دلایل هزینه اضافی طرحها

بحث عمده ای که در مهندسی ارزش مطرح است چگونگی کاهش هزینه های سربار و گاه بی مورد و اضافی طرحهاست چرا که این قبیل هزینه ها باعث توجیه ناپذیری مجازی طرح شده و اغلب کارفرما و طراح را سردرگم و از اجرای طرح منصرف می کند

بحث عمده ای که در مهندسی ارزش مطرح است چگونگی کاهش هزینه های سربار و گاه بی مورد و اضافی طرحهاست. چرا که این قبیل هزینه ها باعث توجیه ناپذیری مجازی طرح شده و اغلب کارفرما و طراح را سردرگم و از اجرای طرح منصرف می کند.

بـــــرای نیل به این هدف بزرگ به نظر می رسد به عنوان پایه و مقدمات کار، باید دلایل افزایش هزینه ها بررسی و تفکیک شده و پس از شناخت کامل و طبقه بندی و پردازش در پی چاره جویی برآییم.

دراین راستا این مقاله سعی کرده برخی از این دلایل را که در اکثر طرحها مشترک هستند استخراج و به ترتیب ذیل معرفی و تحت نقد اجمالی قرار دهد.

لف ) ضعف اطلاعاتی:

اطلاعات مبنای تفکر است و درصورت ضعف اطلاعاتی، هزینه های غیرضروری افزایش یافته و تفکر مطالعاتی، اجرایی و حتی مبانی سرمایه گذاری ضعف خواهد داشت، در این حالت سرمایه گذار و یا طراح و حتی مجری نخواهد توانست اهداف و روشهای وابسته به آن را به درستی تشخیص داده و درانتخاب دچار سردرگمی خاصی خواهدشد. لذا طرح، متحمل هزینه های اضافی می گردد.

ب ) ضعف ایده پردازی:

بیشتر سازمانهای مجری در کشور از خلاقیت و ایــــده پردازی آن چنــــان که باید حمایت جدی به عمل نمی آورند. لذا این عدم اجرای مهندسی همزمان در سازمانهای مذکور می تواند هزینه اضافی طرحها را افزایش دهد. به عبارت دیگر، وقتی مسایل با نگاهی همه جانبه پردازش نشوند طبیعی است تبعات گرانباری می تواند داشته باشد. که یکی از آنها به خطر افتادن امنیت سرمایه گذاری و درنتیجــه آن عدم اجرای پروژه های مرتبط است.

پ ) شرایط اضطراری در طرح:

مدیریت درکشور ما در بسیاری از موارد مدیریت دقیقه نود است. یعنی سالها فرصت از دست می رود و هیچ نظری ارائه نمی شود و درهمان لحظه نهایی کــه پروژه ای درحال تکمیل و شروع بهره برداری است مواردی که قبلاً پیشگیری نشده اند حادث می گردد و نظرات مدیریتی اعمال می شود. این عدم وجود نگرش پیشگیری کننده، مدیریتها را متزلزل می کند. تزلزل مدیریت باعث افزایش روند کار شده و هزینه ها به صورت تصاعدی افزایش می یابد.

ت ) اعتقادات صادقانه و غلط طراحان:

اغلب مهندسان مشاور و طراحان روی ایده های خود پافشاری می کنند. این ایده ها اکثراً بر پایه اصول تاریخ گذشته و آنچه که سالها قبل در دانشگاهها تدریس می شده است پردازش شده است لذا امروزه می توان آنها را غلط نامید. به عنوان مثال، پافشاری روی این نظریه که مثلاً سدهای خاکی در تمامی حالات ممکن بهتر از سدهای RCC است یا اینکه اسکلت بتنی در برابر زلزله مقاوم تر از اسکلت فلزی است یا هر اعتقـــاد کلی و نه موردی که طی یک تحقیق می تواند متزلزل شود و یا مشمول مرور زمان گردد باعث افزایش اشتباهات طراحی و ازدیاد قیمتهای تمام شده خواهدبود.

ث ) عادت و طرز تلقی ها:

عادت به یک روش خاص اجرا، یا عادت به یک نرم افزار خاص در طراحی یا به یک فرمول تجربی که تحت شرایط خاص به دست آمده و تعمیم دادن قضایا و عملکردهایی مثل آن می تواند خطرات افزایش مبالغ را به همراه داشته باشد. چرا که طبق آخرین اخبار منتشره دانش بشری هر ۷۵ روز دو برابر می شود لذا بدیهی است استفاده از تلرانس ها و ضرایب اطمینان بالا مردود است.

ج ) تغییر در نیازها:

گاه پیش می آید در مراحل نهایی اجرا اطلاعات اولیه تغییر می یابند یا خواسته ها و اهداف کارفرما یا سرمایه گذار دچار دگرگونی می شود که این امر باعث دوباره کاریها و تجدیدنظرهای عمده و جزیی شده و درنتیجه هزینه ها بالا می رود.

چ ) فقدان ارتباطات و همکاری طرفین:

وقتی ارتباطات شفـــاف نباشند مکاتبات افزایش می یابد و این خود باعث افزایش زمانهای تلف شده می گردد که این موضوع سربار هزینه خواهد داشت. جهت پیشگیری از این حالت لازم است تمامی اصول، روشها و منشهای مدیریتهای سنی کنار گذاشته شده و مدیریت مشارکتی جایگزین همه آنها گردد.

ح) استانداردهای طرح:

اهمیت تدوین استاندارد و نقشه های تیپ ومشخصات فنی و نقش برجسته آن در یک پروسه عقلانی و مبتنی بر قوانین فاقد تبصره و استثناها بر هیچ کس پوشیده نیست.

بنابراین، وجود دفترچه های حاوی مشخصات موردقبول در هر زمینه باعث حذف و کاهش برخی هزینه های زاید خواهد شد.

منابع و ماخذ:

۱ - مجموعه مقالات اولین سمینار علمی مهندسی ارزش، تهران - ۱۳۸۰ - دانشگاه امیرکبیر

۲ - مهندس مهدی ماهرانی، مزایای استفاده از فناوری مهندسی ارزش در طرحهای اجرایی شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

۳ - گزارش کار گروه مهندسی ارزش نماسازی تونل بزرگراه رسالت، محمد صادق کیانی نژاد - سعید معرب - محمدرضا جبروتی- شرکت پرلیت

۴ - www.value-eng.org موسسه مهندسی ارزش امریکا (SAVE) تاسیس ۱۹۹۶

تورج مهدیزاده - مریم پنجعلی اصل