در ستایش سکوت

اگر یک شهروند عادی یا مثلا یک راننده بی‌نزاکت در خیابان شما را با الفاظ بدی خطاب کند، چه می‌کنید؟

اگر یک شهروند عادی یا مثلا یک راننده بی‌نزاکت در خیابان شما را با الفاظ بدی خطاب کند، چه می‌کنید؟ احتمالا چون شما خواننده این سطور به دلیل همین روزنامه‌خوان بودن از قشر بافرهنگ جامعه هستید و از ادبیات رکیک و دور از شأن جامعه فرهنگی کشور استفاده نمی‌کنید، ترجیح می‌دهید خود را به تجاهل زده و توهین مذکور را نادیده گرفته و به راه خود ادامه دهید.

اتفاقا جامعه‌شناسان نیز همین توصیه را می‌کنند، چرا که در غیر این صورت شما مجبور به دهان به دهان شدن با فردی می‌شوید که از ادب و نزاکت کافی برخوردار نیست و چه بسا ناسزاها و افتراهایی زشت‌تر نیز نصیب شما کرده و حتی بدتر از آن ممکن است که این مواجهه لفظی به مواجهه فیزیکی نیز کشیده شده و در انظارعمومی کار به زد و خورد هم بکشد.

اگر این اتفاق بیفتد بازنده این ماجرا کیست؟ قطعا شما؛ چرا که اول ازهمه شما به دلیل تربیت خانوادگی‌تان در دشنام دادن و هتاکی از او کم خواهید آورد و اگر هم خدای نکرده کار به زد و خورد برسد، باز هم شما حریف فردی که احتمالا هر روز به دلیل گلاویز شدن با مردم، آبدیده و قدرتمند شده، نمی‌شوید حتی اگرهم بشوید باز هم ارزش آن را ندارد که مردم نظاره‌گر دعوای شما با فردی هتاک باشند.

عموم مردم با دیدن چنین صحنه‌هایی در خیابان هر دو طرف ماجرا را مورد سرزنش قرار می‌دهند، چرا که اساسا فرصت موشکافی و ورود به جزئیات دعوا را و این‌که حق با چه کسی است، ندارند. پس باید به توصیه کارشناسان برای حفظ شأن و منزلت اجتماعی خودمان از مواجهه لفظی با افرادی که آبروی چندانی برای از دست دادن ندارند، خودداری کنیم.

این تجربه اجتماعی فقط در کوچه و خیابان کاربرد ندارد؛ حتی چه بسا در عرصه سیاسی کاربرد آن بیشتر بوده و باید بسیار بزرگوارانه‌تر در برابر برخی اهانت‌ها و کنایه‌ها سکوت کرد.

مرحوم پدرم همیشه می‌گفت که در دعوای یک بزرگ و یک کوچک، قطعا فرد بزرگ بازنده خواهد بود؛ چرا که همان دهان به دهان شدن، بزرگ را کوچک کرده و شاید یک کوچک را هم به خیال خود بزرگ کند. یکی دو سال پیش، همین نکته را به دکتر علی مطهری نماینده تهران در مجلس که فارغ از شخصیت فردی خود، با توجه به جایگاه خانوادگی‌اش «بزرگ‌زاده» است و آن روزها با یکی از همکاران خود دهان به دهان شده بود، گفته بودم.

سربسته آن‌که روزنامه‌نگاران نیز بسیاری از اوقات باید بزرگوارانه سکوت کنند و به دیده اغماض بنگرند و از بزرگ‌کردن چیزهای کوچک بپرهیزند.

محسن ماندگاری