پیشگیری از جرم در بلایای طبیعی

بی‌نظمی ناشی از وقوع بلایای طبیعی، شرایط خاصی را برای ارتکاب جرم فراهم می‌سازد. «جرائم بی‌نظمی» اغلب از سوی اشخاصی ارتکاب می‌یابد که عامل بی‌نظمی نیستند، اما از فرصت‌های به …

بی‌نظمی ناشی از وقوع بلایای طبیعی، شرایط خاصی را برای ارتکاب جرم فراهم می‌سازد. «جرائم بی‌نظمی» اغلب از سوی اشخاصی ارتکاب می‌یابد که عامل بی‌نظمی نیستند، اما از فرصت‌های به وجود آمده برای رسیدن به اهدافی که تنها در آن شرایط قابل حصول است، بهره می‌گیرند یا تحت تأثیر حادثه، در شرایطی هستند که ارتکاب جرم و ناهنجاری از سوی آنان تسهیل می‌شود.

علل ارتکاب یا افزایش جرم در فضای بلایای طبیعی بسیار متعدد و اغلب ناشی از شرایط اجتماعی و فرهنگی حاکم بر منطقه حادثه، پیش و پس از آن است.

پیشگیری از جرم پس از بلایای طبیعی، به همکاری و همیاری نهادهای مختلفی بستگی دارد و بدون اتحاد در مدیریت، نظارت، تصمیم‌گیری و اجرا، پیشگیری از اکثر جرائم در این فضا غیرممکن خواهد بود.

به علاوه، فضای بحرانی ناشی از بلایای طبیعی، موجب معرفی جرائم و بزهکاران ناشناخته و بی‌سابقه‌ای می‌شود که باید طرح جامعی را پیش از وقوع، برای مدیریت این دسته از جرائم و بزهکاران اندیشید و تجربه‌های به دست آمده در فضای هر حادثه طبیعی را برای پیشگیری از موارد مشابه در آینده به کار گرفت.

به طور خلاصه، وقوع حادثه همه‌گیر، جرم‌ساز یا حداقل عامل ناهنجاری، آشوب و بیماری روانی است.

این وضعیت، اگر با شرایط فضایی خاص حاکم بر محل حادثه، زمان وقوع آن، گستره فاجعه و نابسامانی مدیریتی تلاقی پیدا کند، به خصوص در مورد کلان‌شهرها، می‌تواند به فاجعه‌ای سیاسی ـ امنیتی تبدیل شود.

بنابراین، برای پیشگیری از جرم، جنایت و خشونت در زمان وقوع بلایای طبیعی، الزاماً باید اقدامات دقیق، پیش از وقوع حادثه انجام گرفته و راهبردهای لازم و قابل اجرا برای زمان حادثه پیش‌بینی شود که این دو موضوع نیازمند همکاری نهادهای مختلف، تحت مدیریت عالی مرجعی واحد است.

بدیهی است که فقدان مدیریت صحیح یا اتخاذ تصمیم‌هایی که در عمل قابل اجرا نیستند، بحران اجتماعی ـ سیاسی ناشی از حادثه را تشدید کرده و حتی در مواردی بحران را غیرقابل کنترل خواهد کرد.

دکتر مصطفی‌السان،‌ استادیار گروه حقوق دانشگاه تربیت معلم آذربایجان

دفتر تحقیقات کاربردی پلیس پیشگیری ناجا