پنج پیش بینی اقتصادی برای سال ۲۰۰۵

از قدیم در مورد پیش بینی های اقتصادی گفته شده است كه آنچه همه وقوعش را پیش بینی می كنند هیچ وقت درست از آب در نمی آید

به‌همین علت است كه كلید سرمایه‌گذاری‌های صحیح در سال 2005 در جایی نهفته است كه از انتظار همگان دور است. مجله بیزینس ویك برای بررسی احتمالات و خطرات اقتصادی سال 2005 در نظرسنجی سالانه خود از اقتصاددانان خواسته است به دور از پیش‌بینی‌های اصلی خود به شناسایی عواملی كه می‌تواند در چشم‌انداز اقتصاد سال 2005 تاثیر مثبت و یا منفی برجای گذارد، بپردازند.البته این به معنی آن نیست كه آنچه همه در پیش‌بینی‌های خود بر سر آن توافق نظر دارند، بی‌فایده است. این پیش‌بینی‌ها اساس مهمی برای قضاوت در مورد عملكرد اقتصادی به دست می‌دهد. براساس نظرسنجی بیزینس ویك 60 تحلیلگر براین باور بودند كه اقتصاد جهان از پایان سال 2004 تا پایان سال 2005، 5/3درصد رشد خواهد كرد. این رقم كمی كمتر از پیش‌بینی سال گذشته برای سال 2004 است كه حاكی از رقمی 8/3درصدی برای رشد اقتصادی جهان بود. عقیده همه تحلیلگران این است كه رشد سود به 7/6درصد كاهش می‌یابد و تورم نیز كم می‌شود چون تا پایان سال 2005، قیمت‌های نفت به بشكه‌ای 39 دلار سقوط می‌كند. بانك مركزی آمریكا تا پایان سال نرخ بودجه را تا نزدیك به 5/3درصد افزایش می‌دهد این رقم اكنون 25/2درصد است. در مجموع اقتصاددانان معتقدند ارزش دلار در برابر ارز‌های مهم سیرتدریجی تنزل را با گام‌های 10درصدی طی می‌كند. علاوه بر این ارزش دلار در برابر سایر پول‌‌ها نیز سیر نزولی 5 درصدی خواهد داشت. نرخ بیكاری از 4/5 درصد به 5 درصد كاهش خواهد یافت. اما چه اتفاقاتی ممكن است این پیش‌بینی‌ها را دستخوش تغییر كند؟در اینجا با 5 عامل ناگهانی كه می‌تواند با گذشت زمان روی دهد و اقتصاد 2005 را با حوادث غیرمترقبه‌ای مواجه سازد، اشاره می‌شود. اهمیت خاص آنها به این دلیل است كه این 5 عامل با هم در ارتباط و تعاملند. یك اتفاق پیش‌بینی نشده در یك بخش می‌تواند باعث بروز رویدادی غیرقابل پیش‌بینی در بخش دیگر شود. این 5 عامل می‌توانند جدی‌ترین تهدیدات را برای پیش‌بینی‌های كلی اقتصاد 2005 به وجود آورند.

كاهش ارزش دلار

كاهش ارزش دلار سوالی حتی مهم‌تر از قیمت‌های نفت را در ذهن اقتصاددانان در مورد وضعیت سال 2005 ایجاد كرده است. نیكلاس پرنا از مركز پرنا واقع در ریجفیلد، می‌گوید: <گاهی این مساله به بدترین كابوس شبانه من تبدیل می‌شود.> نگرانی روزافزون كنونی مربوط می‌شود به توانایی آمریكا در جذب سرمایه‌های خارجی مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری‌های بخش دولتی و خصوصی. مشكل این است كه كسری بودجه روزافزون دولت فدرال آمریكا، از پس‌انداز‌های داخلی كسر می‌شود حتی اگر كسری تراز تجاری روزافزون به نیاز‌های مالی كشور افزوده شود. پرنا معتقد است كه آنچه یك خطر محسوب می‌شود عدم وجود اطمینان از اقتصاد آمریكا و عواملی است كه سیاست‌های اقتصادی آن را طوری هدایت می‌كند كه ممكن است به سرنوشت دهه ۸۰ میلادی دچار شود. در اوایل این دهه تاثیركسری بودجه منجر به افزایش ارزش دلار و كسری‌ تراز تجاری آمریكا شد.اما در ۱۹۸۵ تا ۸۷ ارزش دلار در برابر ارزهای مهم جهان ۴۰درصد و ارزش سهام در اكتبر سال ۱۹۸۷، ۳۰درصد كاهش یافت اما اولین تاثیری كه تغییر ارزش دلار برجای خواهد گذاشت، بربازار اوراق قرضه آمریكا خواهد بود. در این بازار سرمایه‌گذاران خارجی و به طور عمده اروپاییان خرید نیمی از اوراق قرضه جدید را به خود اختصاص می‌دهند.نرخ بهره بالاتر برای بازار مسكن، بازار سهام و مصرف‌كنندگان كه به شدت مقروض هستند، نابودكننده خواهد بود. علاوه بر این نرخ بهره‌ بالاتر، خطر وقوع ركود اقتصادی را افزایش می‌دهد.

یك بحران نفتی دیگر

به‌رغم دلار، مساله نفت می‌تواند به چهره‌های مختلفی بروز كند. چهره منفی آن است كه جهش ناگهانی دیگری در قیمت‌های نفت می‌تواند منجر به كاهش تقاضای مصرف‌كنندگان شود یعنی درست همان اتفاقی كه در سال ۲۰۰۴ روی داد. ریچارد ریپه، از گروه پرودنشال می‌گوید: اگر قیمت نفت بین‌ بشكه‌ای ۵۰ تا ۵۵ دلار باقی بماند، در سال آینده باعث كاهش تولید ناخالص داخلی تا حدود یك درصد خواهد بود.سایر اقتصاددانان از آن نگرانند كه سایر رویدادهای ژئوپلتیكی یا كاهش تقاضا، قیمت نفت را به بشكه‌ای ۶۰ تا ۷۰ دلار برساند و این شوك نفتی به خانوارهایی كه باید هزینه‌ انرژی را بپردازند فشار بیشتری وارد می‌كند.كورت كارل از شركت بیمه سوییس می‌گوید: <قیمت نفت بشكه‌ای 80 دلار می‌تواند آنقدر اطمینان مصرف‌كنندگان و تجار را تحت تاثیر قرار دهد كه در اواخر سال آینده منجر به یك ركود اقتصادی شود.>اما اقتصاددانان احتمال دیگری را هم می‌دهند و آن این است كه اگر قیمت نفت به بشكه‌ای 25 دلار سقوط كند نشان دهنده كاهش تقاضای جهانی، بروز یك زمستان معتدل، كاهش تنش‌ها در خاورمیانه از جمله عراق یا فلسطین و اسراییل است. ایان شفردسون، از مركز اقتصاددانان ‌فریكوانسی می‌گوید: <كاهش قیمت نفت می‌تواند دوران رشد اقتصادی سریعی را در آمریكا به بار آورد، در این زمان مصرف‌كنندگان و شركت‌ها به هجوم سرمایه ناشی از كاهش قیمت‌ها واكنش نشان می‌دهند و همین امر باعث می‌شود رشد اقتصادی شاید به رقم 6درصد هم برسد>.

تورم‌

خطرات نفت و دلار در یك جنبه با هم اشتراك دارند و آن پتانسیل تاثیر بر تورم است. همین مساله دلیل اصلی تفاوت پیش‌بینی‌ها در نظر سنجی بیزینس و یك در مورد نرخ تورم است كه از رقم ۲/۱درصد تا ۴/۴درصد متفاوت است. لین میشالیس در مركز ویرهاوزر می‌گوید: <ما معتقدیم كه خطر بازگشت تورم ضعیفی پس از سال گرانی نفت یعنی 2004 وجود دارد. او افزود كه كاهش ارزش دلار و قیمت بالای اجناس، منجر به چنین رویدادی می‌شود. البته اگر كشور چین ارزش پول خود را بالاتر ببرد، اوضاع بدتر از این هم خواهد شد. وقوع یك تورم در آمریكا، باعث می‌شود كه دولت فدرال این كشور، نرخ بهره را بیش از انتظارات و سریع‌تر از آنها افزایش دهد>.

حباب مسكن‌

اگر نرخ بهره سریع‌تر افزایش یابد، برخی اقتصاددانان معتقدند كه بخش مسكن آسیب‌پذیرتر می‌شود. نریمان بهروش در شركت گلوبال اینسایت می‌گوید: <خانه‌هایی كه اكنون امكان استفاده از آنها وجود دارد، با افزایش اجاره بها به میزان تنها 2درصد دیگر قابل استفاده نخواهد بود>.مهم‌تر آنكه یك بازار ضعیف‌تر مسكن می‌تواند باعث تركیدن حباب قیمت‌ها شود و مصرف‌كنندگان باید بیشتر پس‌انداز و كمتر خرید كنند. با افزایش قیمت اجاره بها، هزینه و سرمایه‌گذاری هم كاهش می‌یابد.

كاهش رشد اقتصادی جهان‌

اتفاق بد دیگری كه اقتصاددانان بیم وقوع آن را در سال ۲۰۰۵ دارند كاهش رشد اقتصادی جهان است. بروس كاسمن در شركت جی‌پی مورگان می‌گوید: <ارزش پول ناحیه اروپا افزایش و تقاضای داخلی آن كاهش می‌یابد و این برای رشد اقتصادی خبر خوبی نیست از سوی دیگر احیای اقتصادی ژاپن هم مایوس كننده شده است>.اگر تلاش‌های چین هم كاهش یابد و اگر حباب اقتصادی در این كشور بتركد باید منتظر ضربه‌ بزرگی بر رشد اقتصادی جهان باشیم. خطری كه اكنون تهدیدكننده است این است كه تقاضای كم، صادرات آمریكا را كاهش می‌دهد این امر باعث كاهش ارزش دلار و تثبیت كسری تراز تجاری این كشور می‌شود، از سوی دیگر خطر حملات تروریستی نیز وجود دارد. اگر همه این اتفاقات روی دهد، سال 2005 سال سختی برای اقتصاد خواهد بود، اما سرمایه‌گذاران باید تجربه سال‌های اخیر را در نظر داشته باشند كه: انتظار رویدادهایی را داشته باشید كه انتظارشان نمی‌رود.