شهادت طلبی در فلسطین

پدیده عملیات شهادت طلبانه آنگونه که در فلسطین انجام می شود ممکن است هر انسان عادی را در جهان متاثر سازد

پدیده عملیات شهادت طلبانه آنگونه که در فلسطین انجام می شود ممکن است هر انسان عادی را در جهان متاثر سازد . افراد و جریان هایی که این اقدام مبارزان فلسطینی را محکوم می کنند آن را نوعی قتل تلقی می کنند، اما باید توجه داشت که این افراد گران بهاترین دارایی و به صورت کلی همه وجود خود را در راه یک قضیه و یک هدف بسیار بزرگ تقدیم کرده اند. باید این نکته را نیز متذکر شویم که موضع سیاسی رسمی فلسطین و حکومت های عربی و بین المللی نیز در قبال این پدیده (شهادت طلبی) ناعادلانه است.

آنانی که به شهادت طلبی روی آورده اند ابتدا راه و جهت خود را مشخص کرده اند، آنان نوع جدید و موثر و پیشرفته ای از مبارزه را در فلسطین به نمایش گذاشته اند. این پدیده به دلایل بسیاری به ویژه با آغاز انتفاضه الاقصی به یک پدیده ثابت و یک فرهنگ در جامعه فلسطین تبدیل شده است و مراکز پژوهشی و تحقیقاتی غربی و صهیونیستی در بیشتر موارد از تحلیل این پدیده ناتوان مانده اند و موفق نشده اند تحلیلی مناسب از آنچه این مراکز « یکی از نمونه های شهادت طلبی » معرفی کرده اند، ارائه کنند. با تبدیل شهادت طلبی به یک پدیده و سپس یک فرهنگ، انجام تحقیقات و پژوهش ها از نوعی دیگر (غیر از آنچه غربیها انجام داده اند) ضروری به نظر می رسد تا پیش از قضاوت خصمانه درباره آن، درکی درست از آن حاصل شود، زیرا شهادت طلب مورد مطالعه مراکز تحقیقاتی (غربی و صهیونیستی) بیشتر با تحلیل سن، سطح آموزش، وابستگی گروهی و میزان تحصیلات و وضعیت اجتماعی ( تاهل تا تجرد و غیره) تعریف می گردد، اما در عمل مشاهده می شود که نتایج به دست آمده بسیار ناقص است و نمی تواند گویای واقعی ماهیت شهادت طلبی باشد.

تجزیه و تحلیل وضعیت تک تک شهادت طلبان نشان می دهد که کار آنان به یک پدیده تبدیل شده که نیازمند تامل بیشتر درباره آن است. چنین تحقیقی البته نباید فقط به جریان های مرتبط با منازعه یا نزدیکان آنان منحصر گردد، بلکه همه آزادگان جهان و همه گروه های بیدار عالم باید این پدیده را مطالعه و بر آن تامل کنند. متاسفانه برخی که خود را روشنفکران مستقل فلسطینی می نامند از مدتی پیش با صدور بیانیه هایی این عمل را محکوم کرده اند. این اقدام آنان می تواند بیانگر آن باشد که آنان با آنچه در جامعه فلسطین رخ می دهد، فاصله زیادی دارند زیرا روشنفکر واقعی کسی است که به جامعه اش تعلق دارد و جان خویش در طبق اخلاص نهاده تا در راهی که به آن ایمان دارد، تقدیم کند، اما رابطه این افراد با فلسطین مشکوک و شبهه دار است.

برخی نیز دوست دارند که بگویند «سرخوردگی» عامل این اقدام شهادت طلب است، اما واقعیت چیزی دیگر است، زیرا شهادت طلبان نه تنها سرخورده و ناامید نیستند، بلکه افرادی هستند که زندگی را بسیار دوست دارند و برخی از آنان به شدت به سوی موفقیت و پیشرفت در مسیر زندگی در حرکت هستند انگار که تا دنیا هست زندگی خواهند کرد و این درست نقطه مقابل گفته های برخی از آن روشنفکران در میان فلسطینیان و برخی مجامع عربی و اسلامی و غربی است.

برای نمونه به گفته های مادر « آیات الاخرس » دختر شهادت طلب فلسطینی اشاره می کنیم. این بانوی فلسطینی می گوید:« دخترم در درس و تحصیل بسیار موفق (شاگرد اول کلاس) و در حال ازدواج بود و نامزد داشت؛ وضعیت مالی اش هم خوب بود، نه با فقر و نه با سرخوردگی و نه با ناامیدی هیچ یک دست به گریبان نبود؛ اندکی پیش از آنکه برای انجام عملیات شهادت طلبانه عازم شود، در مدرسه امتحان داده و نمره کامل گرفته بود، بنابراین او سرخورده یا از زندگی متنفر نبود، بلکه حتی با نامزدش بر سر نام فرزندانی که قرار بود سال های آینده به دنیا بیایند، توافق کرده بود.»

گروهی از شهادت طلبان هم سن و سالی بیشتر داشته اند که شهید داود ابو صوی ۴۵ ساله، یوسف ابو صوی ۳۸ ساله و یاسر عوده ۳۶ ساله از آن جمله اند. هر سه نفر ازدواج کرده بودند و زندگی خوبی هم داشتند. شهادت طلبان دیگری مانند ایهاب حبیب که یک بازرگان موفق بود، زندگی موفقی داشتند و شماری از آنان نیز درصدد ازدواج بودند که شهید محمد توفیق الشمالی از آن جمله بود. شهید محمد نامزد داشت و چند روز پیش از آنکه عملیات شهادت طلبانه انجام دهد برای نامزد خود هدیه عید خریده بود و روز عید فطر هم عملیات شهادت طلبانه انجام داد. لحظات آخر زندگی هر یک از شهادت طلبان هم در جای خود جالب و شنیدنی است. آیا امکان پذیر است که افرادی که این گونه به جزئیات و مسائل مختلف توجه دارند، به سمت مرگ از راه خودکشی بروند یا آنکه از راه شهادت طلبی به سوی زندگی می روند؟!

این نکته بسیار مهم را نیز نباید از نظر دور داشت که برخی از دانش آموزانی که عملیات شهادت طلبانه انجام داده اند جزو شاگردان ممتاز بودند که « حامد ابوحجله » و « آیات الاخرس» و « عیسی بدیر » که کوچک ترین شهادت طلب کرانه باختری لقب گرفته است، از آن جمله اند.

جایگاه اجتماعی هر یک از شهادت طلبان و محیط زندگی آنان نیز تفاوت هایی دارد و فقط اندکی از آنان بسیار فقیر یا بسیار ثروتمند و اکثریت آنان از طبقه متوسط جامعه فلسطین بودند. پدیده شهادت طلبی تنها به جنبش های اسلامی مانند حماس و جهاد اسلامی منحصر نیست، بلکه اعضای سایر گروه ها نیز در انجام این گونه عملیات مشارکت داشته اند، اما بیشتر شهادت طلبان با وجود تفاوت هایی، کم و بیش متدین بودند و شماری از آنان نیز اندکی پیش از انجام عملیات شهادت طلبانه به التزام بر واجبات دینی روی آورده اند.

یاسر فضاله