ضرورت صرفه جویی در مصرف بنزین

ایران كشوری پهناور و دارای تنوع اقلیمی است تنوع اقلیمی و تراكم جمعیت, در فصول مختلف مصرف انرژی در نقاط گوناگون را افزایش می دهد بنابراین برای صرفه جویی در مصرف انرژی نخست باید راه های مختلف مصرف انرژی, از جمله تراكم جمعیت روستایی, شهری و كلان شهرها, بخش های مختلف صنعتی و حمل و نقل را شناسایی كرد

مصرف انرژی در بخش های مختلف اقتصادی كشور در سال های اخیر روند صعودی داشته، به گونه ای كه در سال های 73 تا 83 رشد سالانه مصرف نهایی انرژی به طور متوسط افزون بر 4 درصد بوده است. بیشترین سهم این مصرف را فرآورده های نفتی به خود اختصاص داده است.

صرفه جویی انرژی

مقداری از نفت خام، در فرایند تبدیل به فرآورده های نفتی، به هدر می رود. از این رو، یكی از راه های صرفه جویی و بهینه سازی در مصرف انرژی، كاهش این تلفات است. برای مثال اگر قرار باشد یك خودرو برای طی مسافت مشخص، x مقدار بنزین مصرف کند و ماشین مشابه برای طی همان مسافت، x+y بنزین مصرف كند، مقدار مصرف اضافی (y )، جزء ضایعات است كه می توان از مصرف نابجای آن جلوگیری كرد.این ضایعات عموماً به سبب به کارگیری تجهیزات قدیمی به وجود می آید كه با سرمایه گذاری مناسب می توان فناوری قدیمی و فرسوده را به کنار نهاد یا با نوسازی، وضعیت مصرف آنها را بهبود بخشید. بخش حمل و نقل، یكی از بزرگ ترین مصرف کنندگان انرژی کشور و سهم مصرف انرژی در این بخش، افزون بر 27 درصد از كل مصرف نهایی انرژی كشور است (50 درصد این سهم مربوط به بنزین و 46 درصد آن مربوط به نفت و گاز است).مقدار بالای مصرف مواد سوختی به ویژه بنزین در كشور و رسیدن آن به مرز 70 میلیون لیتر در روز و رشد 10 درصدی مصرف آن در یك سال و اختصاص مبلغ 5/1 میلیارد دلار برای خرید بنزین از خارج از كشور و پایان یافتن این مبلغ و تلاش برای افزایش هزینه دیگری برای خرید بنزین نشان از بحران جدی بنزین در كشور است كه حل این بحران به سادگی ممكن نیست و باید تمام بخش های جامعه با هم همكاری كنند تا بتوانند بر این معضل غلبه كنند.

برای آن كه بتوان در كوتاه مدت بر بحران كمبود بنزین غلبه كرد، باید كوشید تا عامل های زیر كه در اتلاف انرژی نقش مهم و موثری دارند، شناسایی شوند و در جهت اصلاح ساختار آنها گام برداشت:

1- ظرفیت استفاده از وسایل نقلیه

اگر از ظرفیت كامل وسایل نقلیه استفاده نشود و مسافرت های تك سرنشین در خودروهای شخصی همچنان ادامه یابد و در قسمت باربری، به دلیل نبود برنامه ریزی صحیح، وسیله مورد استفاده تنها در یك مسیر بار حمل كند، از انرژی به شكل مطلوبی استفاده نشده و نتیجه آن اشاعه فرهنگ اتلاف انرژی است. بنابراین، سرنشینان خودروهای شخصی علاوه بر پرهیز از حمل و نقل تك سرنشینی باید در هنگام توقف با زمان بیش از 30 ثانیه موتور خودروی خود را خاموش كنند، از گذاشتن بارهای اضافی بر سقف ماشین بپرهیزند، در زمستان برای بهتر كاركردن وسایل نقلیه خود موتور ماشین را گرم كنند، از بنزین هایی با اكتان بالا و مناسب استفاده كنند تا از مصرف نابجای بنزین اضافی پرهیز شود، همچنین كامیون ها و وسایل باربری هنگام حمل بار سعی كنند مسیر رفت و برگشت را به حمل بار بپردازند تا در این زمینه هم از مصرف بیش از حد مواد سوختی پرهیز شود.

2- راندمان وسایل نقلیه نیز در افزایش تلفات و استفاده صحیح از آن در بهینه سازی مصرف انرژی نقش دارد و هرچه راندمان وسیله نقلیه بیشتر باشد، میزان مصرف انرژی برای یك مسافت مشخص كاهش خواهد یافت كه درنتیجه از میزان مصرف و تلفات انرژی كاسته خواهد شد.در ایران افزایش سریع تعداد خودروها و راندمان پایین این وسایل، سبب افزایش مصرف سوخت می شود و اگر این رویه همچنان ادامه یابد، مصرف بنزین هم روزبه روز افزایش می یابد و تلفات ناشی از راندمان پایین بیشتر خواهد شد؛ به همین منظور شركت های خودروسازی داخلی ضمن رعایت استانداردها و رقابت با یكدیگر در داخل در صورت بین المللی شدن این رقابت مجبور به استفاده از فناوری های جدید در سیستم سوخت خودروها می شوند كه از جمله می توان به نمایان گرهای سوخت، حس گرهای ارسال كننده اطلاعات، پردازش گر مركزی، انژكتوری كردن سیستم، نصب مركز اطلاعات راننده كه با دریافت و پردازش اطلاعاتی همچون سرعت، دور موتور و ... مشخص می كند متوسط پیمایش و واحد مصرف سوخت، میزان سوخت مصرف شده، مصرف لحظه ای و پتانسیل پیمایش براساس سوخت باقی مانده در مخزن و ... اشاره كرد.

3- تركیب وسایل نقلیه

تركیب وسایل نقلیه در حمل مسافر و بار مهم است، یعنی هرچه میزان مسافر یا بار حمل شده برای یك مسافت مشخص بیشتر باشد، از انرژی به شكل مطلوب تری استفاده شده است، به همین منظور می باید در حمل و نقل های درون شهری تردد و استفاده از وسایل نقلیه شخصی كاسته شود و فرهنگ استفاده ازوسایل نقلیه عمومی ترویج شود. به همین منظور باید ناوگان حمل و نقل وسایل نقلیه عمومی درون شهری نیز توانایی جابه جایی مسافران را داشته باشد یعنی بر میزان اتوبوس ها، خطوط مترو و ... افزوده شود و از سوی دیگر در حمل و نقل بارهای بین شهری به جای استفاده از كامیون و تریلی ازوسایلی مانند قطار كه میزان زیادی بار را با مقدار بسیار محدودی انرژی جابه جا می كند، استفاده شود.

4- جانشینی سوخت ها

جانشینی سوخت ها به ویژه سوخت های ارزان قیمت كه از نظر محیط زیست هم سالم تر هستند، یكی دیگر از راه های صرفه جویی در مصرف انرژی است، زیرا استفاده از سوخت ها به ویژه سوخت های ارزان قیمت، علاوه بر سالم بودن می تواند به آزاد شدن سوخت های با ارزش تر و جلوگیری از واردات بنزین منجر شود. به همین منظور استفاده از گازطبیعی (C.N.G) به جای مصرف بنزین و گازوییل در خودروها و نوسازی صنایع خودروسازی به منظور تولید خودروهای كم مصرف با فناوری روز دنیا، یكی از سیاست های اصولی در صرفه جویی مصرف سوخت در بخش حمل و نقل است.

5- مدیریت حمل و نقل

یكی از راه های موثر در صرفه جویی بنزین، مدیریت حمل و نقل است كه با استفاده از مدیریت صحیح در حمل و نقل از طریق توسعه و اصلاح مسیرها، نوسازی وسایل و ناوگان حمل و نقل، افزایش ایمنی و توسعه خطوط، الگوی كاربری زمین فشرده، توسعه فرهنگ پیاده روی و دوچرخه سواری، وضع عوارض جاده ای در زمان اوج ترافیك، مدیریت صحیح پاركینگ، تغییر ساعات كار و توسعه سیستم های مخابراتی و رایانه ای، زمینه لازم برای صرفه جویی در مصرف بنزین را فراهم می كند.