ناگفته های لباس زمستانی

از شلوار و پوتین تا شال و کلاه

هرچه به فصل زمستان نزدیک می‌شویم، پیراهن‌های نخی و تی‌شرت و صندل بیشتر از پیش جای خود را به لباس‌های پشمی و پالتو و پوتین می‌دهند و پوشش مردم به‌تدریج تغییر می‌کند اما این تغییر به معنی این نیست که هر لباس گرمی مناسب است و هر پوششی می‌تواند بی‌دغدغه مورد استفاده افراد قرار گیرد. بسیاری از مدهای زمستانی به سلامت ما آسیب می‌رسانند...

اتفاق‌نظر متخصصان در این مورد این است که اگر در فصول گرم، تنها دغدغه افراد قرارگرفتن در برابر اشعه آفتاب و عوارض پوستی آن بود، در فصول سرد مشکلات زیادی به آن اضافه می‌شود. با هم برخی توصیه‌های متخصصان در این مورد را مرور می‌کنیم.

● تهدید قارچی شلوار تنگ

استفاده از شلوارهای ضخیم، کتان و جین در فصل زمستان کاربرد بیشتری پیدا می‌کند و غیر از این پوشیدن شلوارهای چسبنده چند سالی هست که به شکل مد در آمده است. متخصصان در مورد استفاده از این نوع شلوارها و ساق‌های تنگ به‌خصوص به خانم‌ها هشدار می‌دهند.

دکتر ابوالفضل مهدی‌زاده، رییس بخش زنان بیمارستان رسول اکرم و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران در این مورد می‌گویند: «استفاده از شلوارهای چسبان توسط خانم‌ها موردی نیست که مربوط به زمان خاصی باشد و بارها گفته‌ایم خانم‌ها باید در تمام فصول در استفاده از این نوع شلوارها احتیاط کنند. آنچه این موضوع را در فصل زمستان مهم‌تر می‌کند، استفاده از انواع ضخیم‌تر این شلوارها و تداوم استفاده از آن است.»

دکتر مهدی‌زاده دراین‌باره توضیح می‌دهد: «مواردی وجود دارد که خانم‌ها به‌طور مکرر دچار عفونت‌های قارچی می‌شوند و حتی با وجود استفاده از دارو و بهبود مقطعی، پس از مدتی مجددا دچار عفونت می‌شوند و به پزشک مراجعه می‌کنند. یکی از دلایل ایجاد یا تشدید این عفونت‌ها همین شلوارهای چسبان است. لباس‌های زیر که در ترکیب آنها پلاستیک وجود دارد و همچنین شلوارهای تنگ و ضخیم باعث ایجاد عفونت در خانم‌های مستعد می‌شود. شلوارهای تنگ باعث افزایش رطوبت در دستگاه تناسلی و در نتیجه افزایش رشد قارچ می‌شوند. مهم‌ترین توصیه ما در این موارد به افرادی که سابقه این عفونت‌ها را دارند این است که از لباس‌های زیر نخی و همچنین شلوارهای کاملا آزاد استفاده کنند. توصیه دیگر هم در این زمینه این است که در مواقعی که نیازی به پوشیدن این نوع شلوارها نیست (مثلا در منزل) این افراد از شلوارهای راحت‌تر یا دامن استفاده کنند.»

● فواید سینوسی شال‌گردن

استفاده از شال‌گردن اگرچه دیگر امروز بیشتر جنبه نمایشی پیدا کرده و نقش چندانی در حفظ افراد از سرما ندارد اما می‌تواند در صورت استفاده درست در جلوگیری از بیماری‌های فصل سرد موثر باشد.

دکتر علیرضا ناطقیان در این خصوص می‌گوید: «شال گردن به شرط استفاده صحیح از آن بسیار مفید خواهد بود. پیچیدن شال‌گردن جلوی صورت به شکلی که سینوس‌های صورت و بین چشم را از سرما حفظ کند، اهمیت دارد، به‌خصوص در کودکان با وجود اینکه هنوز سینوس‌هاس پیشانی شکل نگرفته است، سینوس‌های صورت و بین چشم آسیب‌پذیر هستند و باید در برابر سرما حفظ شوند.»

البته در استفاده از شال‌گردن باید به این موضوع نیز دقت داشت که جنس شال با توجه به تماس مداوم آن با دهان و بینی، ممکن است در برخی افراد ایجاد حساسیت کند.

● پهلوهایتان را بپوشانید

یکی از اقسام لباس‌های پرکاربرد در فصول سرد سال، پلوورهای پشمی است که خیلی از مردم برای مصون ماندن از سرما از آن استفاده می‌کنند. در چند سال اخیر در کشور ما استفاده از انواع کوتاه‌تر پلوورها به‌خصوص در میان جوانان متداول شده است و شاید این جمله تکراری را از خیلی از بزرگ‌تر‌ها شنیده باشیم که «برو یه لباس گرم‌تر بپوش کلیه‌هات سرما نخوره»! ولی آیا واقعا پوشیدن پلوورهای کوتاه در سرما می‌تواند باعث آسیب‌دیدن کلیه‌ها شود؟ دکتر آریا جنابی، فوق‌تخصص بیماری‌های کلیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «محل قرار گرفتن کلیه در بدن انسان به نحوی است که دمای آن همواره بالا (نزدیک به ۳۷ درجه) است و به همین دلیل سرمای محیط در کوتاه مدت نمی‌تواند به کلیه‌ها آسیب وارد کند. آنچه معمولا افراد از آن به عنوان درد کلیه در نتیجه قرار گرفتن در برابر سرما گلایه دارند، مربوط به درد‌های کمر و عضلات ناحیه زیر شکم و اسپاسم‌های عضلانی در نتیجه قرار گرفتن در برابر سرماست. به این ترتیب حساس بودن افراد روی دردهای کلیوی و تشخیص اشتباه این دردها با آنچه برایشان پیش آمده، افراد را وادار به مراجعه به متخصص، انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های مختلف و صرف هزینه‌های بالا می‌کند. البته در برخی افراد که استعداد اسپاسم عروق کلیه دارند، ممکن است سرما باعث ایجاد اسپاسم، تنگی عروق و در نتیجه ایجاد درد در این ناحیه شود ولی میزان شیوع این مشکل بسیار کمتر است. در کل به نظر می‌رسد افراد برای جلوگیری از این اسپاسم‌ها و تشخیص نادرست و صرف هزینه‌ها بهتر است از لیاس‌هایی استفاده کنند که ناحیه کمر و پهلوها را نیز بپوشاند.»

● خطر بعضی پوتین‌ها برای ستون فقرات

یکی دیگر از پوشش‌های رایج فصل سرما به‌خصوص در میان خانم‌ها پوتین است. پوتین یکی از اقسام پای‌افزارهای قدیمی مورد استفاده بشر بوده است که استفاده از آن بین زنان و مردان رایج بوده است. تغییرات اجتماعی در زندگی امروزی باعث شده تا در مناطق شهری بیشتر خانم‌ها از این نوع پوشش استفاده کنند. متخصصان نیز استفاده از انواع پوتین‌ها و چکمه‌ها را در فصل زمستان توصیه می‌کنند و اعتقاد دارند که بلند بودن ساق آنها باعث می‌شود تا آسیب‌های احتمالی فصل زمستان (به‌خصوص پیچ‌خوردگی در اثر لغزش پا) تا حد زیادی کاهش یابد، اما دو نکته نیز در این میان قابل ذکر است. دکتر علیرضا رحیم‌نیا، فوق‌تخصص ارتوپدی اطفال درباره این موضوع می‌گوید: «اگرچه استفاده از کفش‌های با قالب چکمه‌ای باعث حمایت از مچ پا و جلوگیری از آسیب می‌شود اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که توصیه به پوشیدن این قبیل کفش‌ها در مورد انواع بدون پاشنه آن است. وجود پاشنه‌های بیش از ۲ یا ۳ سانتی‌متری باعث آسیب به ستون‌فقرات و در بروز مواردی التهاب تاندون آشیل می‌شود. در تاندونیت آشیل، تاندون ضخیم و دردناک می‌شود و ممکن است ترکیبات کلسیم در آن رسوب کند و نیاز به درمان طبی و حتی جراحی داشته باشد. نکته دیگری که استفاده‌کنندگان از این نوع کفش‌ها باید مد نظر داشته باشند این است که این کفش‌ها معمولا با پنجه‌های باریک طراحی می‌شوند و شیب موجود به خاطر وجود پاشنه بلند در کفش ممکن است باعث ایجاد فشار بیشتر به انگشتان و ایجاد عارضه‌

هالوکس والگوس شود. به همین دلیل لازم است که خریداران این نوع کفش‌ها هنگام انتخاب، به این مورد نیز توجه کافی داشته باشند.»

● سر خودتان کلاه بگذارید!

هنوز بسیاری از مردم از قدیم بر این باورند که گذاشتن کلاه بر سر در فصل زمستان می‌تواند عاملی برای ریزش موی سر در افراد باشد. به همین دلیل افراد زیادی از این کار خودداری می‌کنند و سعی می‌کنند حتی‌المقدور و حتی در سرمای شدید از کلاه‌های پشمی استفاده نکنند.

دکتر منصور نصیری کاشانی، متخصص پوست و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران دراین‌باره می‌گوید: «این موضوع صرفا یک باور قدیمی است و مبنای علمی ندارد. کلاه‌ها و شال‌های پشمی‌ای که در این فصل استفاده می‌شوند نه‌تنها عارضه‌ای ندارند که می‌توانند فرد را در برابر سرما محافظت کنند. البته نکته‌ای که دراین‌باره اهمیت دارد رعایت بهداشت در مورد کلاه است. اطمینان از تمیز بودن کلاه، شستشوی به موقع آن و قرار دادن آن در محل بدون امکان آلودگی در حفظ سلامت فرد مفید خواهد بود. ضمن اینکه افراد باید متوجه باشند که کلاه یک وسیله شخصی است و هر فرد باید یک کلاه مجزا برای خود داشته باشد.» موضوع دیگری که در مورد استفاده از کلاه وجود دارد، مدل آن است. بسیاری از کلاه‌هایی که در فصل زمستان مورد استفاده قرار می‌گیرند، هیچ اثر مثبتی برای فرد ندارد و فقط جنبه نمایشی دارند. دکتر علیرضا ناطقیان، متخصص بیماری‌های عفونی اطفال در این مورد می‌گوید: «حفظ سینوس‌ها در برابر سرما بسیار مهم است و این اهمیت برای افرادی که سابقه سینوزیت دارند دوچندان می‌شود. به همین دلیل بهترین نوع کلاه توصیه‌شده در این فصل، کلاه‌هایی است که روی صورت و بینی را هم می‌پوشاند و هنگام استفاده، فقط چشم فرد از پشت آن پیداست. بعد از این نوع کلاه‌ها، استفاده از کلاه‌های پشمی‌ای که تا روی پیشانی را پوشش می‌دهند، ارجحیت دارند. طبیعتا هرچه این پوشش بهتر و بیشتر باشد، امکان بروز عفونت سینوس‌ها کاهش می‌یابد و کلاه، کلاه مفید‌تری خواهد بود.»

● نفع عینک آفتابی

استفاده از عینک‌های آفتابی نیز در روزهای زمستانی اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا در فصل زمستان به دلیل خیس یا برفی بودن سطح زمین، میزان انعکاس پرتوهای خورشید از سطح آن بیشتر خواهد بود و این مساله باعث آسیب به چشم، به‌خصوص در افرادی که برای مدت طولانی در محیط‌های باز حضور دارند (مانند رانندگان جاده‌ای) خواهد شد.

نکته مهم دیگری که درباره عینک‌های آفتابی وجود دارد، این است که افراد همواره باید از عینک‌های استاندارد استفاده و از خرید این محصول از دستفروش و فروشگاه‌های غیرتخصصی خودداری کنند.

عینک‌های غیراستاندارد علاوه بر اینکه محافظت مطلوبی از چشم ندارند، ممکن است باعث بروز آسیب‌های جدی به چشم شوند.

● ضرورت ضدآفتاب

بسیاری از مردم بر این باورند که استفاده از کرم‌های ضدآفتاب مخصوص فصل تابستان است و در فصل زمستان قدرت اشعه‌های مضر خورشید به حدی نیست که نیازی به این محافظت‌کننده‌ وجود داشته باشد. عده‌ای حتی برای این استدلال خود توجیه علمی دارند و معتقدند در فصل‌های سرد سال، به دلیل تغییر زاویه تابش نور خورشید، حجم اشعه‌های مضر بر واحد سطح کمتر می‌شود پس استفاده از کرم‌های ضدآفتاب ضرری ندارد اما حقیقت این است که کشور ما در منطقه جغرافیایی‌ای قرار دارد که تغییر زاویه تابش خورشید در فصول سرد و گرم چندان زیاد نیست و استفاده از کرم‌های ضدآفتاب در فصل زمستان هم ضروری است.

باور دیگری که در مورد کرم‌های ضدآفتاب وجود دارد این است که استفاده از این محصولات در روزهای ابری ضرورت ندارد که این باور هم نادرست است زیرا لایه‌های نازک ابر نمی‌توانند جلوی تابش اشعه‌های نامرئی خورشید را بگیرند و همچنان خطر آسیب به پوست وجود خواهد داشت. پس در هوای ابری و فصول سرد نیز باید از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کرد. البته در مواقعی در روز که هوا کاملا ابری و تاریک است، زدن کرم‌ ضدآفتاب ضروری نیست.

الناز عبدالهی