ضربه به سر و اقدامات تشخیصی

یکی از علل مراجعه بیماران به اورژانس، ضربه به سر است. غالبا بیماران با ترس از خونریزی مغزی به اورژانس منتقل می‌شوند. ضربه به سر در جامعه شهرنشینی فعلی بروز بالایی دارد. حوادث …

یکی از علل مراجعه بیماران به اورژانس، ضربه به سر است. غالبا بیماران با ترس از خونریزی مغزی به اورژانس منتقل می‌شوند. ضربه به سر در جامعه شهرنشینی فعلی بروز بالایی دارد. حوادث جاده‌ای، نزاع و سقوط از جمله علل شایع هستند.

عموم مردم تجربه ضربه به سر را داشته‌اند. عده‌ای به عنوان بیمار و مابقی به عنوان همراه کارشان به بیمارستان کشیده و تجربیاتی از آن زمان دارند. باورهای صحیح و غلط در ذهن ما جا گرفته است. عده‌ای معتقد هستند که اگر خون از بینی مصدوم بیاید، فرد ضربه مغزی شده است! و همین افراد وقتی که می‌بینند خونی از بینی مصدوم نیامده خدا را شاکر شده و حتی توصیه به استراحت در منزل می‌کنند! عده‌ای باور دارند که انجام عکسبرداری ساده کافی است و در مقابل عده‌ای هستند که به اصرار تقاضای انجام سی‌تی‌اسکن دارند!

به مانند همه بیماران حادثه‌دیده باید به ترتیب مراحل بررسی راه هوایی، تنفس، خونریزی و مراقبت از ستون فقرات به طور متوالی و منظم بررسی شود. در این بیماران اغلب به دلیل افت هوشیاری معاینه و بررسی ستون فقرات و بالاخص گردن قابل اطمینان نیست. لذا در افراد با افت هوشیاری اصل را بر آسیب ستون فقرات بگذارید تا خلافش ثابت شود.

اما در پس ضربه به سر چه اتفاقی می‌افتد؟

می‌دانیم که جمجمه فضایی استخوانی است که شامل مغز، عروق خون‌رساننده و مایعی است که حفرات درون مغز را پر می‌کند. اگر یکی از این اجزا شروع به افزایش کند، مانند تورم بافت مغز به دنبال ضربه یا خونریزی از عروق، در این صورت فشار بر دیگر اجزا بالا می‌رود و اختلال ناشی از فشار غیر طبیعی بروز می‌کند. اما هر ضربه به سر معادل آسیب به عناصر داخل جمجمه نیست. برای شک به آسیب باید به دنبال علائم و نشانه‌هایی همچون افت هوشیاری، سردرد، استفراغ، فراموشی، خونریزی از بینی، کبودی دور چشم‌ها یا در پشت گوش‌ها بود.

کاهش هوشیاری متغیر است و هرچه شدیدتر باشد دال بر عاقبت بدتر برای مصدوم نیست هرچند وقتی هوشیاری بیمار پایین‌تر باشد اقدام شدیدتر و مراقبت بیشتری برای بیمار اتخاذ می‌شود.سردرد در این بیماران عمدتا در تمام سر پخش می‌باشد یا با گذر زمان بدتر می‌شود.استفراغ این بیماران جهنده بوده و بیمار فاقد توانایی کنترل بر آن می‌باشد.

فراموشی نسبت به حوادث قبل یا بعد از بروز حاثه می‌باشد. فراموشی صرفا در لحظه بروز حادثه معمولا امری طبیعی است. این بیماران معمولا از این‌که قبل از بروز حادثه مشغول چه کاری بودند یا پس از بروز حادثه چه کسانی به آنها کمک کردند یا چگونه به اورژانس منتقل شدند چیزی به یاد نمی‌آورند.

خونریزی از بینی، کبودی دور چشم‌ها یا در پشت گوش‌ها از علائم شکستگی قاعده جمجمه است.زمانی که هر کدام از علائم فوق دیده شود بیمار باید به اورژانس منتقل شود؛ البته نبود این علائم دال بر عدم نیاز به بررسی نیست. در بین اقدامات تشخیصی هیچ‌کدام به اندازه سی‌تی‌اسکن از مغز برای بیمار مفید نیست.

دکتر بهروز هاشمی