کارآفرینی و معضلی به نام مدرک گرایی

به مناسبت روز ترویج آموزش های فنی و حرفه ای

ششم مرداد ماه به عنوان روز کارآفرینی و ترویج آموزش های فنی وحرفه ای نام گذاری شده که متولی اصلی این مهم سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور وابسته به وزارت کار و امور اجتماعی می باشد.متاسفانه در این سالها کشور بیشتر به سمت مدرک گرایی سوق پیدا کرده است. به طوری که تبلیغات گسترده آموزشگاه های کنکور در رادیو و تلویزیون کشورمان و نیز آمار سازمان سنجش کشور و مراکز رسمی دیگر از تعداد افراد متقاضی ورود به دوره های تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکترا به راحتی گویای این ادعاست.

سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور از ادغام سه نهاد آموزشی در سال ۱۳۵۹ و به منظور ارائه آموزش های فنی و حرفه ای تشکیل گردید و بر اساس بیش از ۱۰ قانون موضوعه و ماده ۱۵۱ قانون برنامه سوم و تنفیذ آن در برنامه چهارم، متولی آموزش های فنی و حرفه ای کوتاه مدت در دو بخش دولتی و غیردولتی بوده است. آموزش های فنی وحرفه ای انجام فعالیت هایی است که می تواند فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کاری آماده کند یا کارایی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد. این آموزش ها کسب مهارت ها را در راستای تکنولوژی و علوم وابسته به همراه دانش های خاص مربوط به مشاغل بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی ارائه می دهد. امروزه تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص و کارآمد از عوامل کلیدی و انکارناپذیر در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور محسوب می گردد و هر نوع سرمایه گذاری کلان در بخش های مختلف اقتصادی نیازمند برنامه ریزی و سرمایه گذاری ویژه در بخش نیروی انسانی و توسعه منابع این نیرو می باشد.

چراکه دیگر امروزه تامین نیروهای متخصص و کارآفرین یک نیاز اساسی مدیران بوده; به طوری که ضرورت تربیت و توسعه منابع انسانی در قالب آموزشهای فنی و حرفهای از اواخر قرن ۱۹ مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته و توسعه این برنامه ها جزو اهداف ملی اغلب کشورها واقع شده است. از سوی دیگر، در دنیای کنونی یکی از عوامل و شاخص های توسعه یافتگی، به خصوص عاملی که وجه تمایز کشورهای توسعه یافته از کشورهای توسعه نیافته یا کمتر توسعه یافته است، میزان بهره گیری از علم و دانش های نوین و بهره مندی از تکنولوژی پیشرفته است و کشوری توسعه یافته تلقی می شود که در امور جاری خود از فن آوری نوین استفاده کند. بنابراین ریشه توسعه بسیاری از کشورها را می توان در آموزش مهارتهای فنی و حرف های مورد نیاز جست وجو کرد.در ایران برای تحقق این هدف، توسعه مبتنی بردانایی در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی مورد تاکید قرار گرفت. یعنی مهمترین عامل دستیابی به توسعه در میزان مهارت و مهارت آموزی جوانان و شاغلین بخش های صنعت، کشاورزی و خدمات می باشد.

مهارت آموزی هم از نظر کمی طیف گستردهای از افراد جامعه را در برمی گیرد و هم به لحاظ پیامدهایی مانند رفع بحران بیکاری از اهمیت بالائی درسطح ملی برخوردار است. امروزه بیکاری به عنوان یک معضل اجتماعی از جمله دغدغه های ملی است که توجه همه اندیشمندان و صاحبنظران را به خود معطوف داشته است.به طوری که تمام تصمیم گیری های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، با معضل مهمی به نام بیکاری مواجه می باشد. جمعیت انبوهی از فارغ التحصیلان به دلیل پایین بودن میزان جذب در بخش های مختلف اقتصادی به خصوص تولیدی، بیکار بوده یا در کاری که در برخی مواقع ارتباط کمی نیز با رشته تحصیلی آنها ندارد، مشغول به فعالیت می باشند. بنابراین رویکردی که باید در آموزشهای فنی و حرفه ای در پیش گرفته شود، کاستن از عرضه محوری و پیوند بین نیازهای جامعه و آموزش نیروی انسانی است. باید بهبود کیفی آموزش ها مدنظر قرار گیرد تا خروجی به سمت یافتن سازوکار نسبی با بازار پیش رود.

آموزش های فنی و حرف های باید به سمتی حرکت کند که به محصول و تولید تبدیل شود.متاسفانه برخی افراد آموزشهای فنی وحرفه ای را فقط آموزشهای فنی وحرفه ای غیررسمی دانسته که این نگاه نادرست باعث می شود اهمیت و جایگاه این آموزش ها در بازار کار و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور مورد بی توجهی قرار گیرد که در این بخش هم نیاز به تحول و تغییرات اساسی در نگرش می باشد. لذا برای افزایش بهره وری و آشنائی با تکنولوژی های جدید تولیدی و خدماتی،بسیاری از شاغلین بخش های گوناگون اقتصادی نیاز به گذراندن دوره های آموزش کوتاه مدت و میان مدت دارند که برای این مهم سازمان آموزش فنی وحرفه ای می تواند نقش اساسی و مهمتری را ایفا نماید.به طوری که سازمان فنی و حرفه ای می تواند با افزایش و ارتقای سطح آموزش ها و تربیت نیروهای ماهر نیاز جامعه را برآورده نموده و نقش مهم و اساسی در کاهش هرچه بیشتر میزان بیکاری داشته باشد.در پایان باید گفت در بحث عبور از مدرک گرایی و ترویج هرچه بیشتر آموزشهای فنی وحرفه ای، نیازمند یک فرهنگ و بسترسازی بر اساس قوانین و مقررات هستیم.

تجربیات موجود در زمینه ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی در کشور بیانگر این واقعیت است که تنها با تکیه بر سرمایه گذاری مالی و حمایت دولت نمی توان از پس بحران بیکاری برآمد،بلکه با توجه به زیرساختها و ارائه تعریفی جدید از مقوله کار و اشتغال و گذر از کارجویی و کاریابی به کارآفرینی و نیز اشاعه آن از طرق مختلف، می توانیم شاهد تحولات ساختاری در زمینه ایجاد اشتغال باشیم. بنابراین در راستای مفاهیم و ضرورت های عنوان شده، شناسایی معضلات و روش ها یا راه حل های عملی توسعه کارآفرینی در افراد و دانش آموختگان رشته های فنی و کاردانش از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

لذا با توجه به تجربیات گذشته برای ریشه کنی این معضل راهی جز عزم راسخ خودجوش و کسب مهارت و حرفه آموزی که زمینه ساز اشتغال پایدار و حفظ و امنیت شغلی می باشد، وجود ندارد. به امید روزی که با افزایش تولید در جامعه و در نتیجه افزایش تقاضای نیروی کار توسط شرکت ها و سازمان های دولتی و خصوصی که معنی جز افزایش اشتغال و کاهش بیکاری ندارد، کمی بیشتر به مهارت ها و تخصص های مورد نیاز توجه شود و از مدرک گرایی که امروز خود تبدیل به معضلی بزرگ برای جامعه شده، حتی الامکان دوری شود.

نویسنده : عباس محتشمی