شیدای امروز و شیدای دیروز

گفت وگو با محمد معتمدی, خواننده گروه همنوازان شیدا

<محمد معتمدی خواننده گروه همنوازان شیدا سال ۱۳۵۷ به دنیا آمده است. آواز را به شکل خودآموز آغاز کرده و در تهران در کلا‌س‌های <حمیدرضا نوربخش> شرکت کرده است. هرچند که شیوه‌های شجریان و طاهرزاده را کار کرده ولی علا‌قه بسیاری به شیوه آوازی <تاج اصفهانی> دارد. آموختن در شیوه آواز مکتب اصفهان را از طریق نوارها و آثاری که از استاد تاج اصفهانی باقی مانده دنبال کرده و مدتی کوتاه از راهنمایی‌های دکتر <حسین عمومی> و سپس <علی اصغر شاه زیدی> استفاده کرده است. او فکر می‌کند که کنسرتش همراه با گروه شیدا فصل جدیدی در زندگی هنری‌اش خواهد بود.

▪ شما قبل از این که به گروه شیدا بپیوندید چه تجربه‌هایی در موسیقی داشتید؟ چگونه وارد دنیای موسیقی شدید؟ ‌

ـ سال ۱۳۸۳من از رشته کارگردانی فارغالتحصیل شدم تا آن موقع تا حدودی دست و بالم بسته بود و نمی‌توانستم به‌طور حرفه‌ای کار کنم. رسیدگی به درس و دانشگاه خیلی اجازه کار تمام‌وقت به من نمی‌داد. از سال ۱۳۸۳ که درسم تمام شد و پایان‌نامه را ارائه کردم، این فرصت را پیدا کردم تا فعالیت در زمینه آواز را به طور جدی‌تر ادامه دهم. طی این مدت با صداوسیما و گروه‌های مختلفی کار کردم که تجربیات موفق و بعضاً ناموفقی بودند. همکاری من با آقای درخشانی در واقع از پایان‌نامه یکی از دوستان بسیار صمیمی من شروع شد که در دانشگاه هنر در مقطع کارشناسی ارشد موسیقی تحصیل کرده و آقای درخشانی جزو هیات ژوری ایشان بود. بعد از تمام شدن جلسه دفاع، فرصتی پیش آمد که با آقای درخشانی کمی گپ بزنیم. بعد هم طی همکاری و صحبت با دوستان و خود آقای درخشانی زمینه‌هایی فراهم شد تا با گروه خورشید کار کنم. تا پیش از این که همکاری‌ام را با آقای لطفی آغاز کنم مدت‌ها با گروه خورشید کار می‌کردم و کارهای مختلفی انجام دادیم. در کاخ ورسای پاریس برنامه اجرا کردیم، فستیوال شانگهای چین را تجربه کردیم و اجراهای مختلفی هم در ایران داشتیم. طی دو سال فعالیت‌های فشرده‌ای انجام دادیم تا اینکه یک مقدار از آن انسجام گروه خورشید کم شد. کنسرت‌های آقای شجریان که آقای درخشانی هم در آنها حضور داشتند باعث شد که گروه خورشید به معنای سابق خود فعال نباشد. تقریبا می‌شود گفت که به مرور آن دوره کاری تمام شد.

▪ در کنسرت چه خواهید کرد؟ چه تصنیف‌هایی می‌خوانید؟ کار کیست این تصنیف‌ها؟ ‌

ـ ما دو تصنیف برای اجرا آماده کردیم. کار یک روند و شکل کاملا‌ً سنتی دارد. پیش‌درآمد است، تکنوازی، چهار مضراب گروهی و بعد از آن ساز و آواز و درآمد دشتی. بعد از آن قطعه ضربی همراه با آواز، سپس ساز و آواز اوج عشاق و بعد از آن هم یک تصنیف با عنوان <وطنم ایران> که اولین ساخته آقای لطفی است که شعرش را هم خودشان سروده‌اند. این تصنیف در مایه دشتی است. تم آن هم چیزی شبیه به تصنیف‌های عارف، عاشقانه و میهنی است. بعد از آن مجددا ساز و آواز دو بیتی دشتستانی است و بعد دوباره یک تصنیف دشتی است که شعر آن از آقای <هوشنگ ابتهاج> است.

▪ اگر بخواهید یک ویژگی که شیدا را از دیگر گروه‌ها متمایز می‌کند، نام ببرید، چه ویژگی را می‌گویید؟

ـ مشخصه اصلی گروه شیدا صدادهی منحصر به‌فرد آن است. شما می‌دانید وقتی یک گروه ۱۵نفری قرار است به‌صورت ارکستر یک قطعه‌ای را بزنند، یکصدا و خوش صدا شدن این ارکستر کار ساده‌ای نیست. آدم‌های بسیار خاصی بودند که در موسیقی ایرانی توانسته‌اند صدای خوبی از این ارکستراسیون بگیرند. شیدای امروز با توجه با همراهی‌های آقای لطفی به همان موفقیت‌های شیدای دیروز و چه بسا بیشتر از آن دست خواهد یافت، چرا که انگیزه بچه‌ها بیشتر است و توانایی‌هاشان هم بالا‌ است. ‌

▪ با توجه به اینکه آقای لطفی نوازنده‌اند تا چه حد در زمینه آواز دخالت دارند؟

ـ در زمینه آوازها، دست مرا باز گذاشتند و کل آوازها را من خودم انتخاب کردم و پیش آقای لطفی خواندم. آقای لطفی نکات اصلا‌حی را به من گوشزد کردند و چندین بار برای من خواندند و با هم به شکل سازوآواز تمرین کردیم تا به نتیجه کلی رسیدیم. باز هم وقتی در استودیو خواستیم ضبط کنیم تاکید داشتند با همان حسی که در آن لحظه دارم، آواز بخوانم.

▪ گروه چقدر تمرین کرده و چه جوری؟

ـ من خودم اواسط کار به گروه اضافه شدم. یعنی تقریباً شش ماه از یک سالی که شیدا در حال تمرین است، در کنار گروه بودم. از زمانی که من وارد گروه شدم سر زمان مقرر، پنجشنبه‌ها سر ساعت ۱۰ سازها همه کوک شده، حاضر هستند. این تاثیر مدیریت قوی آقای لطفی است. شما اگر بهترین نوازنده‌ها و بهترین رپرتوار را هم داشته باشید، اما اگر برنامه دقیق برای تک‌تک نوازنده‌ها نداشته باشید و مدیریت درستی انجام ندهید، آن گروه، گروه موفقی نخواهد بود. آقای لطفی در تمام مدتی که من با گروه تمرین کردم، همیشه زودتر از بقیه اعضای گروه در مکتبخانه حاضر بودند. حتی صبحانه را آنجا می‌خوردند. راس ساعت ۱۰ همه سازها کوک شده تمرین آغاز می‌شد و با جدیت کار را دنبال می‌کردند. گاهی اوقات جدیت برای بعضی‌ها با بداخلا‌قی اشتباه گرفته می‌شود اما آقای لطفی جدیت را فارغ از هر مفهوم دیگری که برای جدیت در نظر گرفته می‌شود و با گوش بسیار حساس و با نکته‌سنجی بسیار بالا‌، نکاتی را گوشزد می‌کنند که برای اعضای گروه بسیار آموزنده است.

▪ شیدای امروز چه تفاوتی با شیدای دیروز دارد. آیا قرار است تکرار شیدای قدیم باشد؟

ـ اتفاق‌هایی که برای موسیقی ایرانی در آن برهه خاص رخ داده تکرار نمی‌شوند، همانطور که اتفاق‌های خاص آن دوره تاریخی هیچ وقت تکرار نخواهد شد. ولی به لحاظ موفقیت گروه؛ با توجه با همراهی‌های آقای لطفی به همان موفقیت‌ها و چه بسا بیشتر از آن دست خواهد یافت. انگیزه بچه‌ها بیشتر است. توانایی‌هاشان هم بالا‌ست. تنها تفاوتی که امروز با آن دوران دارد، شرایط اجتماعی امروز است که با شرایط اجتماعی خاص آن روزها متفاوت است.

▪‌ کارهای خوانندگان هم‌نسل خوانندگانی مثل <همایون شجریان>، <علیرضا قربانی>، <سالا‌ر عقیلی>، <سینا سرلک> و ... را چطور ارزیابی می‌کنی؟

ـ در این شرایط، آنقدر کار موسیقی انجام دادن سخت است که من فارغ از هر ابراز سلیقه‌ای دست تک‌تک دوستانی که سعی می‌کنند موسیقی جدی ارائه دهند را می‌بوسم. من آثار خوانندگان متقدم خودم را خیلی خوب پیگیری می‌کنم. مخصوصا آنهایی که وقتی ما هنرجو بودیم کار ارائه می‌دادند. در مورد دوستانی که شما اسم بردید من سعی کردم تا حدودی در جریان آثار آنها باشم و از میان آنها با صدای <همایون شجریان> ارتباط حسی خوبی دارم.

امیر بهادری