پیشینه فرقه ضاله وهابیت

طعمه شیطان بزرگ برای شکار اهل ایمان

امت اسلامی با همه اختلافاتی که در گرایش های مذهبی داشت، با الهام از رهنمودهای حیات بخش اسلام توانسته بود پیوند اخوت درمیان خود ایجاد نماید و در پرتو کلمه توحید در برابر تهاجم سنگین دشمنان قسم خورده اسلام استوار بماند، ولی با کمال تاسف با پی ریزی مبانی فکری وهابیت در قرن هفتم و هشتم، این وحدت شکسته شد و شکاف عمیقی در پیکره اسلام به وجود آمد. عده ای با اتهام نادرست بدعت و شرک به مسلمانان، صدمات جبران ناپذیری را به صفوف به هم پیوسته آنان وارد نمودند. عامل ایجاد شکاف و تفرقه، ابن تیمیه بود که با افکار منحرف خود جامعه اسلامی را دچار تلاطم نمود.

● ابن تیمیه کیست؟

کسی که در طول چندین قرن مورد توجه خاص وهابیان قرار گرفته، تقی الدین احمد بن عبدالحلیم معروف به ابن تیمیه است. او مرجع فکری و علمی وهابیان است. در شهر حران در سال۶۶۱ ه. ق متولد شد و در سال۷۲۸ ه . ق در دمشق وفات یافت. در خانه ای پرورش یافت که اعضای آن بیش از یک قرن پرچمدار مذهب حنبلی بودند. ابتدا نزد پدرش، مقدمات علوم دینی را فرا گرفت. سپس اساتیدی را برای خود انتخاب نمود و از آنان بهره مند شد. بعد از فوت پدرش بر کرسی تدریس پدر در مسجد دمشق نشست و درسش را در زمینه های مختلف از قبیل فقه، عقاید و تفسیر گسترش داد.

● جسارت و گمراهی

این تیمیه به خاطر کج سلیقگی و انحرافی که داشت در صدد مخالفت با عقاید مسلمین بر آمد و با تمام مذاهب رایج به مخالفت برخاست. نظرات اعتقادی و فقهی اش برای او مشکل ساز شد، از آن جمله؛ قائل به جسمیت خداوند، حرمت زیارت قبور اولیاء، حرمت شفاعت و توسل و... بود. ابن بطوطه در سفر نامه خود در باره ابن تیمیه می گوید: ان فی عقله شی - یعنی عقل او سالم نبود ۱(). ابن حجر هیثمی، ابن تیمیه را فردی می داند که خداوند او را خوار، گمراه و کور کرده است. حتی شمس الدین ذهبی در باره او می گوید: تو جرات را به جایی رسانده ای که احادیث بخاری و مسلم نیز از انتقاد تو جان سالم به در نبرده اند. ۲()

ابن تیمیه از مهم ترین دشمنان اهل بیت پیامبر (ص) است. او نسبت به علی (ع) بسیار با بغض و خباثت برخورد می نماید و احادیثی را که در فضایل و مناقب امیر مومنان آمده، به سلیقه شخصی رد می کند. وقتی افکار و عقاید سخیف او به علمای عصرش رسید همگی به مخالفت برخاسته و از نشر آن ممانعت کردند.

● ابن تیمیه و تجسیم

یکی از مسائلی که ابن تیمیه به نشر آن همت گماشت اعتقاد به جسمانیت خداوند متعال و نسبت دادن کارهایی مانند قرار گرفتن بر روی کرسی، خندیدن، راه رفتن و... برای حق تعالی بود. ابن تیمیه می گوید: خداوند می خندد و روز قیامت در حال خنده بر بندگان خود تجلی می کند. همچنین می گوید: خداوند همه شب هر نحوی که بخواهد به آسمان دنیا فرود می آید و می گوید آیا کسی هست که مرا بخواند تا اجابتش کنم و طالب مغفرتی هست که او را ببخشم؟ خدا این کار را تا طلوع فجر انجام می دهد. در ادامه می نویسد: هر کس فرود آمدن خدا را به آسمان دنیا انکار کند، بدعت گذار و گمراه است. ۳() ابن بطوطه جهانگرد نامی مراکشی می نویسد: من در مسجد دمشق حضور داشتم که ابن تیمیه بر بالای منبر گفت: خداوند به آسمان دنیا فرود می آید، همچنان که من از پله های منبر فرود می آیم، سپس یک پله پایین آمد. ۴()

● زندان و مرگ

ابن تیمیه به خاطر نشر افکار انحرافی خود، جنجالی به پا کرد. از او شکایت کردند و به محکمه احضارش نمودند. قاضی متوجه شد که ابن تیمیه به ساحت پیامبر (ص) گستاخی می کند، لذا با حکم قاضی به زندان رفت ولی بعد از یک سال آزاد شد. ابن تیمیه در سال۷۱۸ ه.ق در شام، کرسی تدریس و افتاء را بر عهده گرفت و در آنجا نیز عقاید خود را مطرح نمود. این خبر به دستگاه حاکم رسید. او را خواستند و در قلعه ای به مدت پنج ماه حبس نمودند. بعد از آزاد شدن تا سال۷۲۶ ه . ق بر کرسی تدریس قرار داشت. باز به خاطر اصرار بر اشتباهات خود در همان قلعه زندانی شد. در زمان حبس شروع به تصنیف کتاب کرد. بعد مدتی از نوشتن و مطالعه نیز ممنوع شد تا مرد. یافعی می گوید: ابن تیمیه در همان قلعه مرد در حالی که پنج ماه قبل از مرگ از دوات و کاغذ محروم شده بود. ۵()

● ابن کثیر

از شاگردان و مدافعان ابن تیمیه می توان از ابن کثیر مولف کتاب «البدایه و النهایه» نام برد که در سراسر کتاب خود به هر مناسبتی از ابن تیمیه دفاع کرده و او را ستوده است و در اکثر مسائل دینی، موافق اقوال ابن تیمیه فتوا می داد. بدین خاطر همیشه در زحمت و گرفتاری بوده است. او در روز فوت ابن تیمیه به قلعه دمشق رفت و بر سر جسد ابن تیمیه نشست و صورتش را باز کرد و بوسید. ۶()

● ابن القیم الجوزیه

بزرگترین شاگرد و مدافع سرسخت ابن تیمیه، شمس الدین محمد بن ابی بکر بن ایوب معروف به « ابن القیم» است که در همه اقوال و عقاید، تابع و حامی بی چون و چرای او بود. نشر و بسط عقاید ابن تیمیه را در زمان حیات او و پس از مرگش بر عهده داشت. کتاب های او را شرح می کرد. بارها به زندان رفت و به همین سبب او را تازیانه زدند و سوار بر شتر در شهر گرداندند و با ابن تیمیه در قلعه دمشق زندانی کردند. او از سال۷۱۲ ه . ق تا سال مرگ ابن تیمیه، ملازم او بود و با مخالفان او از جمله «تقی الدین سبکی» در افتاد. از این رو نام ابن القیم همیشه با نام استادش ابن تیمیه قرین است. ۷() قرن ها بعد از پوسیده شدن افکار ابن تیمیه و شاگردانش، محمد بن عبدالوهاب، کج راهه او را دوباره پیمود و رسما فرقه ای را به نام وهابیت بنیان نهاد.

● محمد بن عبدالوهاب

این فرقه منسوب به «محمد بن عبدالوهاب» از مردم «نجد» است. ۸() او در سال۱۱۱۱ ه . ق متولد شد و در سال۱۲۰۰ ه . ق از دنیا رفت. پدر محمد، عبدالوهاب از علمای عینیه از بلاد نجد و مردی صالح بود و برادرش شیخ سلیمان نیز عالم بود. محمد فقه حنبلی را نزد پدرش که از علمای حنابله بود، فرا گرفت. در آغاز تحصیل از طلاب مدینه منوره بود. آثار «ابن تیمیه» و «ابن القیم» را که شاگرد ابن تیمیه بود، مطالعه کرد و سخت تحت تاثیر قرار گرفت. او بسیار مغرور، در عین حال خود رای بود و آیات قرآن را به رای خود تاویل و تفسیر می کرد. به روسای مذاهب چهار گانه تسنن، بی اعتنایی و اهانت می نمود و خود را بالاتر می دانست. پدر، برادر و استادش به فراست در باره او پیش بینی می کردند که موجب انحراف و گمراهی مردم خواهد شد.

● آغاز گمراهی

محمد بن عبدالوهاب مسافرتی به عراق داشت و مدتی در بصره ماند. در همانجا با جاسوس انگلیس «مستر همفر» آشنا شد. او که گمشده خود را در محمد بن عبدالوهاب دید، دیگر دست از وی برنداشت و تفکرات و اعتقادات محمد را در جهت اهداف انگلیس برای ایجاد شکاف و تفرقه در کشورهای اسلامی به خدمت گرفت. محمد با تشویق و حمایت مالی مسترهمفر، افکار خود را که بر گرفته از مکتب ابن تیمیه بود، عرضه کرد و مردم را به این دین جدید فرا خواند. اولین کسی که در رد او کتاب نوشت برادرش شیخ سلیمان صاحب کتاب « الصواعق الالهیه» است. شیخ سلیمان می نویسد: توسل و استغاثه به اولیای الهی، شفاعت و... در زمان ائمه اسلام به وجود آمده بود، ولی از هیچ یک شنیده و روایت نشده است که مرتکبین این اعمال را کافر یا مرتد دانسته و دستور جهاد با آنان را داده باشند یا اینکه بلاد مسلمانان را همان گونه که شما می گویید، بلاد شرک و دارالکفر نامیده باشند. ۹() شیخ سلیمان۵۲ حدیث از صحاح سته و سایر کتب معتبر اهل سنت در رد وی نقل کرده، که به موجب همین روایات ملاک مسلمان بودن، بر زبان جاری ساختن شهادتین و انجام ضروریات دین می باشد.

● خبر دادن پیامبر (ص) از ظهور وهابیت

احمد حنبل در مسند خود از ابن عمر نقل می کند پیامبر (ص) فرمودند: بارپروردگارا! شام را برای ما مبارک بفرما، بارپروردگارا! یمن را برای ما مبارک بفرما. اصحاب عرضه داشتند در باره نجد هم؟ پیامبر مجددا همان دعا را تکرار فرمودند. دوباره اصحاب عرضه داشتند پس نجد چه؟ (یعنی در باره نجد دعا نمی فرمایید؟) پیامبر (ص) فرمودند: هنا لک الزلازل والفتن - آغاز زلزله و فتنه ها از آنجاست و یا فرمودند : بها یطلع قرن الشیطان - امت شیطان از آنجا طلوع می کند.۱۰() همین روایت را ترمذی در مناقب نقل کرده و مسلم در صحیح خود نقل می کند: پیامبر (ص) رو به مشرق کرده فرمودند: رئیس کفار و امت شیطان از آنجا طلوع می کند. مراد از مشرق همان سرزمین وهابیت است، اهل آن سرزمین را نجدیون، سلطان آنها را سلطان نجد، و سلطنت آنها را سلطنت نجدیه می خوانند. از جلمه کسانی که این احادیث را در باره وهابیت دانسته، شیخ سلیمان بن عبدالوهاب برادر محمد بن عبدالوهاب است. ۱۱()

● هشیاری مسلمین

از آنجا که وهابیت در پیکره مسلمین رسوخ نموده، بر شیعیان لازم است نسبت به تحرکات این گروه اندک و منحرف هشیار باشند و فرزندان خود را نسبت به شبهه افکنی آنها آگاه نمایند. وهابی ها سرسپردگی خود را به استعمارگران و مستکبران عالم نشان داده اند. علت وابستگی آنها به گرگ های جهانخوار، تنها بودن این گروه در جامعه اسلامی است. مولا علی (ع) می فرماید: ملازم جامعه اسلامی باشید، چون دست خدا همواره با جماعت است و از تفرقه بپرهیزید زیرا گروه اندک، طعمه شیطان می شود، همان طور که گوسفند رها شده از گله، نصیب گرگ می شود. ۱۲()

آری، وهابی ها فرقه ای هستند که از صفوف مسلمین خارج شده، طعمه و ابزاری برای شیطان بزرگ «آمریکا» گشته اند و به دامان گرگ هایی پناه برده اند که در فلسطین، عراق و افغانستان در حال جنایت و ریختن خون مسلمانانند.

سید عیسی موسوی

کارشناس فقه و معارف اسلامی

پی نوشتها:

۱- رحله ابن بطوطه ص۹۶

۲- فجر الصادق ص۲۲

۳- مجموعه الرسائل الکبری ص۴۵۱

۴- رحله ابن بطوطه ص۱۱۳

۵- مرآه الجنان ج۴ ص۲۷۷

۶- البدایه و النهایه ابن کثیر ج۱۴ ص۱۳۸

۷- هدیه الاحباب ص۴۰۰

۸- این سرزمین بین مدینه و اردن واقع شده است

۹- الصواعق الالهیه ص۶۳ -۵۵

۱۰- مسند احمد حنبل ج۲ ص۸۱

۱۱- کشف الارتیاب ص۱۰۲

۱۲- نهج البلاغه خطبه۱۲۶