شنبه, ۹ تیر, ۱۴۰۳ / 29 June, 2024
الگوهای تجدد در درام مشروطه
![الگوهای تجدد در درام مشروطه](/web/imgs/16/96/l9qqu1.jpeg)
تجدد و درام در مفهوم ادبیات نمایشی جدید، با ریشه اروپایی در ایران همزاد بوده اند و نه تنها در لحظه تاریخی واحدی به پیدایی آمده اند، بل در آغاز نمایندگانی كمابیش واحد نیز داشته اند: نخستین درام پرداز ایرانی همان نخستین نگره پرداز تجدد در حوزه های فلسفه و فرهنگ و تاریخ و زبان هم هست میرزا فتحعلی آخوندزاده، اما مناسبات این دو همزاد در تاریخ ۱۵۶ساله درام نویسی جدید ایران، همیشه روال و مسیر واحدی نداشته است. همچنانكه درك و تلقی ایرانی شده از مفهوم مدرنیته تجدد بلافاصله به شاخه ها و رویكردهایی چندگانه تقسیم می شد، ادراك نخستین بانیان درام نویسی در ایران نیز از كار خودشان به شكل رویكردهایی متفاوت بروز می یافت كه وجوه افتراق شان در گذر زمان و در عبور از گرهگاه های كلیدی و تاثیرگذار تاریخی، برجسته تر شده است، انقلاب مشروطیت یكی از اساسی ترین این گرهگاه هاست نقطه ای كه هم در زمینه تجدد و هم در قلمرو درام نویسی، عاقبت پرده تعارفات به كنار می رود و مواجهه رویكردهای مختلف گریزناپذیر می شود. در نظرگاهی كلی، مجموعه رویكردها در هر دو زمینه را می توان با عناوین «نگره مقلد» و «نگره مولد» دسته بندی كرد: منظری كه می كوشد «تجربه»ی مطلوبش را در سایه انطباق با «ایده»ی پیشینی و وارداتی تعریف كند، و منظری كه تبیین «نگره» یا «ایده»ی كنش خویش را در پیوند تنگاتنگ با «تجربه»ی تاریخی و زیست جهان فرهنگی خود می جوید. از نظر تاریخی در هنگامه انقلاب مشروطیت، نخستین منظر با ادراك اثبات گرایانه، كالبدی و عینی از تجدد پیوند می خورد، و دومین منظر با سویه انتقادی و ذهنی آن. انقلاب مشروطیت در لحظه ای رخ می دهد كه گویا ترجیح تغییرگرایی عینی بر تفسیرگرایی ذهنی ناگزیر شده است، و از آن پس است كه به ویژه با ظهور حكومت پهلوی همچون نماد اقتدار متمركز تجدد كالبدی و اثبات گرا در آغاز قرن جدید، سلطه یكی از آن دو همزاد بر دیگری قطعی می شود: ظاهرا عصر تجدد فرا می رسد و همزمان درام نویسی ایران كه در سده گذشته در جایگاه مهمترین قالب بیانی اندیشه تجدد ایستاده بود، افول می كند هر چند كه افول ادبیات «آشكارگی» و «مكالمه» درام و جای سپردنش به ادبیات «رمز» و «انزوا» شعر و داستان آغاز قرن پیشاپیش خبر از بن بست تجددی می دهد كه با احساس بی نیازی از مكالمه بر تخت نشسته بود.
حمید امجد
نویسنده و كارگردان
انتخابات ریاست جمهوری 1403 انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ انتخابات 1403 ایران انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم مسعود پزشکیان ستاد انتخابات کشور سعید جلیلی قالیباف علیرضا زاکانی
پلیس سخنگوی فراجا تهران هواشناسی زلزله سیل بارش باران قتل قوه قضاییه فضای مجازی سوادکوه
ترکیه قیمت خودرو بازار خودرو حقوق بازنشستگان قیمت دلار خودرو دولت سیزدهم قیمت طلا دلار بازنشستگان نهضت ملی مسکن قیمت سکه
رامبد جوان تلویزیون جوکر تئاتر سینمای ایران رسانه ملی دفاع مقدس
ماهواره
روسیه رژیم صهیونیستی دونالد ترامپ جو بایدن آمریکا ترامپ فلسطین غزه لبنان جنگ غزه چین اتحادیه اروپا
پرسپولیس فوتبال استقلال یورو 2024 باشگاه پرسپولیس رئال مادرید تیم ملی فوتبال ایران جواد نکونام لیگ برتر جام ملت های اروپا بازی باشگاه استقلال
هوش مصنوعی اینترنت فیبر نوری بوگاتی عیسی زارع پور فناوری همراه اول
فشار خون ویتامین سازمان غذا و دارو دیابت گرمازدگی سازمان بهداشت جهانی