بیرجند زیبای شرقی فراموش شده

بیرجند شهر نیمه بیابانی استان خراسان جنوبی باغ های سر سبز و بناهای تاریخی فراوانی دارد برخی از این باغ ها در فهرست جهانی یونسکو نیز ثبت شده اند شاید بتوان بیرجند را زیباترین شهر استان خراسان جنوبی نامید

بیرجند شهر نیمه بیابانی استان خراسان جنوبی باغ‌های سر سبز و بناهای تاریخی فراوانی دارد؛ برخی از این باغ‌ها در فهرست جهانی یونسکو نیز ثبت شده‌اند

شاید بتوان بیرجند را زیباترین شهر استان خراسان جنوبی نامید. شهر کوچکی که تاریخی دیرین دارد و بزرگان بسیاری از جمله پروفسور محمدحسن گنجی، پدر علم جغرافیا و بنیانگذار سازمان هواشناسی کشور که به تازگی دار فانی را وداع گفت در این شهر به دنیا آمدند و پرورش یافتند. همین‌طور کسانی مانند ملا عبدالعلی بیرجندی، ریاضیدان و منجم بزرگ سده دهم هجری قمری که یونسکو هم آیین نکوداشتش را برگزار کرد . بیرجند از سال ۱۳۸۲ و بعد از تقسیم خراسان به سه استان، به عنوان مرکز استان خراسان جنوبی انتخاب شد . این شهر با پایتخت ۱۲۱۷ کیلومتر و با مرکز استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد حدود ۵۰۰ کیلومتر فاصله دارد. این شهر دارای جاذبه‌های گردشگری زیادی است که دیدن آنها از نزدیک خالی از لطف نیستند.

● باغ و عمارت اکبریه و موزه‌های بیرجند

باغ اکبریه با کاربرد مسکونی و حکومتی در اوایل حکومت قاجاریه در مساحتی در حدود ۴۵ هزار متر ساخته شد که یکی از ۹ باغ ایرانی ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو است. عمارت حشمت‌الملک در واقع قدیمی‌ترین قسمت باغ اکبریه است. موزه‌های حیات وحش، باستان شناسی و مردم شناسی در این عمارت جای گرفته‌اند.

نشانی: انتهای خیابان معلم، میدان موزه

زمان بازدید: ۸صبح تا یک بعدازظهر/ ۴ بعدازظهر تا ۸ شب (موزه‌ها روزهای دوشنبه و روزهای سوگواری رسمی ‌تعطیل است)

ورود به باغ رایگان، بازدید از موزه‌ها با تهیه بلیت

● قلعه بیرجند

قلعه بیرجند قدیمی‌ترین بنای تاریخی این شهر در وسعتی به اندازه سه هزار مترمربع است که قدمت آن به دوره صفویه برمی‌گردد و صرفا جنبه نظامی‌ داشته است. از فراز این قلعه می‌توانید نمای کاملی از شهر بیرجند را ببینید. قلعه بیرجند از خشت و گل و چینه ساخته شده و از دوره صفویه تا قاجاریه مردم این شهر را در مقابل تهاجم دشمنان به ویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها محافظت می‌کرده است. قلعه بیرجند در دوره قاجاریه به طور کامل بازسازی و مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به شواهد موجود به وسیله نقب‌های زیرزمینی به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی و قنات قصبه مرتبط بوده است. سفره خانه و چایخانه‌ای نیز در این قلعه وجود دارد.

نشانی: خیابان جمهوری اسلامی، میدان امام حسین

زمان بازدید: ۸صبح تا ۱۲ شب (قلعه بیرجند در حال حاضر کاربری سفره‌خانه دارد بنابراین ساعت بازدید از آن محدودیتی ندارد)

● ارگ کلاه فرنگی

این عمارت نماد شهر بیرجند است. این بنا در دوره قاجار و بین سال‌های ۱۲۶۴ تا ۱۳۱۳ هجری قمری ساخته شد و در حال حاضر محل استانداری خراسان جنوبی است. این ارگ منسوب به امیر حسن خان شیبانی است و متعلق به امیر علم خزیمه بوده که او آن را به فرمانداری بیرجند اهدا کرد. سازمان میراث فرهنگی این بنا را به عنوان یک ساختمان قدیمی ‌و ارزشمند به ثبت رسانده‌ است. این ارگ به شکل شش ضلعی و در رأس به شکل مخروط و به رنگ سفید می‌باشد و مصالح این ساختمان از گل، آجر، آهک و ساروچ است.

نشانی: میدان طالقانی، خیابان مطهری

زمان بازدید: چهار بعدازظهر تا غروب آفتاب ( بعداز تعطیلی استانداری)

● باغ و عمارت رحیم‌آباد

عمارت رحیم‌آباد در سال ۱۳۱۵ قمری به فرمان اسماعیل‌خان احداث و به عنوان دارالحکومه مورد استفاده قرار گرفت. این بنا در سال ۱۳۸۰ توسط میراث فرهنگی از بنیاد مستضعفان و جانبازان خریداری و در بهار ۱۳۸۱ به یک مجموعه فرهنگی شامل سفره خانه سنتی، مجتمع کارگاه‌های ثابت هنرهای سنتی تبدیل شد. بازدید از این عمارت تنها به یکی از تالارهای گچبری شده آن محدود می‌شود.

نشانی: خیابان پاسداران، خیابان پانزده خرداد

زمان بازدید: ساعات اداری ۸ – ۱۴:۳۰

● مدرسه شوکتیه و موزه وقف

مدرسه شوکتیه، از بناهای به جای مانده از دوره قاجار، سومین مدرسه ایرانی به شیوه جدید بعد از دارالفنون و رشدیه تبریز است. ساختمان مدرسه شوکتیه از محل موقوفات امیر اسماعیل خان معروف به شوکت الملک اول توسط محمد ابراهیم خان علم (شوکت الملک دوم)، پدر اسدالله علم در سال ۱۳۰۸ قمری به‌دست استادان و معماران یزدی شروع و در سال ۱۳۱۲ه‍.ق بنای آن به‌پایان رسید. موزه وقف نیز در بخشی از طبقه دوم مدرسه شوکتیه دایر است.

نشانی: خیابان منتظری، کوچه منتظری ۳

زمان بازدید: بازدید از مدرسه شوکتیه با هماهنگی با پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری بیرجند که در مقابل مدرسه شوکتیه واقع شده، امکان‌پذیر است. بازدید از موزه وقف درتعطیلات عید نوروز و اعیاد مذهبی مقدور است. در سایر مواقع با هماهنگی با اداره اوقاف می‌توان از این موزه بازدید کرد.

● موزه مشاهیر

موزه مشاهیر در خانه تاریخی پردلی در بافت تاریخی شهر واقع شده است.

نشانی: خیابان منتظری، منتظری ۳

زمان بازدید: بهار و تابستان ۱۷ تا ۲۰/ پاییز و زمستان ۱۶ تا ۱۹

● موزه میراث پهلوانی

موزه میراث پهلوانی در محل زورخانه قدیمی‌ بیرجند برپا شده و در حال حاضر در کنار آن، زورخانه جدیدی ساخته شده است که مورد استفاده باستانی کاران این شهر است.

نشانی:خیابان مطهری، مطهری ۳، زورخانه امیرعرب

زمان بازدید: بهار و تابستان ۱۷ تا ۲۰ / پاییز و زمستان ۱۶ تا ۱۹

● مسجد چهاردرخت

مسجد جامع چهار درخت، از مکان‌های مذهبی مهم و مورد توجه مردم بیرجند است که در سده ششم قمری بنا شده است. این مسجد در محل میدان چهار درخت (قدیمی‌ترین میدان بیرجند) و در مجاورت مسجد عاشورا قرار دارد. این مسجد دارای دو در ورودی است که یک در از محل میدان به صحن مسجد راه دارد و ورودی دوم که در ضلع جنوب مسجد قرار گرفته مستقیما به شبستان ستون‌دار منتهی می‌شود. ورودی اول دارای تزئینات آجرکاری بوده و ساخت آن مربوط به اواخر دوره قاجار یا اوایل دوره پهلوی است ولی ورودی دوم که مستقیما به شبستان می‌رسد دارای طاق جناغی و تزئینات رسمی ‌بندی است و به زمان ساخت خود مسجد بر می‌گردد. ساخت این بنا مربوط به دوره صفویه است.

نشانی: خیابان مطهری، محله چهاردرخت، میدان چهاردرخت

● آرامگاه حکیم نزاری

آرامگاه سعدالدین نزاری قهستانی، ملقب به حکیم نزاری، سراینده و شاعر سده هفتم هجری، یکی از نقاط دیدنی و تاریخی شهر بیرجند است که در بافت قدیمی ‌شهر واقع شده است. حکیم نزاری یکی از بزرگان شعر پارسی بود که سعدی چندین نوبت برای دیدار وی به بیرجند رهسپار شد. در بسیاری از اشعار حافظ و دیگر شاعران بنام ایران می‌توان ایده گرفتن از اشعار حکیم نزاری را ملاحظه کرد.

نشانی: میدان شهدا، خیابان حکیم نزاری

● بند دره

بند دره بزرگ‌ترین بند کوهستان بیرجند است که در میان رشته کوه باقران در جنوب بیرجند واقع است و در دوره قاجار ساخته شده.

نشانی: انتهای خیابان مدرس، پنج کیلومتری جنوب شهر بیرجند