فلسفه استغفار در ماه شعبان

روایتی از پیغمبراکرم ص منقول است که حضرت فرمودند شعبان ماه من است, رحمت خدا بر کسی که من را در این ماه کمک کند کمک کردن به پیغمبر در این ماه یعنی چه در بین ماه های سال, سه ماه رمضان, شعبان و رجب که پشت سرهم قرار گرفته اند, از نظر فضیلت ها خصوصیّت دارند و هر کدام از این ها از نظر اهل معرفت منازلی از منزلهای سلوک إلی الله است

روی عن رسول الله (ص) قال:شَعبَانُ شَهری رَحِمَ الله مَن اَعَانَنِی عَلَی شَهرِی(۱).

روایتی از پیغمبراکرم(ص) منقول است که حضرت فرمودند: شعبان ماه من است، رحمت خدا بر کسی که من را در این ماه کمک کند. کمک کردن به پیغمبر در این ماه یعنی چه ؟ در بین ماه‌های سال، سه ماه رمضان، شعبان و رجب که پشت سرهم قرار گرفته‌اند، از نظر فضیلت‌ها خصوصیّت دارند و هر کدام از این ها از نظر اهل معرفت منازلی از منزلهای سلوک إلی‌الله است.

در اوّل ماه رجب روایتی را عرض کردم که آن روایت هر سه ماه را از نظر انتساب بررسی فرموده بود. تعبیر این بود: ماه رجب ماه خداست، ماه شعبان ماه پیغمبر اکرم(ص) است و ماه رمضان ماه امّت است و بندگان خدا نسبت به ماه شعبان و رجب از یک جهت با هم مشترک هستند. روایت از پیغمبر اکرم(ص) بود که ماه رجب، ماه استغفار است، حتّی در روایتی حضرت فرمودند: این جمله را بسیار بگویید: أستغفرالله و أسئله التوبه. در ماه شعبان هم باز می‌بینیم استغفار از اعمال است. البتّه سقف هم گذاشته‌اند و فرموده‌اند: در روز هفتاد بار استغفرالله و أسئله التوبه بگویید. همین جمله ، هم در ماه رجب وارد شده است و هم در ماه شعبان. البتّه آن‌وقت این اضافه هم دارد. استغفار دیگری هم هست، استغفرالله الذی لا اله الا هو الحی القیوم الرحمن الرحیم و اتوب الیه، آنجا هم دارد . البتّه در همین روایتی که استغفار را توصیه می‌فرمایند، این نکته‌ را اضافه می‌کنند ‌که ضریب استغفار در ماه شعبان، هزار است. یعنی چه؟ یعنی هر یک استغفار در ماه شعبان برابر هزار تا است؛ یعنی اگر یک بار بگویی استغفرالله و اسئله التوبه، برایت هزار مرتبه نوشته می‌شود. در روایت دارد روزی هفتاد بار بگویید، لذا هفتاد هزار مرتبه در روز نوشته می‌شود. یعنی اگر کسی در هر روز از ماه شعبان هفتاد مرتبه بگوید: استغفرالله و اسئله التوبه مثل این است که در ماه‌های دیگر هفتاد هزار بار این استغفار را گفته باشد. به رقم و ضریب دقّت کنید! اینها همه گویای این مسأله است که شخص باید قابلیّت مهمانی‌ای که خدا برای امّت در ماه رمضان قرار داده را پیدا کند.

این جمله حضرت که ماه رمضان ماه امّت است یعنی چه؟ یعنی در آن ماه، خدا مهمانی کرده: «دعیتم الی ضیاف? الله»، لذا دو ماه فرصت دارید که خودتان را برای این ماه تطهیر کنید. حمّام‌هایی که ما می‌رویم مدّتش مختصر است، امّا مدّت این حمّام معنوی دو ماه است. دو ماه خودت را شست وشو کن تا قابلیّت پیدا کنی و سر سفره ضیافت الهی بنشینی. علّت اینکه استغفار در این دو ماه تاکید شده و در روایات ماه رجب و این ماه تأکید بر آن شده است و می‌گوید هفتاد مرتبه استغفار کن و خدا فرموده هر یک عدد را هزار تا استغفار محسوب می‌کنم، همین است.

● یاری پیامبر درماه شعبان

در این روایت پیغمبراکرم فرمود: «شَعبَانُ شَهری رَحِمَ الله مَن اَعَانَنِی عَلَی شَهرِی». ماه شعبان ماه من است، رحمت خدا بر آن کسی باد که من را در این شهر کمک کند. چگونه کمک کنیم؟ معلوم می شود به تعبیر ساده پیغمبراکرم(ص)، در این ماه برای تطهیر و شست وشوی من و تو آستین بالا می‌زنند. اینجا می‌خواهم تعبیری ‌کنم که ممکن است خیلی حضاضت داشته باشد. پیغمبراکرم(ص) در این ماه برای اینکه آلودگی من و تو را پاک کنند مثل دلّاک می‌مانند. خدا رحمت کند کسی را که در این شست وشویی که شما را می‌خواهم دهم کمک کند؛ یعنی استغفار و توبه کند. کمک کردن به من برای آنکه تمیز و پاکتان کنم که قابل شوید سر سفره میهمانی خدا در ماه رمضان بنشینید با توبه و استغفار است.

(۱) الاقبال ص۶۸۳

* پایگاه اطلاع رسانی آیت الله شیخ مجتبی تهرانی(ره)