علل و انواع ریزش مو

شایعترین ریزش مو, ریزش موی ارثی است و به دوتیپ مردانه و زنانه تقسیم می شود که هر کدام از آنها درجات و انواعی دارند و شرح آن جنبه ی تخصصی دارد و در این مختصر نمی گنجد و اما در ایجاد این نوع ریزش مو سه عامل را مؤثر می دانند

مهمترین علامتهای ریزش مو عبارتند از:

۱- کنده شدن موها به آسانی به طوری که در موقع شانه کردن و یا حمام کردن به آسانی کنده شوند.

۲- نازک شدن موها یعنی ضخامت موها کاهش یافته و به تدریج نازک و نازکتر و کم رنگ و کم رنگ‌تر می‌شوند به طوری که سرانجام حالت مینیاتوری و کرک مانند پیدا می‌شوند.

۳- کم شدن تدریجی تعداد موها و کاهش حجم موهای باقیمانده‌ در صورت عدم درمان، سرانجام به شکل کم پشتی مو در خانمها و طاسی در آقایان ظاهر می‌شود.

مهمترین علل ریزش مو عبارتند از:

۱- ریزش موی ارثی

۲- ریزش موی سکه‌یی قابل برگشت و گذرا

۳- ریزش موی سکه‌یی غیر قابل برگشت ودائمی

۴- ریزش موی سکه‌یی عصبی

۵- ریزش مو به علت عفونت

۶- ریزش موی تلوژنیک

۷- ریزش موی آناژن

۱- ریزش موی ارثی:

شایعترین ریزش مو است و به دوتیپ مردانه و زنانه تقسیم می‌شود که هر کدام از آنها درجات و انواعی دارند و شرح آن جنبه‌ی‌ تخصصی دارد و در این مختصر نمی‌گنجد. و اما در ایجاد این نوع ریزش مو سه عامل را مؤثر می‌دانند.

۱ ارث که ممکن است از خانواده‌ی پدری یا مادری یا هر دو به شخص منتقل گردد.

۲ هورمون مردانه که بعد از بلوغ در هر دو جنس مرد وزن افزایش می‌یابد و سبب رشد موهای زیر بغل و نواحی تناسلی می‌گردد. اما همین هورمون بر عکس در برخی افراد در ناحیه‌ی سر سبب ریزش و نازک شدن موها می‌شود زیرا در این افراد هورمون مردانه در پیاز مو توسط آنزیمی به نام ۵alpha reductase تبدیل به ماده‌یی بسیار قوی به نام DHT می‌شود که برای موها حالت سمی دارد و سبب ریزش موهای ضخیم و رویش موهای ضعیف و کرکی به جای آنها می‌گردد. چون فقط موهای سر از پیشانی تا فرق سر دارای گیرنده برای این هورمون بسیار قوی و سمی هستند لذا موهای پیشانی تا فرق سر دچار ریزش و طاسی می‌شوند ولی موهای پشت سر چون فاقد این گیرنده می‌باشند دچار ریزش نشده و همیشه باقی می‌مانند. امروزه علاوه بر عامل ارث و هورمونی عامل سومی را در این نوع ریزش مو مؤثر می‌دانند و آن کاهش عوامل رشد موسوم به Growth Factor است و لذا علاوه بر درمانهای هورمونی از فاکتورهای رشد از جمله فاکتور رشد پلاکتی موسوم به PRP برای ریزش مو استفاده می‌کنند. استفاده از این روش گرچه به شدت رایج است ولی هنوز مراحل ابتدایی خود را می‌گذراند و از نظر مراکز علمی معتبر به طور کامل تأیید یا رد نشده است.

۲- ریزش موی سکه‌یی قابل برگشت و گذرا:

در این نوع ریزش مو به علل ناشناخته‌یی سیستم ایمنی بدن به اشتباه پیازمو را غریبه فرض کرده وبه آن حمله کرده و در نتیجه ‌نواحی گرد کوچک و بزرگ شبیه سکه به طور ناگهان در سر پیدا می‌شوند. این نوع ریزش مو علاوه بر سر ممکن است در ریش، ابرو، مژه و اندامها هم پیدا شود. اکثر اوقات با درمانهای نسبتاً ساده خوب می‌شوند ولی گاهی حالت پیش رونده و عودکننده دارند و سرانجام تمام موی سر و گاهی تمام موهای بدن را می‌ریزد به طوری که هیچ مویی در سر و ابرو و ریش باقی نمی‌ماند. این نوع شدید گرچه با داروهای تنظیم ایمنی قابل کنترل است ولی چون داروهای تجویزی برای سایراعضای بدن بی‌ضرر نیستند در مورد کاربرد آنها باید دوراندیشی بیشتری به خرج داد.

۳- ریزش موی سکه‌یی غیر قابل برگشت و دائمی:

در این نوع ریزش مو هم سیستم ایمنی بدن خرابکاری می‌کند ولی فرقش با ریزش سکه‌یی قابل برگشت این است که در محلهای ریزش پیاز مو کاملاً و برای همیشه نابود می‌شود و منافذ خروج موهم مسدود می‌گردد در نتیجه هیچ دارویی قادر به درمان آن نیست و داروها فقط می‌توانند از پیشرفت آن جلوگیری کنند. مهمترین انواع این نوع ریزش مو عبارتند از: لیکن پلان پیازمو، لوپوس اریتماتودیسکوئید و پسودوپلادبروک و بیماری گراهام لیتل و مورفه‌آ .

۴- ریزش موی سکه یی عصبی:

در این نوع ریزش مو، بیشتر در کودکان و گاهی بزرگترها به علت عادت یا فشارهای عصبی و یا بیماریهای روانی جدی به طور ناخودآگاه بروز می‌کنند. در این موارد گاهی لازم می‌شود علاوه بر متخصص پوست از همکاران متخصص اعصاب و روان برای کمک به بیمار استفاده کرد.

۵- ریزش مو به علت عفونت:

مهمترین عفونتهایی که سبب ریزش مو می‌شوند عفونتهای قارچی می‌باشند که در زمان قدیم خیلی شایع بود و آن را کچلی می‌نامیدند. امروزه این نوع بیماریها هم خیلی کم شده و هم به راحتی با داروهای ضد قارچ قابل درمان است. از سایر عفونتها که هنوز هم پیش می‌آید و سبب ریزش مو می‌گردد بعضی انواع شدید آکنه و زونا را می‌توان به عنوان مثال ذکر کرد.

۶- ریزش موی تلوژنیک:

دراین نوع ریزش مو علل متعدد حاد مانند تب و عفونتهای شدید از قبیل حصبه، آنفلوانزا و بیماریهای مزمن مانند بیماریهای تیروئید، عادتهای ماهانه‌ی طولانی، زایمان، جراحیهای بزرگ و خونروی‌های مزمن از دستگاه گوارش و یا کمبود آهن و ویتامینهای B۱۲ و اسید فولیک و فقرغذایی و کمبود مواد پروتئینی و یا بیماریهای مزمن دیگر مانند سل‌ و سارکوئیدوز و بالاخره استرس سبب می‌شود مقدار زیادی از موها از فاز فعال وارد فاز غیر فعال شده و دچار ریزش شوند که با تشخیص علت و درمان مناسب بهبودی حاصل می‌شود.

۷- ریزش موی آناژن:

در این نوع ریزش تعداد زیادی از موها در اثر داروهای شیمیایی که برای سرطان مصرف می‌شود و یا سموم دیگر بدون آنکه مو وارد مرحله‌ی استراحت شود ناگهان دچار توقف رشد و ریزش می‌شود. خوشبختانه‌ نوع ریزش موها با اقداماتی مناسب تا حدی قابل جلوگیری و پس از قطع شیمی درمانی مجدداً رویش می‌نماید.

انواع درمان برای ریزش مو:

درمان ریزش مو بستگی به علت آن دارد. پس از تشخیص علت، با تجویز داروهای لازم ریزش مو متوقف و موها مجدداً رویش می‌کند اما اگر درمانهای دارویی مؤثر نشد باید از روشهای جراحی استفاده کرد که مهمترین آنها کاشت مو به روش FUT و FIT و یا ترکیب آنهاست. اگر منطقه طاسی خیلی وسیع باشد می‌توان قسمتی از منطقه‌ی‌ طاسی را به روش جراحی برید تا سطح منطقه‌ی طاسی کمتر شود که آن را Scalp Reduction می‌نامند و گاهی بر عکس سطح منطقه‌ی مودار را افزایش می‌دهیم یعنی منطقه‌ی مو دار را با کار گذاشتن یک کیسه‌ی نایلونی زیر پوست و تزریق تدریجی سرم فیزیولوژی داخل آن به تدریج بزرگ می‌کنیم عیناً مثل شکم زن حامله که به تدریج بزرگ می‌شود حالا این پوست مودار متصل شده را پس از برداشتن منطقه‌ی طاسی به طرف منطقه‌ی طاسی کشیده وبه جای آن می‌دوزیم سرانجام در صورت لزوم می‌شود از موهای بدن در مردان پرمو برای کاشت مو در سر استفاده کرد.

دکتر یزدانبخش نجفیان