۸ خبر برتر ۸۸

سلامت در سالی که گذشت

مثل برق و باد گذشت. انگار همین دیروز بود که سیزده به‌در تمام شد و با انرژی و پر از ایده‌های مثبت به تحریریه سلامت برگشتیم تا کار خبررسانی را شروع کنیم اما حتی فکر آن را هم نکرده بودیم که مجبور شویم در یک چشم به هم زدن با سال ۸۸ خداحافظی کنیم و در واقع گاو بدهیم و ببر تحویل بگیریم. به گفته بسیاری از کارشناسان حوزه خبر، سال ۸۸ سال نسبتا پرخبری بود و بخش بهداشت و درمان نیز از این قاعده مستثنا نبود. ما نیز در آخرین شماره سلامت در سال ۸۸ سعی کردیم تا خلاصه‌ای از مهم‌ترین خبرهای امسال را کنار هم جمع کنیم و با یک جمع‌بندی خبری به استقبال سال ۸۹ برویم.....

● یک بیماری؛

۱) مشکل دو وزیروقتی آنفلوآنزای A آمد

هنوز کار وزیر بهداشت دولت نهم در این وزارتخانه به اتمام نرسیده بود که از آمریکای جنوبی (مکزیک) خبر رسید که ویروس جدیدی از خانواده آنفلوآنزا شناسایی و جداسازی شده که موجب بیماری‌ای موسوم به آنفلوآنزای خوکی می‌شود. اگر چه نگرانی‌ها برای بروز این بیماری از ابتدا نیز جدی بود، اما فعالیت جدی در این زمینه زمانی آغاز شد که اولین مورد این بیماری در کشور از یکی از مسافران ایالات‌متحده گزارش شد.

در ابتدا از سوی مسوولان و دست‌اندرکاران اعلام شد که بیشترین درصد (بیش از ۷۰ درصد) ابتلا مربوط به مسافران در حال بازگشت از خارج از کشور مخصوصا کشورهای جنوب شرق آسیا و خانواده‌های آنان است ولی این روند کم‌کم با انتقال فرد به فرد تغییر کرد و به شکل داخلی درآمد. با آغاز به کار دولت دهم و همه‌گیری جهانی (پاندمی) آنفلوآنزا، این بیماری وارد فاز جدیدی شد. در این فاز نحوه مقابله با آنفلوآنزایی که حالا آن را به نام آنفلوآنزای نوع A با منشأ خوکی می‌شناختند تغییر کرد و سعی دست‌اندرکاران به جای جلوگیری از ورود بیماری به کشور، بر کنترل بیماری متمرکز شد. مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت از همه ارگان‌ها دعوت به همکاری کرد و هم‌زمان به انتشار آمار جهانی و داخلی آنفلوآنزای نوع A پرداخت.

آمار مبتلایان به بیماری و تعداد کشته‌شدگان بر اثر آنفلوآنزا در ایران نیز مانند سایر کشورها رو به افزایش داشت و هم‌زمان تلاش برای دست‌یابی به واکسن این بیماری در دیگر کشورها به تدریج داشت به نتیجه می‌رسید.

به دلیل حساسیت موضوع، سفر حج عمره زایران ایرانی از ابتدای ماه رمضان لغو شد و تلاش جدی مسوولان برای برنامه‌ریزی در فصل مدارس موسم حج و ماه محرم آغاز گردید. اقداماتی نیز برای خرید واکسن این بیماری صورت گرفت. برنامه‌های آموزشی از طریق صدا و سیما اگر چه در قالب آگهی تبلیغاتی شرکت‌های تولیدکننده مایع دست‌شویی! افزایش پیدا کرد. آغاز به کار مدارس مخصوصا در سه ماهه پاییز نقطه اوج شیوع بیماری در کشور بود که تعداد قربانیان را به مرز ۱۴۰ تن رساند (هر چند بعدا اعلام شد که آمار قربانیان کمتر از این تعداد است) ولی از آن به بعد روند ابتلا رو به کاهش گذاشت و کم‌کم بیماری تحت کنترل درآمد. سفر حج تمتع با تدابیر خاص بدون تلفات جانی به پایان رسید و ایام عزاداری ماه محرم نیز سپری شد.

● ما همه سرب تنفس می‌کنیم

۲) آلودگی هوای تهران

این روزها دیگر کمتر فردی با شنیدن این جمله که «وضعیت هوا در وضعیت هشدار دهنده قرار دارد» دچار نگرانی‌ می‌شود اما پدیده گرد و غبار و ورود آن به شهرهای بزرگ از جمله تهران جزو خبرهای جنجالی امسال بود و بحث پیرامون آن هفته‌ها ادامه داشت و نکته جالب این بود که ارایه راهکار تنها به برگزاری جلسات کارشناسی و نشست‌های خبری محدود شد و در واقع هیچ کار خاصی صورت نگرفت و گذشت زمان موضوع را به فراموشی سپرد.

چندی نگذشت که وجود سرب در هوای تهران نظرها را به خود جلب کرد و حتی پلیس نیز هشدار داد که سرب موجود در هوا موجب ابتلا به سرطان خون می‌شود اما باز هم هیچ اقدام جدی از جانب مسوولان ذی‌ربط صورت نگرفت و شاهد آن هم صف‌های طولانی‌ ترافیکی و دود سیاه اگزوز اتومبیل‌های تک‌سرنشین در خیابان‌ها و بزرگراه‌های پایتخت است که هر روز به طول این صف‌ها افزوده می‌شود و بعید نیست که تهران در سال ۸۹ پارکینگ نامیده شود.

● نصب تصویرهای هشداردهنده روی سیگار

۳)جنگ سیگاری‌ها

چند وقتی هست که وقتی سیگاری‌های حرفه‌ای از صاحب مغازه درخواست یک پاکت سیگار دارند، تاکید می‌کنند که بدون عکس باشد!

یکی از موضوعات خبرساز سال ۸۸ که پای آن حتی به صدا و سیما هم کشیده شد، اختلاف‌نظر بین شرکت دخانیات و ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات بود. دکتر غفاری، رییس ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات اعتقاد داشت که شرکت دخانیات در الصاق دومین سری از تصاویر هشداردهنده مضرات سیگار روی پاکت‌های آن تاخیر داشته و به این بهانه که فروشنده‌ها این سیگارها را نمی‌خرند، این کار را انجام نداده است. دکتر مسجدی، رییس جمعیت مبارزه با دخانیات نیز با اشاره به تاثیر ۱۰ تا ۱۵ درصدی نصب تصاویر هشداردهنده روی سیگار معتقد بود به دلیل وجود سیگارهای بدون این تصویر در سطح کشور، اعتماد افراد به سیگارهای تصویردار کم شده و نمونه‌های بدون تصویر را «سیگار اصل» می‌دانند. به همین دلیل قیمت سیگارهای بدون تصایر هشداردهنده ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان گران‌تر از نمونه‌های دیگر است. از سوی دیگر مهندس ابطحی، مدیرعامل شرکت دخانیات می‌گفت: «شرکت دخانیات از اردیبهشت ۸۸ الصاق این تصاویر را به صورت مداوم انجام داده و تنها سیگارهای قاچاق حاوی این برچسب‌ها نیستند که کنترل آنها به عهده شرکت دخانیات نیست.» جالب اینکه هنوز مساله درج تصویر روی پاکت‌های سیگار حل نشده بود که صحبت از مجوز تأسیس نمایندگی دو شرکت خارجی تولیدکننده سیگار در کشور به میان آمد و اختلاف بین شرکت دخانیات و ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات را بیشتر کرد و پای مجلسی‌ها را هم به موضوع باز کرد.

● اولین وزیر زن جمهوری اسلامی

۴) یک برگ از هزاران

پس از گذشت مدت‌ها از این شعار که «پشت هر مرد موفقی، یک زن مدیر ایستاده»، بالاخره فرصتی فراهم شد که یکی از این مدیران به صحنه وارد شود و به عنوان وزیر در دولت ایفای نقش کند.

خانم دکتر مرضیه وحیددستجردی که به همراه دو تن دیگر از بانوان برای تصدی مقام وزارت سه وزارتخانه بهداشت، رفاه و آموزش و پرورش دولت دهم معرفی شده بود، تنها فردی بود که از این میان توانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد و به عنوان شخص اول در وزارت بهداشت مشغول فعالیت شود.

دکتر وحید دستجردی در حالی به‌عنوان یازدهمین وزیر بهداشت جمهوری اسلامی پا به عرصه فعالیت گذاشت که پیش از این نمایندگی مردم تهران را در دوره‌های چهارم و پنجم مجلس به عهده داشت و پست‌های گوناگونی را در سازمان نظام پزشکی، وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی تجربه کرده بود. وی زمانی پست وزارت را از دکتر لنکرانی (وزیر سابق بهداشت) تحویل گرفت که علاوه بر تمام مشکلات موجود حوزه سلامت، بحران همه‌گیری جهانی آنفلوآنزای نوع A (خوکی) به اوج خود رسیده بود. وحید دستجردی همچنین در آغاز دوره وزارت خود با مسایل و موضوعات گوناگونی از قبیل برنج‌های آلوده و سوسیس و کالبا‌س‌ها رو به رو شد تا در شش ماهه نخست آغاز به کار دولت دهم یکی از پرکارترین وزرا باشد.

● وینستون آمد؛ مارلبورو در راه است

۵) تاسیس کارخانه تولید سیگار خارجی

در سال ۸۸ سیگار نیز از جنجال‌ها در امان نماند و بعد از خبر عرضه سیگارهای دل و جگری در مغازه‌ها و سوپرمارکت‌ها نوبت به تأسیس کارخانه سیگار وینستون در داخل کشور رسید. مسوولان، تاسیس این کارخانه را مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از گسترش بازار قاچاق سیگار عنوان کردند اما جمعیت مبارزه با دخانیات شدیدا با این موضوع مخالفت کرد و شرکت‌ دخانیات را عامل اصلی افزایش مصرف سیگار دانست. وزارت بهداشت نیز تاسیس هر گونه کارخانه تولید سیگار خارجی را مغایر با قانون جامع دخانیات عنوان کرد اما با وجود این مخالفت‌های سفت و سخت، شاهد تأسیس کارخانه سیگار مارلبورو در داخل کشور هستیم و هر چند که شرکت دخانیات این خبر را تایید نمی‌کند اما به گفته منابع آگاه، این اتفاق جدی است.

● ماجرای برنج و سوسیس و کالباس‌های سرطانی

۶) تبرئه متهم ردیف اول

این خبر هم از جمله خبرهای پرحاشیه‌ای بود که جنجال‌ها آفرید اما نکته بسیار جالب این بود که بالاخره نفهمیدیم برنج‌هایی که اسامی آنها به عنوان برنج‌های سرطان‌زا اعلام شد واقعا آلوده بودند یا نه، چرا که موسسه استاندارد هر گونه آلودگی برنج و سرطان‌زا بودن آن را به دلیل وجود فلزات سنگین مانند آرسنیک و جیوه رد کرد و آزمایش‌های وزارت بهداشت نیز هر گونه آلودگی در برنج‌ها و سوسیس‌ها و کالباس‌ها را شایعه محض خواند اما تعدادی از اعضای کمیسیون بهداشت مجلس خواستار پیگیری جدی موضوع شدند و ماجرا تا جایی پیش رفت که برنج، متهم اول تبرئه شد و تعدادی از کارخانه‌های تولید سوسیس و کالباس به دلیل تولید محصولات غیربهداشتی تذکر کتبی گرفتند و تولید برخی دیگر نیز متوقف شد.

۷) ناپرهیزی آماری

به جرأت می‌توان سال ۸۸ را سال آمارهای عجیب و غریب لقب داد زیرا آمارهایی در این سال ارایه شد که حتی خبرنگاران نیز از اعلام آنها انگشت به دهان ماندند. یکی از مهم‌ترین این خبرها اعلام اسامی غیرایمن‌ترین خودروهای کشور از زبان رییس پلیس راهنمایی و رانندگی کشور در اولین نشست‌های خبری سال ۸۸ بود چرا که تا پیش از این فقط نسبت به غیر ایمن بودن خودروهای تولید داخل هشدار داده می‌شد و این بار اسامی به‌وضوح اعلام شد.

سردار محمد رویانیان در این نشست اعلام صریح کرد که پراید و پیکان غیرایمن‌ترین خودروهای کشور هستند و بیشترین آمار تصادفی‌های نوروز را داشته‌اند. آمار بعدی اعلام کاهش سن اعتیاد در کشور بود و مسوولان سازمان بهزیستی و ستاد مبارزه با موادمخدر نسبت به این موضوع هشدار دادند و اعلام کردند که وضعیت بحرانی است و باید تدابیری جدی در این زمینه اندیشیده شود زیرا براساس بررسی‌ها سن اعتیاد در کشور به ۲۹ سال رسیده است. افزایش آمار ناباروری در کشور، افزایش آمار سرطان در زنان و مردان ایرانی، افزایش سریع چاقی در کشور، کاهش آمار تصادفات جاده‌ای بعد از ۱۰ سال و ... نیز از جمله آمارهای سال ۸۸ هستند که بحث‌های زیادی حول و حوش آنها صورت گرفت و به نوعی جنجال‌آفرین شدند.

● ابطال آزمون دستیاری

۸) یک اقدام شجاعانه

این موضوع دیگر برای همه عادی شده بود که هر سال بعد از برگزاری آزمون دستیار تخصصی پزشکی، عده زیادی از داوطلبان مقابل ساختمان وزارت بهداشت تجمع کنند و نسبت به نحوه برگزاری آزمون و طرح سوالات اعتراض داشته باشند و هر سال هم شائبه و شایعه تکراری تقلب و لو رفتن سوالات آزمون پیش از برگزاری، تا چند ماه سوژه اصلی صحبت محافل پزشکی باشد و باز عادت شده بود که هر سال وزیر، معاونان و دست‌اندرکاران امر همه این موضوعات را بشنوند و ببینند و هیچ اقدامی در مورد آن صورت ندهند.

امسال هم مانند سال‌های گذشته این آزمون برگزار شد. با این تفاوت که دکتر مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت در اقدامی کم‌سابقه، ساعاتی پس از برگزاری آزمون، آن را ابطال کرد. هرچند این اقدام خانم وزیر موجب شد تا امسال نیز گروهی از داوطلبان آزمون دستیار تخصصی در ساختمان اصلی وزارت بهداشت تجمع کنند، ولی اکثر کارشناسان معتقدند که این عمل وی، کاری شجاعانه و مثبت بوده است.

آزمون مجدد دستیاری ۱۳ اسفندماه برگزار شد و از آنجا که همیشه خشک و تر با هم می‌سوزند، احتمالا حق گروهی از داوطلبان در فاصله این دو آزمون پایمال شده است.

پریسا اصولی

پیمان صفردوست