند که یکی از مهم ترین موارد …

در جریان جئگ جهانی دوم که ایران به اشغال متفقین در آمده بود اشغالگران در موارد متعددی در امور کشور دخالت نموده و آشکار حاکمیت ملی ایران را نقض می نمودند که یکی از مهم ترین موارد این نوع دخالت ها مداخله در امور مجلس شورای ملی و تصمیمات نمایندگان مجلس بود. مداخل‌های که نظیر آن را تنها در کشور های مستعمره می توان سراغ گرفت. ‏

واقعیت این است که مداخله انگلیسیها در امور قانونگذاری ایران از رهگذر مجلس شورای ملی در جریان طرح و بررسی و تصویب پیمان اتحاد سه‌گانه به وضوح چهره نمود و در طول مدت دوران اشغال و به طور مشخص در مجالس سیزدهم و چهاردهم ادامه یافت. ‏

در خصوص شروع دخالت های انگلستان در امور مجلس لازم به ذکر است که در جریان بررسی طرح پاراف شده پیمان اتحاد سه‏گانه در مجلس سیزدهم، نمایندگان مخالف مفاد پیمان را منافی استقلال کشور و تصویب آن را قانونی کردن مداخله در امور داخلی ایران دانستند. وزیر مختار انگلیس مقاومت در برابر نظرات اصلاحی مجلس را به جایی رساند که در مورد اصلاح حتی یک کلمه نیز سرسختی نشان می‌داد فروغی در یکی از تلگراف های خود به تقی‌زاده در لندن در مورد مذاکرات مربوط به بررسی پیمان اتحاد سه‌گانه اشاره کرده است که انگلیسیها پیشنهادات اصلاحی مجلس شورای ملی را به‌هیچ‌‌وجه نمی‌پذیرند. وی در این تلگراف می‌نویسد: "چون این جانب آنچه لازم بود در انجام کار قرارداد صادقانه اقدام نموده ام و از لحاظ مصلحت کشور هر نوع تهدید و توهین مخالفین را بر خود و اعضای دولت هموار کردم دیگر انتظار نداشتم در این وهله آخر نسبت به پیشنهادهایی که به هیچ وجه به اساس مطلب خلل وارد نمی‌آورد، برای حیثیت دولت و احترام مجلس شورای ملی و موقعیت انگلیس در ایران قبول آنها بسیار مفید می‌شد. چون حقیقتاً هم برای من موجب خجلت است و هم برای انگلیس در نزد افکار مضر است که به مجلس شورای ملی بگویم هیچ یک از پیشنهادات آنها قبول نشده و عهد نامه را فقط به تحمیل می خواهند بقبولانند و از طرف دیگر، با این رویه که پیش گرفته اند هیچ معلوم نیست که در آتیه حتی با بستن پیمان اتحاد چه نوع معامله با ما خواهند کرد... "

بخش مهمی از مداخله اشغالگران انگلیسی در امور مجلس ایران از طریق دخالت در انتخابات دوره چهاردهم مجلس شورای ملی بود. محمد ساعد مراغه‌ای در خاطراتش اذعان می نماید دخالت های انگلیسی ها و مأموران شوروی در انتخابات دوره چهاردهم انتخابات را در برخی حوزه ها عملاً غیر ممکن ساخته بود. همچنین محمدرضا پهلوی در کتاب پاسخ به تاریخ به وضوح اشاره می کند که در آستانه برگزاری انتخابات دوره چهاردهم، نماینده سیاسی دولت انگلیس با نخست وزیر وقت ایران دیدار و یک لیست ۸۰ نفری را به او تسلیم کرد و از وی خواست این افراد از صندوق های رأی به عنوان نماینده مردم بیرون آیند.

شاه اعتراف می کند زمانی که در دولت قوام سفیر انگلیس احتمال داد که مجلس با درخواست متفقین برای چاپ اسکناس زیاد موافقت نکند درخواست انحلال آن را مطرح کرد. وی ادامه می‌دهد که:" این پیشنهاد عجیبی بود که نماینده یک دولت بیگانه به من می کرد. به وی گفتم که این من و ملت ایران هستیم که باید به دولتی اظهار اعتماد کنیم نه شما و هر چند که با هم دوست و متحد هستیم ولی تنها من و ملت ایران می توانیم نسبت به انحلال مجلس تصمیم اتخاذ کنیم ... دیری نگذشت که در همان سال عده ای آشوبگر در تهران بنای اغتشاش را گذاشتند و انگلیسی ها نیروی خود را که پس از ورود به ایران از تهران خارج کرده بودند ظاهراً به منظور بر طرف کردن غائله به پایتخت اعزام داشتند و بدین طریق مجلس را تهدید کردند تا با تقاضای آنها موافقت کند"‏ انگلیسیها به هر نوع واکنشی از سوی نمایندگان مجلس که مخالف میل و سیاستشان بود بلافاصله و صریحاً واکنش نشان می‌دادند و اعتراض می‌کردند و حتی کار مداخله را به جایی رساندند که یکی از نمایندگان مجلس (حبیب‌الله نوبخت) را به اتهام تمایل به آلمانها دستگیر و در بازداشتگاه خود در خاک ایران زندانی کردند. ‏

ساناز علیمحمدی