در خدمت و خیانت رئیس جمهور فقرا

سردبیر فارن پالسی سه خرافه رایج درباره ونزوئلا را بررسی می کند

آیا باید هوگو چاوز رئیس‌جمهور ونزوئلا‌ را جزو آخرین تلفات بحران اقتصادی جهان به حساب آورد؟ آیا مخالفان چاوز کودتاچیانی فاسد هستند که منافع رژیم گذشته را نمایندگی می‌کنند؟ آیا می‌توان ونزوئلا‌ را دموکراسی به حساب آورد؟

پاسخ به این سوالا‌ت به اندازه نتایج رفراندوم روز پانزدهم فوریه اهمیت دارند؛ رفراندومی که ۵۴ درصد شرکت‌کنندگان در آن به لغو محدودیت شرکت پیاپی سیاستمداران در انتخابات رای دادند تا چاوز هر چند بار که بخواهد بتواند در رقابت‌های ریاست‌جمهوری حضور یابد.

ـ خرافه شماره ۱

اگر قیمت نفت سقوط کند

چاوز هم سقوط می‌کند

نه. مردم فکر می‌کنند بخت چاوز با بالا‌ و پایین رفتن بهای نفت زیاد و کم می‌شود. بله، این درست است که حمایت سیاسی از چاوز به خرج‌های بی‌اندازه او در داخل و خارج از کشور ارتباط دارد و او نیازمند فروش نفت گران است. به همین خاطر مخالفان او امیدوارند که کاهش بهای مواد نفتی به بحران بزرگ اقتصادی در ونزوئلا‌ بینجامد که این باعث می‌شود محبوبیت چاوز پایین بیاید و حتی مردم به فکر جایگزینی برای او بیفتند. مخالفان چاوز می‌گویند همین حالا‌ هم ونزوئلا‌ بالا‌ترین میزان تورم را در میان همسایگان خود دارد و دولت بهای نفت را در بودجه سال ۲۰۰۹ حدود بشکه‌ای ۶۰ دلا‌ر معین کرده، ولی در حال حاضر نفت این کشور به بشکه‌ای زیر ۴۰ دلا‌ر رسیده است. ‌

اما فراموش نکنیم حمایت مردمی تنها منبع قدرت نیست. شمار زیادی از رهبران غیرمحبوب در سراسر جهان همچنان قدرت را به کمک زور در دست دارند که حسنی مبارک در مصر فقط یکی از آنان است. روابط دوستانه چاوز با سران بعضی از کشورها مثل کوبا می‌تواند به او در این راه کمک کند. چون آنها راه و چاه را خوب بلدند و در سرکوب مخالفان سابقه‌ای طولا‌نی دارند. آنها بدشان نمی‌آید این <تکنولوژی سیاسی> را به کشور دوست، ونزوئلا‌، صادر کنند. ‌

ـ خرافه شماره ۲

مخالفان در ونزوئلا‌ کودتاچیانی فاسد هستند که ثروتمندان رژیم قدیم را نمایندگی می‌کنند

نه. اکثر رهبران موثر مخالف چاوز جوانان دانشجویی هستند که هنگام به قدرت رسیدن او کودک یا نوجوان بودند. آنها از طبقات مختلف جامعه ونزوئلا‌ هستند و به طرز قابل ستایشی شیوه‌های صلح‌طلبانه را در پیش گرفته‌اند و از دید مردم دموکراسی‌خواه به حساب می‌آیند. حامیان چاوز او را <رئیس‌جمهور فقرا> می‌خوانند و می‌گویند مخالفان ثروتمند، فاسد و غیردموکراتیک هستند. در طول سال‌های گذشته نتایج اکثر نظرسنجی‌ها حاکی از آن بود که یک‌سوم ونزوئلا‌یی‌ها همیشه حامی چاوزند، یک‌سوم دیگر همیشه مخالف او هستند و نگاه یک‌سوم بقیه به چاوز به شرایط بستگی دارد. در رفراندوم روز ۱۵ فوریه ۴۶ درصد رای‌دهندگان علیه چاوز رای دادند و این یعنی بیش از ۵ میلیون نفر از ۱۱ میلیون رای‌دهنده. اما در ونزوئلا‌ افراد ثروتمند یا طبقه متوسط یک‌سوم جمعیت را تشکیل نمی‌دهند و این یعنی میلیون‌ها نفر از افراد به شدت فقیر مخالف چاوز هستند؛ همان‌هایی که چاوز به‌طور سنتی ادعای نمایندگی‌شان را می‌کند. در مورد فساد مخالفان هم می‌توان به این ضرب‌المثل قدیمی رجوع کرد: <اگر دنبال فساد می‌گردی پول را دنبال کن>؛ در ونزوئلا‌ این دولت است که پول و سرمایه را کنترل می‌کند. ‌

ـ خرافه شماره ۳

حکومت ونزوئلا دموکراتیک است

بله، البته اگر دموکراسی را استفاده گسترده و تبعیض‌آمیز دولت از منابع عمومی برای تاثیرگذاری بر نتایج انتخابات بدانید. یا دموکراسی معنی سیستمی را بدهد که رئیس‌جمهوری‌اش پس از شکست رفراندوم ۱۵ ماه پیش اعلا‌م کرد که آن را <تا هر زمان که نیاز باشد> تکرار می‌کند. (با پیروزی در رفراندوم اخیر نیاز برطرف شد.) شاید هم دموکراسی به معنای آن نظام حکومتی است که رئیس‌جمهور کنترل مستقیمی بر مجلس، دادگاه عالی، بانک مرکزی و صنعت دارد که آخری منبع اصلی ثروت کشور به حساب می‌آید.

پیروزی چاوز در همه‌پرسی اخیر این واقعیت را عوض نمی‌کند که او در سال‌های پیش رو بر کشوری دیگر و در دنیای دیگر حکومت خواهد کرد. او به علا‌وه پول کمتری را در اختیار خواهد داشت تا به انتظارات فزاینده مردم و فشار نیازهای اجتماعی جواب دهد. مدل چاوز، به‌خصوص برنامه‌های رفاه اجتماعی او به شدت بر بخش عمومی وابسته است که حتی آقای فرمانده هم به عملکرد بد و فساد در آن اذعان دارد. با کمیاب شدن منابع این ناکارآمدی افزایش می‌یابد. چاوز به علا‌وه به زودی متوجه خواهد شد که لبخندهای گرم و ستایش‌های متحدان و دوستانش با کاهش کمک‌های مالی و نفتی ونزوئلا‌ به همسایگانش کمرنگ خواهد شد. ‌ و اگر همه اینها کافی نیست باید به یادتان بیاوریم که مستاجر کنونی کاخ سفید باراک اوباماست نه جورج دبلیو بوش. او نمی‌تواند جهان را علیه اوباما بسیج کند. دوران دشوار چاوز آغاز شده است.

مواسه نایم

ترجمه: کاوه شجاعی

* اقتصاددان ونزوئلا‌یی و سردبیر نشریه آمریکایی فارن پالسی