آیا چین در مورد عناصر کمیاب نقض قانون می کند

عناصر نادر و کمیاب چه هستند و چه میزان از آنها در اختیار چینی ها است

افرز: عناصر نادر و کمیاب چه هستند و چه میزان از آنها در اختیار چینی‌ها است؟

اکونومی: عناصر نادر فلزات خاصی نظیر نئودیمیم و لانتانوم‌اند که در انواع متنوعی از کالاهای مصرفی استفاده می‌شوند. این عناصر در سال‌های اخیر به دلیل کاربردشان در تولیداتی که ما به آنها «سبز» یا محصولات دوستدار طبیعت می‌گوییم از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار شده‌اند؛ نظیر ماشین‌های دوگانه‌سوز، لامپ‌های روشنایی کم‌مصرف و توربین‌های بادی. آنها همچنین در محصولات پرطرفداری مثل آیفون‌ها هم استفاده می‌شوند. اهمیت ویژه این فلزات برای ایالات متحده کاربرد آنها در تجهیزات نظامی است: آنها اجزای اصلی آهن‌رباهایی هستند که در موشک‌ها، بمب‌های هوشمند و سیستم‌های ماهواره‌ای و نیز سیستم هدایت لیزری تانک‌ها و موشک‌ها به کار می‌روند. چین بالغ بر ۹۰ درصد تقاضای جهانی این عناصر را تامین و ذخایرش بیشتر در مغولستان که بزرگ‌ترین معادن در جهان و تقریبا سه برابر آمریکاست قرار دارد.

فارن افرز: چرا ایالات متحده، اتحادیه اروپا و ژاپن در تلاش‌اند تا از طریق سازمان تجارت جهانی محدودیت صادرات مواد معدنی از جانب چین را به چالش بکشند؟

اکونومی: در چند سال گذشته چینی‌ها به تدریج صادرات این گونه مواد را به دلیل آنچه عواقب زیست محیطی استخراج طولانی مدت می‌نامند کاهش داده‌اند. با این وجود بسیاری بر این باورند که چین با توجه به اینکه تنها تامین‌کننده این عناصر است از تسلطش برای وادار کردن شرکت‌هایی که نیازمند این مواد هستند برای تولید محصولات در داخل چین استفاده می‌کند. دلیل قابل قبول برای این نظر شرکت‌های تویوتا و هیتاچی هستند که در بین دیگر شرکت‌ها در سال‌های گذشته نشانه‌هایی را برای توسعه احتمالی ظرفیت تولید محصولاتی که به این عناصر کمیاب نیاز دارند بروز داده‌اند. علاوه بر این طبق گزارش‌های موجود، معاون نخست‌وزیر چین، ژاپنی‌ها را برای انتقال تکنولوژی که کمک به توسعه اینگونه محصولات می‌کند به چین تحت فشار قرار داده است.

سازمان تجارت جهانی نقش مهمی در کمک به تضمین اینکه همه بر طبق قوانین تجاری عمل کنند دارد. این فقط مربوط به چین نمی‌شود. ایالات متحده و اتحادیه اروپا ادعا می‌کنند که کنترل صادرات این عناصر کمیاب از جانب چین نقض قوانین سازمان تجارت جهانی و نیز نقض پروتکل الحاق چین به سازمان تجارت جهانی است.

فارن افرز: آیا سوابق دیگری از واکنش هماهنگ بین‌المللی علیه چین در سازمان تجارت جهانی وجود دارد؟ نقش سازمان تجارت جهانی در میانجی‌گری مناقشات تجاری در جهان چیست؟

اکونومی: سال گذشته آمریکا، مکزیک و اتحادیه اروپا در پرونده دیگری که اعتراض به سهم صادرات چین در دیگر مواد خام از جمله کک، روی و بوکسیت بود برنده شدند و چینی‌ها در فرجام خواهی‌شان شکست خوردند. همچنین ایالات متحده، کانادا و اتحادیه اروپا در پرونده اعتراض به تعرفه‌های واردات در بخش اتومبیل نیز برنده شدند و مجموعه‌ای از کشور‌ها هم از طریق سازمان تجارت بر سر قوانین چینی‌ها در مورد اطلاعات مالی خارجی با این کشور به توافقاتی دست یافتند. اخیرا نیز ایالات متحده و اتحادیه اروپا به همراه ژاپن فشار بر چین به منظور عمل به تعهداتش در سازمان تجارت برای گشودن بازار خدمات مالی‌اش را افزایش داده‌اند. سازمان تجارت نقشی اساسی در کمک به تضمین این نکته که همه طرف‌ها بر طبق قوانین تجاری مورد توافق عمل کنند، دارد. این مشکل فقط در مورد چین نیست. پرونده‌های زیادی نیز علیه آمریکا به جریان افتاده است. مهم این است که نظام داوری جهانی وجود داشته باشد که سود همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.

فارن افرز: اگر آمریکا و متحدانش در وادارکردن چین به تقبل سهم‌اش در صادرات اینگونه مواد موفق شوند چه پیامدهای سیاسی بالقوه برای اقتصاد این کشور که تحت فشار فزاینده و در حال کاهش کارآیی است دارد و چه پیامد‌هایی برای ایالات متحده دارد؟

اکونومی: این فقط قدم اول در روند داوری سازمان تجارت است. پرونده قبلی دو سال طول کشید تا به نتیجه رسید. یقینا این امید در میان ایالات متحده، ژاپن و اتحادیه اروپا وجود دارد که آنها بتوانند با چین به توافقی برسند تا مانع ارجاع به هیات حل اختلاف سازمان تجارت برای صدور حکم شود. اگر آمریکا و متحدانش موفق شوند، چین قادر به اغوا یا وادار کردن شرکت‌ها به تولید محصولاتی که نیاز به اینگونه مواد دارند در داخل چین نخواهد شد. همچنین این عمل می‌تواند اقدامات جدید چین در حراست محیطی پیرامون استخراج این مواد را دشوار کند و نیز تحرک بیشتری به استخراج معادن کوچک‌تر که چین درصدد تعطیل کردن آنها بوده است بدهد. ویژگی روابط وسیع تجاری و اقتصادی چین و ایالات متحده همگرایی عمیق و جنگ دائمی است. این به طیف وسیعی از شرکت‌های آمریکایی و نیز دولت آمریکا فضای تنفس و امنیت تامین این مواد را خواهد داد و باید هشداری به اتکا بیش از حد

تامین‌کنندگان انحصاری اینگونه عناصر مهم باشد. آمریکا باید بر تلاش‌هایش در بازیافت و اکتشاف هر چه بیشتر ذخایر خودش بیفزاید. به علاوه در حالی که آمریکا سرگرم بحث بر سر این است که آیا صادرات گاز طبیعی را محدود کند یا نه مساله عناصر کمیاب را باید مد نظر داشته باشد.

فارن افرز: این اقدام آمریکا چه تاثیری بر روابط تجاری نامتوازن چین و ایالات متحده خواهد گذاشت؟

اکونومی: روابط اقتصادی و تجاری وسیع چین و آمریکا همگرایی عمیق و کشمکش دائمی است. این نبرد تجاری یکی از چالش‌های بی‌شمار و دامنه‌داری است که هر دو کشور با آن مواجهند. چین احتمالا دست به اقدامات تلافی‌جویانه از طریق به جریان انداختن پرونده‌هایی علیه ایالات متحده، اتحادیه اروپا و ژاپن خواهد زد اما همه اینها بخشی از شیوه عمل سیستم است. مهم این است که فراموش نکنیم این پرونده در واقع درباره آمریکا و چین نیست. پرونده فعلی درباره این است که آیا چین در حال نقض قوانین سازمان تجارت است یا نه.

مترجم: ایرج جودت

منبع: فارین افرزارن‌

*مصاحبه الیزابت اکونومی مدیر بخش مطالعات آسیای شورای روابط خارجی سنای آمریکا با مجله فارین افرز درباره نقض قوانین سازمان تجارت جهانی توسط چین.