اصلاح تعطیلات

طرح اصلاح تعطیلات كه اخیرا از سوی شورای اجتماعی كشور و به وسیله وزیر كشور به رئیس جمهور ارائه شد, قطع نظر از درستی یا نادرستی مواد آن, گامی است در جهت جلوگیری از اتلاف وقت مردم و افزایش بهره وری و مصداق یك اصلاح واقعی است

طرح اصلاح تعطیلات كه اخیرا از سوی شورای اجتماعی كشور و به وسیله وزیر كشور به رئیس‌جمهور ارائه شد، قطع نظر از درستی یا نادرستی مواد آن، گامی است در جهت جلوگیری از اتلاف وقت مردم و افزایش بهره‌وری و مصداق یك اصلاح واقعی است.

رهبر گرامی انقلاب اسلامی نیز چند سال پیش پس از تعطیلات نوروز، با اشاره به طولانی مدت بودن این تعطیلات و نیز تعطیلات غیررسمی قبل و بعد از آن، توصیه كردند كه مسوولان طرحی برای كاهش تعطیلات سالانه ارائه دهند. اكنون وقت آن است كه این كار به سرانجام رسد و البته هیچ‌گاه همگان راضی نخواهند شد.

مهم این است كه چراغ راه را، عقل و منطق قرار دهیم. فلسفه تعطیلی یك روز آن است كه مناسبت آن روز، بزرگ داشته شود و در نتیجه شخصیت و حماسه و آرمان‌خواهی یك ملت تقویت شود اما اگر تعطیلی یك روز این فلسفه خود را از دست داده باشد یا این هدف در تعطیلی یك روز دیگر برآورده شود، طبعا آن تعطیلی باید لغو شود.

نگارنده دارای طرحی است كه در چند ماده بیان می‌شود:

۱) مهمترین اصلاح در تعطیلات باید در تعطیلات نوروز انجام شود. این تعطیلات با تعطیلات غیررسمی قبل و بعد آن مجموعا حدود ۲۰ روز می‌شود اگرچه ادارت دولتی و بانك‌ها فقط چهارروز رسما تعطیل‌اند ولی همه می‌دانند كه در روزهای كاری یعنی از پنجم تا ۱۱ فروردین‌ماه نیز به دلیل اینكه بسیاری از كارمندان در مرخصی هستند كار چندانی انجام نمی‌شود و كارها موكول به بعد از چهاردهم می‌شود و عملا ادارات تعطیل می‌باشند.

اكثر بیمارستان‌ها در این ۲۰ روز نیمه‌تعطیل هستند و به گفته یكی از پزشكان حاذق و متعهد، طبق آمار بیشترین مرگ و میر در ایران در فروردین‌ماه است و علت اصلی آن نیز عدم حضورپزشكان در بیمارستان‌هاست. وی می‌گفت در یكی از این روزها به بیمارستانی رفتم و در آنجا یك بیمار سكته‌ای سخت دیدم در حالی كه تنها یك رزیدنت بالای سر او بود و هیچ پزشك متخصصی حضور نداشت.

از جنبه اقتصادی نیز ضربه‌ای كه در این ۲۰ روز تعطیلی به اقتصاد كشور وارد می‌شود بر كسی پوشیده نیست. كارخانه‌ها و كارگاه‌های صنعتی و تولیدی در روزهای پنجم تا ۱۱ فروردین یا تعطیلند یا همان وضعیت ادارات را دارند یعنی در حال نیمه‌تعطیل به سر می‌برند و كار جدی از ۱۴ و بلكه دیرتر آغاز می‌شود.

از جنبه آموزشی نیز ضربه‌ای كه بر آموزش و پرورش و آموزش عالی كشور در اثر این تعطیلات طولانی وارد می‌شود بر همگان روشن است. مدارس، حدود ۱۵ روز و دانشگاه‌ها از ۲۰ تا ۳۰ روز تعطیل می‌شوند به طوری كه مشهور شده است كه ترم دوم دانشگاه‌ها را باید نیم‌ترم به حساب آورد و این گذشته از سستی و رخوتی است كه در دانش‌آموزان و دانشجویان پدید می‌آید و تا به وضع اول برگردند لااقل یك هفته زمان می‌خواهد.

مطلب دیگر اینكه برای بسیاری از خانواده‌ها امكان مسافرت رفتن در این ایام طولانی وجود ندارد و لااقل بخشی از این ایام را در بلاتكلیفی به سر برده و به تلویزیون پناه می‌برند. تلویزیون هم خود را موظف می‌داند كه ۱۵ روز برنامه‌های شاد داشته باشد و طبیعی است كه این حجم برنامه شاد خالی از نقص نباشد. بنابراین می‌توان ادعا كرد كه در ایام پایان سال كهنه و آغاز سال نو تقریبا ۲۰ روز كشور تعطیل است و ضربه مهلكی بر پیشرفت و سازندگی كشور وارد می‌شود؛ كشوری كه داعیه رهبری جهان را دارد و بر آن است كه جهانیان را با راه و مكتب جدیدی آشنا سازد.

تعطیلات سال نو در اغلب كشورها حداكثر چهار یا پنج روز است. باید مصلحت مردم را در نظرگرفت و با یك طرح مناسب، كشور را از این وضعیت نجات داد. پیشنهاد می‌شود كه اولا تعطیلی ۱۲ و ۱۳ فروردین‌ماه ملغی اعلام شود. روز ۱۲ فروردین همچنان روز جمهوری‌اسلامی خواهد بود و نیاز به تعطیل بودن آن نیست بلكه همان مقدار كه در رسانه‌های گروهی از این روز بزرگ یاد می‌شود كافی است و عملا هم می‌بینیم تعطیلی این روز تاثیری در بزرگداشت آن ندارد.

لغو تعطیلی ۱۳ فروردین نیز سال‌ها پیش باید انجام می‌شد ولی به دلیل مشكلات كشور از قبیل جنگ به این امر توجهی نشد. همه می‌دانند كه تعطیلی ۱۳ فروردین بر پایه یك عقیده خرافی ایرانیان باستان است كه عدد ۱۳ را نحس می‌دانسته‌اند و معتقد بوده‌اند برای آنكه نحوست ۱۳ دامنگیر افراد نشود حتما باید روز ۱۳ اولین‌ماه سال را در خارج از منزل به سر برند و به اصطلاح آن را دركنند والا حادثه بدی برای آنها رخ می‌دهد؛ بنابراین تطعیلی این روز هیچ مبنای عقلی ندارد و اسلام نیز با عقیده نحوست بعضی از ایام سخت مبارزه كرده است و پیغمبر اكرم و ائمه اطهار به هیچ‌وجه به اینگونه امور ترتیب اثر نمی‌داده‌اند بلكه برخلاف آن عمل می‌كرده‌اند و اصولا چنین عقایدی به معنی كفران نعمت خدا و با توحید در تضاد است.

عدد ۱۳ نیز یكی از مخلوقات خداست و هیچ مخلوقی از مخلوقات خدا نحس و شر نیست. البته تبدیل عنوان «سیزده‌بدر» به «روز طبیعت» نیز مشكلی را حل نمی‌كند و یك ریشه عقلانی برای تعطیلی این روز به دست نمی‌دهد. همه روزهای بهار برای به صحرا رفتن و در دامان طبیعت بودن خوب است؛ چرا حتما باید در روز ۱۳ فروردین و همه با هم به صحرا برویم كه طبعا مفاسد اخلاقی هم به دنبال دارد؟

این نشان می‌دهد كه این سنت ناشی از همان عقیده غلط نحوست ۱۳ است كه همچون زنجیر به دست و پای ایرانیان باستان بسته بوده است و اسلام این زنجیرها را پاره كرد و بار دیگر حكومت‌هایی مانند حكومت پهلوی برای اسلام‌زدایی از ایران اینگونه عقاید خرافی را ترویج كردند به‌طوری كه آثارش همچنان باقی است. قطعا اگر ریشه این سنت و غیرعقلانی بودن آن برای مردم مسلمان ایران بازگو شود این رسم غلط را كنار خواهند گذاشت.

ملتی كه رشدش به این میزان رسیده باشد كه چنین انقلاب عظیمی را برپا كند قطعا مبارزه با خرافات برای او سخت نخواهد بود. نوروز از آن جهت كه یك انتخاب مناسب برای آغاز سال است و بهترین روزهای سال برای گردش و تفریح و دید و بازدید انتخاب شده است، افتخاری است برای ایرانیان، ولی باید از خرافاتی مانند چهارشنبه‌سوری كه بر پایه آتش‌پرستی است و سیزده‌بدر كه بر پایه نحوست ایام است و هیچ مبنای عقلی ندارد زدوده شود.

مصلحان جامعه باید مصلحت مردم را بر میل آنان ترجیح دهند؛ باید با نقاط ضعف مردم مبارزه كنند نه اینكه سوار بر این موج‌ها شوند. فرضا اكثر مردم طرفدار سیزده‌بدر باشند ـ كه البته چنین نیست‌‌ـ باید با حكمت و موعظه حسنه با این عقیده خرافی مبارزه كرد و آنها را در راه مصلحتشان پیش برد، كاری كه همه انبیا با امت خود كرده‌اند.

اگر ابراهیم‌(ع) می‌خواست مطابق میل مردم خود رفتار كند امروز اثری از توحید و خداپرستی نبود. همینطور پیامبر بزرگوار اسلام. پس پیشنهاد اینجانب این است كه اولا تعطیلات هر دو روز ۱۲ و ۱۳ فروردین لغو شد. ثانیا تنها هفته اول سال نو، كل كشور (غیر از بیمارستان‌ها و برخی شعب بانك‌ها) اعم از موسسات دولتی و خصوصی تعطیل باشد و از روز هشتم فروردین‌ماه كار و فعالیت در همه كشور آغاز شود. قطعا مردم رشید ایران در مقابل حق و حكم عقل خاضع خواهند بود و هرگز مصلحت خود را فدای میل خویش نمی‌كنند.

۲) روز شهادت همه امامان‌(ع) كار روزانه با دو ساعت تاخیر آغاز شود تا افرادی كه صبح زود یا شب قبل آن در مجالس تعزیه شركت می‌كنند فرصت كافی داشته باشند و ضمنا به همه ائمه‌اطهار(ع) كه نور واحد معرفی شده‌اند، پرداخته و از معارف همه آنها كسب فیض شود. البته تطعیلی روز شهادت امام علی(ع) به عنوان امام اول شیعیان و امام صادق(ع) به عنوان رئیس‌ مذهب جعفری محفوظ بماند.

۳) تعطیلی روز شهادت امام رضا(ع) با توجه به اینكه در روز ۳۰ صفر واقع شده و با وجود تعطیلی ۲۸ صفر گاهی سه روز تعطیل می‌شود و گاهی كه نزدیك به آخر هفته باشد تا پنج روز و گاه عملا یك هفته تعطیل یا نیمه‌تعطیل می‌شود، حذف شود و همان دو ساعت تاخیر در كار روزانه كافی است.

۴) از نظر اكثر علمای اسلام خصوصیت روز اربعین حسینی در دو چیز است:یكی آمدن جابر به زیارت تربت مقدس اباعبدالله(ع) و دیگر سنت زیارت كردن آن حضرت از دور و نزدیك با زیارت ماثوره‌ای كه وارد شده است. به ندرت محققان علمای اسلامی قضیه زیارت اهل بیت امام حسین(ع) در اربعین شهادت امام(ع) در سال اول را قبول دارند.

بنابراین به نظر می‌رسد كه بهتر است تعطیلی روز اربعین حذف شود و در این روز همانند روز شهادت امامان (ع) كارها با دو ساعت تاخیر آغاز شود تا افراد فرصت شركت در جلسات و خواندن زیارات ماثوره را داشته باشند.

۵) تعطیلی روزهای ۱۴ و ۱۵ خرداد با توجه به اینكه گاهی به تعطیلات آخر هفته نزدیك و عملا چند روز تعطیل می‌شود و برای عده‌ای فقط فرصتی است برای رفتن به خطه‌شمال و ترافیك سنگین جاده‌های شمال در این روزها بهترین گواه بر این مطلب است، بهتر است كه در یكدیگر ادغام شود و تبدیل به یك روز شود.

ادغام ۱۴ خرداد در ۱۵ خرداد كه سرآغاز نهضت اسلامی است مرجح است. می‌توان در ۱۵ در خرداد به هر دو مناسبت رحلت امام خمینی(ره) و قیام ۱۵ خرداد پرداخت. عملا نیز در ۱۵ خرداد چندان به مناسبت این روز پرداخته نمی‌شود و این روز تحت‌شعاع سالروز رحلت امام(ره) قرار می‌گیرد.

به نظر می‌رسد كه روح امام خمینی(ره) نیز به این وضع راضی‌تر است و از تعطیلی چندروزه‌ كارها و اتلاف وقت عده زیادی از مردم ناراضی است. اصولا دو روز تعطیلی پشت سرهم در غیر مواردی كه برای تفریح و مسافرت باشد، كار عاقلانه‌ای نیست. البته تاسوعا و عاشورا به دلیل عظمت حادثه كربلا استثناست.

۶) در همه كشورهای اسلامی، تعطیلی عیدفطر و عیدقربان،‌ مخصوصا عیدفطر، چند روز است. تنها ایران است كه به دلیل سیاست‌های رژیم گذشته مبنی بر بازگشت به ایران قبل از اسلام و تحقیر فرهنگ اسلامی، این اعیاد را در یك روز برگزار می‌كند. رژیم پهلوی سعی داشت اعیاد اسلامی را كمرنگ كند، بنابراین بیشتر بر عیدنوروز تاكید می‌ورزید.

متاسفانه بعد از انقلاب اسلامی نیز به این امر توجه لازم نشد و همچنان این دو عید بزرگ اسلامی مختصر برگزار می‌شود. جا دارد كه عیدفطر دو یا سه روز تعطیل باشد، خصوصا با توجه به اینكه گاهی در رویت هلال شوال اختلاف پدید می‌آید.

این امر باعث می‌شود كه معنی واقعی عید كه پس از یك مبارزه طولانی با نفس حاصل می‌شود، برای مومنان خصوصا نوجوان و جوانان شیعه كه متاسفانه دین را بیشتر در قالب عزاداری ادراك كرده‌اند، بهتر قابل‌درك باشد و در نتیجه عواطف مذهبی آنها تقویت شود.

۷) امید است مسوولان ذی‌ربط در این طرح به دقت بنگرند و آنچه را كه مصلحت مردم است با شجاعت انجام دهند. باید توجه داشته باشند كه مصلح واقعی كسی است كه با نقاط ضعف جامعه مبارزه كند هرچند كه متحمل سختی‌هایی شود.

دكتر علی مطهری