توفان پنهان در بازار نفت, اوپک باید زیر ابرها را ببیند

ابرهای توفان زا بازار نفت را فراگرفته و اکنون بسته به این که شما در چه مکانی قرار دارید ممکن است در معرض تهدید این توفان باشید, اوپک به دنبال ایجاد تعادل در بازار جهانی نفت است و تنها عرضه زیاد نفت در بازارهای جهانی را مورد توجه قرار داده است به همین دلیل این سازمان در ماه گذشته تصمیم گرفت میزان تولید نفت خود را یک میلیون بشکه در روز کاهش دهد

« علی النعیمی» وزیر نفت عربستان سعودی در همین مورد گفت: «هدف از اتخاذ این تصمیم پیشگیری از ورود عرضه مازاد نفت به بازارهای جهانی و جلوگیری از افزایش میزان ذخیره سازی ها است، پس از آن ما شاهد ثبات بیشتر بازار خواهیم بود». در مقابل آژانس بین المللی انرژی «IEA» در آخرین گزارش بازار نفت خود در مورد فراورده های نفتی به کمبود میزان ذخیره سازی های میان تقطیر پرداخته و هشدار داده است که در شرایطی که کمبود ظرفیت تولید وجود دارد تنها راه ایجاد ثبات در بازار، افزایش میزان ذخیره سازی های نفتی است. این دو اظهار نظر با یکدیگر اختلافاساسی دارند گویی هر کدام از آنها بازارهای متفاوتی را تشریح کرده اند، ریشه این اختلاف نظر فراتر از نزاع قدیمی میان تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت است، هردو طرف برای دستیابی به مواضعی محکم تر از گذشته تلاش می کنند.

با توجه به آن که ذخیره سازی فراورده های میان تقطیر در سطح پائینی قرار داشته و ظرفیت بخش پائین دستی هم محدود است مصرف کنندگان از نظر عرضه از انعطاف پذیری کمتری برخوردار هستند، در صورتی که زمستان بسیار سردی در پیش رو باشد قیمت های نفت افزایش می یابد اما اوپک هنوز هم از قیمت های نفت که بر اساس استانداردهای تاریخی در سطح بالایی قرار دارند دفاع می کند اما اگر سرمای زمستان ملایم باشد این نگرانی برای اوپک وجود دارد که حتی افزایش اندک میزان ذخیره سازی ها باعث کاهش شدید قیمت های نفت شود. پالایشگرها در هنگام افزایش قیمت های نفت برای ایجاد آرامش، ذخیره سازی انجام می دهند اما اوپک می خواهد به منظور جلوگیری از سقوط قیمت ها میزان ذخیره سازی جهانی پائین باقی بماند به همین دلیل برای پیشگیری از افزایش ذخیره سازی ها میزان تولید خود را کاهش داد.

اوپک می گوید مصرف کنندگان برای تامین نیازهای نفتی خود تا پایان زمستان به این میزان نفتی که از چرخه تولید حذف شده است نیاز ندارند اما نکته ای که فراموش شده این است که پالایشگرها هم باید برای پیشگیری از وقوع بعضی از حوادث اق۵داماتی را انجام دهند، به ویژه آنها برای آن که از ظرفیت پالایشی محدود خود حداکثر استفاده را بکنند بایستی تغییرات فصلی میزان تقاضای فراورده را نیز در نظر بگیرند، اگر زمستان سردی در راه بود آن چه که برای آنها اهمیت دارد این است که در فصل تابستان آینده که میزان تقاضای نفتی کاهش می یابد میزان ذخیره سازی فراورده های میان تقطیر خود را افزایش دهند، با کاهش تولید اوپک در سه ماه دوم سال جاری میلادی برای بازسازی ذخیره سازی های فراورده های نفتی مطمئنا نفت خام کمتری روانه بازار می شود.

کمبود ظرفیت تولید، انعطاف پذیری و قدرت مانور پالایشگرها را محدود کرده است به طوری که پالایشگران نمی توانند به سادگی تولید خود را افزایش دهند و یا این که برای هماهنگ شدن باغ تغییر نوع فراورده مورد تقاضا، نوع فراورده های تولیدی خود را تغییر دهند همین مسئله باعث شده که به منظور ایجاد انعطاف پذیری بیشتر ذخیره سازی فراورده صورت بگیرد. از طرفی به علت آن که میزان تولید به علت محدودیت ظرفیت تولید کاهش یافته است پالایشگرها باید برای مقابله با افزایش قیمت ها در هنگام افزایش میزان تقاضا ذخیره سازی انجام دهندبه عنوان مثال اداره اطلاعات انرژی آمریکا «EIA» پیش بینی کرده است که میزان تقاضای فراورده های میان تقطیر آمریکا در سه ماه اول سال جاری میلادی ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز خواهد بود که روزانه ۱۵۰ هزار بشکه یا ۵/۳ درصد بیشتر از سه ماه اول سال ۲۰۰۴ است. به علت کمبود ظرفیت پالایشی و محدودیت های واردات فراورده، این میزان تقاضای اضافی ( ۵/۱۳ میلیون بشکه در مدت ۹ روز) باید از ذخیره سازی های موجود در پالایشگاه تامین شود بنا بر این در شروع سال جدید میلادی (۲۰۰۵) برای تامین ۵/۳ درصد افزایش در میزان تقاضا، ذخیره سازی های فراورده های میان تقطیر می بایست ۱۰ درصد بیش از ۱۳۶ میلیون بشکه ( میزان ذخیره سازی فراورده های میان تقطیر در آغاز سال ۲۰۰۴ ) باشد اما میزان واقعی این ذخیره سازی ها در حال حاضر ۱۲ درصد کمتر از میزان مذکور است. نشریه « آرگوس» پیش بینی کرده است که در سال جاری میلادی میزان تقاضای جهانی روزانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه بیش از سال ۲۰۰۴ خواهد بود یعنی میزان رشد تقاضای جهانی فراورده های نفتی بیش از رشد ظرفیت بخش پائین دستی است و همین مسئله مشکل کمبود ظرفیت پالایشگرها را پر رنگ تر خواهد کرد.

تلاش اوپک برای ایجاد تعادل میلیمتری میان عرضه و تقاضا مشکل را دوچندان می کند، این مسئله حاکی از آن است که وقایع سال گذشته میلادی دوباره تکرار خواهد شد، وقتی سازمان اوپک میزان تولید نفت خود را در اوایل سال ۲۰۰۴ کاهش داد میزان تقاضا برای نفت خام در سه ماه سوم سال به خاطر ذخیره سازی فراورده قبل از شروع فصل زمستان به شدت افزایش یافت. اوپک برای کاهش تولید حداقل می بایست تا سه ماه دوم منتظر می ماند در آن زمان مشخص می شد که آیا زمستان بسیار سرد یا ملایمی در پیش است، سپس می توانست تولید خود را با توجه به میزان تقاضا تنظیم کند، اما کاهش پیشگیرانه اوپک به این معنا است که در صورتی که زمستان بسیار سردی در پیش رو باشد نتایج بسیار وخیمی برای بازار نفت خواهد داشت و باعث می شود افزایش ذخیره سازی فراورده های میان تقطیر با مشکلات بیشتری روبرو شود، فراورده های میان تقطیر در رشد اقتصاد جهانی بیشتر از دیگر فراورده ها اهمیت دارند. در سال جاری میلادی شرایط بازار برای پالایشگرها و مصرف کنندگان بسیار سخت خواهد بود، محدودیت ظرفیت بخش پائین دستی و کاهش تولید اوپک باعث نوسان شدید قیمت های نفت خواهد شد و می تواند باعث کاهش اعتماد به بازار و کند شدن روند رشد اقتصادی شود، با وجود این سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به هیچ کدام از این مسائل دقت نکرده است، در سرمقاله آخرین گزارش ماهیانه بازار نفت اوپک به محدودیت تولید و ظرفیت بخش پائین دستی اشاره ای نشده است. این نگرش اوپک مثل این است که اوپک بالای ابرها در پرواز است و تنها می تواند آسمان آبی را ببیند در حالی که در زیر ابرها توفان وحشتناکی جریان دارد ، سیستم عرضه ای که اکنون بازار نفت را تحت فشار قرار داده است از طریق اطلاعات جمع آوری شده قابل رویت نیست، اوپک باید به فضای زیر ابرها نگاه کند.

منبع: نشریه بازار جهانی نفت.