جنس ایرانی و مسؤولیت مشتری مداری تولید کنندگان

تا زمانی که تولید کنندگان داخلی ما محصول قابل رقابت با محصولات مشابه وارداتی چه از نظر کیفیت و چه از جهت قیمت تولید نکنند, منطقی و منصفانه نیست که مردم را با وضع انواع محدودیت ها وادار کنیم, صرفاً به خاطر حمایت از تولیدات داخلی به زیان سطح درآمد محدود خود مصرف کننده محصولات بی کیفیت اما گران قیمت داخلی باشند

درج عبارت "صد درصد ایرانی" بر روی کیسه‌های برنج که در خواربارفروشی‌ها و سوپر مارکت‌ها به فروش می‌رسد و علاقه شدیدی که اکثریت قریب به اتفاق مصرف‌کنندگان ایرانی نسبت به مصرف محصول برنج داخلی دارند، بهترین پاسخ به کسانی است که مردم ایران را به رویگردانی از مصرف تولیدات داخلی و گرایش به مصرف محصولات خارجی و وارداتی متهم می‌کنند و با طرح شعارهای تاریخ مصرف‌ گذشته که هیچ تناسبی با جریان تجارت آزاد امروز جهان ندارد، به زعم خود می‌خواهند مردم را به مصرف تولیدات داخلی تشویق کنند که البته انگیزه اصلی طرح چنین شعار‌هایی را می‌توان در رویکرد‌های جدید دولت در خصوص افزایش تعرفه واردات جستجو کرد.

گرچه امروزه درصد نسبتاً بالایی از مصرف‌کنندگان ایرانی به دلیل پایین بودن سطح درآمد و بالا بودن شدید قیمت محصول برنج داخلی، قدرت خرید برنج ایرانی را ندارند و در نهایت اکراه و اجبار تن به مصرف برنج‌های ارزان قیمت‌تر وارداتی می‌دهند، اما اشتیاق شدید عموم مردم نسبت به مصرف برنج خوش عطر و بو و خوش‌پخت ایرانی حاکی از آن است که اگر تولیدات داخلی از کیفیت لازم برخوردار بوده و با قیمت‌ مناسب به بازار عرضه شود، کمتر مصرف کننده‌ای را می‌توان پیدا کرد که علاقه به مصرف محصولات مشابه خارجی داشته باشد.

امروز اکثریت مردم خودشان محصول خوب و مرغوب را که به قیمت مناسب و منصفانه به بازار عرضه می‌شود از محصول نامرغوب و بی‌کیفیت به خوبی تشخیص می‌دهند و اگر بعضاً به سراغ محصولات خارجی و وارداتی می‌روند دلیلش آن است که یا محصولات مشابه ساخت داخل از کیفیت لازم برخوردار نیست یا اگر محصول باکیفیتی در داخل تولید می‌شود، قیمت آن مثل برنج داخلی به قدری گران و از توان خرید اکثریت مردم خارج است که آنها را اجباراً به سوی محصولات خارجی ارزان قیمت سوق می‌دهد.

به عبارت دیگر تا زمانی که تولید‌کنندگان داخلی ما محصول قابل رقابت با محصولات مشابه وارداتی چه از نظر کیفیت و چه از جهت قیمت تولید نکنند، منطقی و منصفانه نیست که مردم را با وضع انواع محدودیت‌ها وادار کنیم، صرفاً به خاطر حمایت از تولیدات داخلی به زیان سطح درآمد محدود خود مصرف کننده محصولات بی‌کیفیت اما گران قیمت داخلی باشند. عرق ملی و احساس مسؤولیت در قبال حمایت از تولیدات داخلی به جای خود، اما مردم نیز به عنوان مصرف‌کننده حقوقی دارند که تولید‌کنندگان ما باید به آن احترام گذارند و دائماً در تلاش نباشند تا با استفاده از اهرم‌هایی که قانون در اختیار دولت قرار داده است، حق انتخاب را از مصرف‌کننده سلب کنند.

کسی به درستی نمی‌داند آیا کسانی که بدون درنظر گرفتن این واقعیت‌ها بیشتر با هدف و جیهه‌المله شدن مرکب و تحکیم موقعیت شعار ایرانی، جنس ایرانی بخر" سر می‌دهند خود مصرف کننده بی‌چون و چرای تولیدات داخلی هستند و در چهاردیواری منازل مسکونی؛ دفاتر کار و ویلا‌های ییلاقی و ساحلی آنها هیچ اثری از محصولات خارجی و وارداتی مشاهده نمی‌شود؟

یقیناً واقعیت چنین نیست و اگر روزی به فرض محال امکان انجام تحقیقی در این زمینه وجود داشته باشد، مصداق سخن خواجه شیراز که می‌فرماید« چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند» بر مردم آشکار خواهد شد.

مسلما برای هر ملت افتخاری از این بالاتر نیست که مصرف کننده تولیدات کشور خود باشد. اما این افتخار با اما و اگر‌هایی همراه است که اگر مورد توجه دولت‌ها و صنعتگران و تولید‌کنندگان قرار نگیرد، حتی ناسیونالیست‌‌ترین ملت‌ها نخواهند توانست به طور کامل به چنین افتخاری نایل شوند.

این که گفته می‌شود بسیاری از اجناس ارزان قیمت وارداتی از کشورهایی چون چین، تایوان فاقد کیفیت است، حرف درستی است. اما اولاً درصد بالایی از مصرف کنندگان ایرانی به دلیل کمی درآمد و تنگی معیشت چاره‌ای جز مصرف این اجناس بی‌کیفیت ارزان قیمت را ندارند و ثانیاً با کمال تاسف مشابه همین اجناس بی‌کیفیت که در داخل کشور تولید می‌شود قیمتی به مراتب بالاتر از اجناس وارداتی دارند و به همین سبب اگر قرار بر مصرف کالای بی‌کیفیت باشد، هر آدم عاقلی نوع ارزان‌تر آن را به انواع مشابه گرانتر ترجیح می‌دهد و کسی نباید از مصرف‌کنندگان ایرانی انتظار داشته باشد که به قول معروف هم چوب را بخورد و هم پیاز را یعنی هم پول بیشتری بپردازد و هم جنس بدون کیفیت مصرف کند.

مصرف‌کنندگان ایرانی اعم از فقیر و غنی ثابت کرده‌اند که مصرف محصولات مرغوب و با کیفیت داخلی را به انواع مشابه خارجی آنها ترجیح می‌دهند و این واقعیت به خوبی در ارتباط با بسیاری از محصولات کشاورزی و باغی مصداق بارزتری دارد که برنج ایرانی فقط یک نمونه آن است.

اما همین مردمی که برای مصرف برنج و بسیاری از دیگر محصولات کشاورزی کشورشان سر و دست می‌شکنند وقتی نوبت به انتخاب چای مورد پسندشان می‌رسد اگر توان مالی داشته باشند، حتما به سراغ چای خارجی ( محصول هند و سریلانکا) می‌روند.

گناه پایین بودن کیفیت یا طعم و مزه چای محصول داخل هم به هیچ وجه متوجه چایکاران شمال کشور نیست و عمدتاً مربوط به جنس خاک ویا شرایط آب و هوای شمال کشور است چون باغهای چای ما در مجاورت همان شالیزار‌هایی قرار دارد که مرغوب‌ترین و خوش‌ عطر و بوترین محصول برنج دنیا در آنها کشت می‌شود.

با این تفاوت که برنج ایرانی حتی نوع درجه دو، سه آن بیشتر از معروفترین برنج‌های وارداتی با ذائقه‌ی مصرف کننده ایرانی سازگاری دارد. اما طعم چای باغهای شمال کشور با همین مصرف کننده چندان سازگار نیست و فقط به این دلیل است که اغلب مردم اگر دستشان برسد، مصرف چای خارجی را به چای ایرانی ترجیح می‌دهند. بنابراین در ارتباط با موضوع چای نه کشاورزان چایکار ما تحصیلی دارند و نه مصرف‌کنندگان. این فقط حکم ذائقه است که مصرف‌کننده ایرانی را به مصرف چای محصول هندوستان یا سیلان (سریلانکا) تشویق می‌کنند.

در ارتباط با لوازم برقی خانگی، خودرو و دیگر لوازم ضروری زندگی امروز هم همین مشابهت‌ها را میان کیفیت و قیمت محصولات وارداتی و محصولات ساخت داخل مشاهده می‌کنیم، اما تولید کنندگان ما به جای تلاش درراه ارتقاء کیفیت رقابتی کردن محصولات خود و پیروی از فرهنگ مشتری مداری که ضامن داوم و بقای بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی است، همه کاسه، کوزه‌ها را بر سر آزادی واردات می‌شکنند و با پیش کشیدن دائمی معضل بیکاری که همچون شمشیر دموکلس بر سر مصرف‌کنندگان ایرانی قرار گرفته، دولت را برای بالابردن هر چه بیشتر دیوار تعرفه‌ها تحت فشار قرار می‌دهد.

اینکه تولید‌کنندگان و صنعتگران ما امروز با کوهی از مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند در هیچ فرد صاحب‌نظری پوشیده نیست. اما کلید اصلی حل این مشکلات نه در دست مصرف‌کنندگان که در درجه اول دردست دولت و در درجه بعد در دست خود تولید‌کنندگان است.

دولت باید و می‌تواند با دادن انواع یارانه‌های تشویقی به تولید‌کنندگان، کاهش بار مالیاتی از دوش آنها و قایل شدن انواع تسهیلاتی که موجبات کاهش هزینه تولید را فراهم می‌سازد، شعارهای موسمی حمایت از تولید‌کنندگان و کارآفرینان را به عمل تبدیل کنند و تولید‌کنندگان نیز باید روز‌آمد کردن شیوه مدیریت، پرهیز از ریخت و پاداش و هزینه‌های غیرضروری و رضایت‌دادن به حداقل‌ حاشیه سود، منافع واقعی خود را در افزایش تولید، کاهش قیمت‌ها و تلاش در راه جلب هر چه بیشتر رضایت مشتریان و مصرف‌کنندگان جستجو کنند و چنانچه تولید‌کننده کالاهای بادوام هستند تامین منافع مشتریان خود را نیز از راه توسعه کمی و کیفی خدمات پس از فروش جدی بگیرند.

زیرا تنها در سایه چنین امکانات و سیاست‌هایی است که مصرف‌کننده ایرانی به خرید و مصرف جنس ایرانی ترغیب و تشویق خواهد شد و تولید کننده ما دیگر نیازی به طرح شعار‌های کلیشه‌ای و تاریخ گذشته همچون « ایرانی جنس ایرانی بخر» احساس نیاز نخواهند کرد. صنعتگران و تولید‌کنندگان ما باید این واقعیت را بپذیرند که امروز در دهکده جهانی تجارت بستن دروازه‌ها به روی واردات بدون تلاش در راه رقابتی کردن تولیدات داخلی راه بجایی نخواهد برد.