فردوسی، مغول‏ ها و تاریخ ایران: هنر، ادبیات و فرهنگ از سده‏ های میانه در جهان اسلام تا عصر قاجار

محبوبه شمشیرگرها

نمودهای میراث فرهنگی ایران را که از صدها سال پیش در بستر هویت ملی و دینی مردمان این سرزمین شکل گرفته، می‏توان در گنجینه‏ های ادبی، تاریخی و هنری به جامانده در گستره‏ های فراخ تاریخی و جغرافیایی آن مشاهده کرد. وسعت و عمق این میراث عظیم آنچنان است که ادعای بازجست همة عناصر فرهنگی متعلق به آن، در اثری واحد ممکن نیست. از این رو در پژوهش‏های معاصر به بهانه‏ های مختلف، گردآوری مجموعه نوشتارهایی که هر یک از اجزاء آن به معرفی و تبیین گوشه‏ ای از فرهنگ ملی-دینی ایرانیان می‏پردازد، مورد توجه ایران‏شناسان و اسلام‏شناسان قرار گرفته است.

 

Ferdowsi, the Mongols and the History of Iran: Art, Literature and Culture from Early Islam to Qajar Persia. Edited by: Robert Hillenbrand, A. C. S. Peacock, Firuza Abdullaeva. I. B. Tauris, 2013.

 

نمودهای میراث فرهنگی ایران را که از صدها سال پیش در بستر هویت ملی و دینی مردمان این سرزمین شکل گرفته، می‏توان در گنجینه‏ های ادبی، تاریخی و هنری به جامانده در گستره‏ های فراخ تاریخی و جغرافیایی آن مشاهده کرد. وسعت و عمق این میراث عظیم آنچنان است که ادعای بازجست همة عناصر فرهنگی متعلق به آن، در اثری واحد ممکن نیست. از این رو در پژوهش‏های معاصر به بهانه‏ های مختلف، گردآوری مجموعه نوشتارهایی که هر یک از اجزاء آن به معرفی و تبیین گوشه‏ ای از فرهنگ ملی-دینی ایرانیان می‏پردازد، مورد توجه ایران‏شناسان و اسلام‏شناسان قرار گرفته است. یکی از این منابع که به افتخار و بزرگداشت یاد چارلز ملویل، از ایران­شناسان برجستة انگلیسی[1] فراهم آمده و به تازگی از سوی انتشارات «توریس» منتشر و روانة بازار شده،  فردوسی، مغول‏ها و تاریخ ایران؛ هنر، ادبیات و فرهنگ از سده‏های میانه در جهان اسلام تا عصر قاجار  است. ملویل، متولد ۱۹۵۱ است که با آغاز تحصیلات خود در کالج پمبروک و ولینگتون در کمبریج، مطالعه و پژوهش دربارة خاورمیانه و بویژه ایران را پی گرفت.

 

 او که به موضوعات تاریخ­نگاری، تاریخ مغولان و ترکان، ایران صفویه، حماسه، شاهنامه و نگارگری ­های نسخ خطی علاقه‌مند است، ضمن اشتغال به تدریس و پژوهش در دانشگاه کمبریج و برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات دیگر شرق­شناسی و ایران­شناسی و حضور در مجامع و همایش­های متعدد علمی، تألیفات زیادی اعم از کتاب، مقاله و رساله از خود به جای گذاشته است.  این اثر با حمایت «بنیاد میراث فرهنگی ایران» (IHF) فراهم آمده است. این مرکز که فعالیت خود را از سال ۱۹۹۵ در حوزة تاریخ، تمدن و میراث فرهنگی ایران از عصر باستان تا دورة معاصر آغاز کرده، یکی از فعال­ترین بنیادهای فرهنگی- پژوهشی در این زمینه است که با بسیاری از موزه ها، مؤسسات علمی و نیز دانشگاه‌های معتبر امریکا و اروپا نظیر آکسفورد، اندرو و کمبریج همکاری دارد و در بسیاری موارد کمک­هایی را جهت انجام برخی طرح­ های تحقیقاتی به هریک از آن‌ها اختصاص می­دهد. [2]

نوشتارهای این کتاب که با مشارکت گروهی از تاریخ‏نگاران و پژوهشگران برجستة هنر، ادبیات و فرهنگ ایران بزرگ از سراسر جهان تهیه شده، هر چند با زاویه‏ ای متفاوت اما در یک راستا بر جنبه و صورتی مهم اما مغفول از مینای ادب، فرهنگ و هنر ایران و حوزة جغرافیایی خاورمیانة سده‏ های میانی ادوار اسلامی تابیده و آن را روشن و آشکار می‏سازند.  

در معرفی این کتاب وزین، ذکر چند ویژگی مهم آن درخور می‏باید. نخست، وجاهت علمی و تخصصی نگارندگان آن است. به طوری که با نظری گذرا بر فهرست‏ های ابتدای کتاب، می‏توان نام تعدادی از برجسته‏ ترین و مشهورترین صاحبنظران و اساتید دنیا در حوزة هنر، ادبیات و تاریخ ایران نظیر ادموند باس‌ورث، فرهاد دفتری، همایون کاتوزیان، جوزف ویزوفر و کارول هیلن برند را در زمرة نگارندگان آن دید که هر یک بحث­های زنده‏ای دربارة موضوعات مختلف تقدیم کرده‏ اند. باس‌ورث در مقاله­ ای با عنوان «سهم متأخرین در تاریخ نویسی غزنوی و سلجوقی» به ذکر اطلاعاتی از کتب و مقالاتی که دربارة تاریخ یمینی عتبی و زین الاخبار گردیزی نوشته شده، می­پردازد و همچنین کتابشناسی توصیفی ارزنده­ای از پژوهش­هایی که درخصوص این دو متن تاریخی انجام شده، ارائه می­کند.[3] دفتری در «ادریس عمادالدین و تاریخ نگاری اسماعیلیه در سده‌های میانه» پس از ذکر مقدمه­ ای دربارة کمرنگ بودن توجه به متون و منابع اسماعیلی در پژوهش‌های تاریخ اسماعیلیه، از لزوم توجه به نسخه‌های متعدد متعلق به آنان - بویژه در یمن، هند و پاکستان و اهمیت آن‌ها - در کنار متون فیلسوفان و متفکران اسماعیلی نظیر حمیدالدین کرمانی و ناصرخسرو- در روشنگری‌های تاریخ این مذهب سخن گفته است. او همچنین به طور ویژه از عمادالدین، متفکر و مورخ اسماعیلی قرن نهم هجری یاد می‌کند که در سده‌های میانه، سنت تاریخ‌نگاری اسماعیلیه با آثار او به اوج رسید.[4]  کاتوزیان در «یادداشتی دربارة قالب و محتوا در شعر کلاسیک فارسی» صرف‌نظر از انواع فرعی متعدد قالب در شعر فارسی، با مدّ نظر قرار دادن سه قالب اصلی قصیده، غزل و مثنوی و ارائة نمونه تحلیل‌هایی از هر یک، ارتباط آن‌ها را با مضامین و محتواهای معمول در اشعار و اثرپذیری از شعر عربی و نیز بازتاب آن‌ها در شعر ادوار متأخر بیان می­کند.[5] ویزوفر در «چهرة در حال تغییر مکانی مقدس در ایران: تخت سلیمان» علاوه بر معرفی و ذکر ارزش تاریخی تخت سلیمان، با رویکردی جدید این میراث ارزشمند باستانی را در ارتباط با سه کارکرد تاریخی آن در دوره‌های متوالی تعریف می‌کند: به عنوان آتشکدة شاهانة ایران ساسانی- زرتشتی، به منزلة جایی که بین قدرت الهی و دنیایی ارتباط برقرار می‌کند؛ به منزلة معبد سلیمان در قرون میانة ایرانیان، نماد پادشاهی اسطوره­ای و مخاطب وحی الهی و نیز عاقل؛ و بالأخره به عنوان مکانی برای میراث جهانی غیردینی که سالانه هزاران ایرانی و غیرایرانی گردشگر از آنجا بازدید می‌کنند.[6] براند در «کیمیای سعادت غزالی: یک اثر ناشناخته؟» نکاتی دقیق و مشخص از این میراث فارسی ارائه می­دهد. او ضمن بیان اعتقاد خود مبنی بر آن‌که باید به این کتاب به عنوان اثری بیش از خلاصة  احیاء علوم الدین نگاه شود، مطالب و احتمالاتی در بحث عدم انتساب آن به غزالی، بویژه از آن جهت که به زبانی مغایر با زبان دیگر آثار غزالی نوشته شده، ارائه می­دهد.[7]

در توضیح بیشتر این ویژگی بجاست از سرویراستار خبرة کتاب، پروفسور رابرت هیلن براند، از اساتید و پژوهشگران هنر اسلامی در دانشگاه ادین­برگ در اسکاتلند یاد کرد که به طور ویژه به مطالعه و پژوهش در زمینة هنر، معماری و پیکرنگاری اسلامی با تأکید بر حوزة ایران و دمشق علاقه‌مند است.[8] او که دانش‏آموختة دانشگاه‏های کمبریج و آکسفورد است، علاوه بر آن‌که از سال ۱۹۷۱ در گروه هنرهای زیبای دانشگاه ادین‏برگ و دیگر مراکز و مؤسسات آموزشی به تدریس مشغول بوده، تألیفات متعددی نیز از خود به جای گذاشته است.[9] پروفسور هیلن براند با همکاری اندرو چارلز پیکاک، خاورشناس و پژوهشگر تاریخ و متخصص در حوزة اسلام، ایران و خاورمیانه[10] و فیروزه عبدالله‌اوا، متخصص زبان و ادبیات فارسی، هنر و فلسفة اسلامی و نیز تاریخ ایران و کشورهای اسلامی[11] در یکی از تلاش‏های اخیر خود سرویراستاری این کتاب را بر عهده داشته است.

در ادامه، برای بیان اهمیت این مجموعه، بجاست از جایگاه مطالب آن در سیر تاریخی متون فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایرانِ تاریخی یاد کرد؛ به طوری که نمی‏توان از سهم حیاتی این کتاب در مطالعات تاریخ، ادبیات و نگارگری ایرانی بویژه در حوزه‏هایی که تاکنون پژوهش چندانی دربارة آن انجام نشده، چشم پوشید. وجود نوشتارهایی در شاخه‌ها و گرایش‌های بدیع در مطالعات تاریخ‏نگاری و ادبی، ارائة اطلاعات جدید از شعر و نثر فارسی، معرفی برخی عناصر سنت‏های فرهنگی ایران بزرگ در طول قرون گذشته، روشنگری‏هایی در سبک‏ها و انواع مختلف هنر شامل مینیاتورکاری در کتاب و فلزات و ظروف سفالی از برجستگی‏های محتوایی کم‏نظیر این اثر است.  برای مثال ارائة تحلیلی از نامة ارزشمند ارسالی از سوی آخرین سلطان کرمانی سلجوقی به اتابک آذربایجان، به قلم دیوید دوراند گودی[12] موضوعی است که در بررسی‏های تاریخی کمتر بدان پرداخته شده است. سلطان سلجوقی در این نامه از اتابک آذربایجان استمداد و از درخواست می نماید تا هرچه زودتر یاری‌های نظامی خویش را به سوی او رهسپار کرده و در نجات تاج و تختش بکوشد. همچنین در این خصوص می‏توان از مقاله‏ای با عنوان « نصره الفتره­ی عمادالدین اصفهانی، سیاست‏های سلجوقان و خاستگاه‏های ایوبی» از چارلز پیکاک[13] یاد کرد. نصره الفتره یکی از مهم‏ترین متون برجستة تاریخی مغفول است که توسط ادیب قرن ششم، عمادالدین اصفهانی در سال‎های پایانی این سده و در قلمروِ دولت ایوبی نوشته شده است. این کتاب که به دورة سلجوقی تعلق دارد، با سبکی بلاغی که نثر انشانویسی را به تصویر می کشد، به نوع ادبی مقامه اختصاص دارد.

علاوه بر نوشتارهای ناظر به زمینه‏ های پژوهشی بدیع در این کتاب، می‏توان از نوع نگاه خاص و جدید برخی مؤلفان آن به موضوعاتی اشاره کرد که در اصل چندان تازگی ندارند. مثلاً در مباحث مربوط به تاریخ و تاریخ‏نگاری در سده‏های میانه اسلامی، ماریا سابتلنی در «بین افسانه‌های فارسی و دینداری سامانی: مباحثی دربارة کیومرث در تاریخ بلعمی»[14] به تاریخ بلعمی به منزلة متنی که نگاهی فراتر از یک ترجمه را فرامی‏طلبد، نگریسته و از اهمیت آن به لحاظ برخورداری از سبک متمایز و روایت‏مدارانه و نیز نمایان‌کنندة آداب حکمرانی و سیاست مذهبی در حکومت سامانیان سخن می‏گوید.  

نکتة سوم درخصوص این مجموعه، نبود تمرکز جدّی بر موضوع، دوره یا جغرافیایی خاص در گردآوری و تنظیم نوشتارهاست. این ویژگی هرچند ممکن است گاه ناپسند آید، موجب شده بررسی‏های فرهنگی و تاریخی محتوای کتاب، از سویی گسترة وسیعی را از دورة اول اسلامی و عصر فردوسی تا عصر مغول، تیمور، صفویه، زند و قاجار و از سویی موضوعات متنوعی را از اسطوره شناسی، تاریخ، تاریخ‏نگاری، شعر، نقاشی و برخی زمینه‏های دیگر میراث فرهنگی پارسی در مناطق مختلف ایران بزرگ و حتی گاه یونان شامل شود.

همچنین بجاست از ناپایبندی ویراستاران و مؤلفان کتاب به حفظ قالب، صورت و حجمی خاص در ارائة مقالات یاد کرد. چنان‌که در این مجموعه می‏توان یادداشتی کوتاه و دو صفحه‏ ای را در کنار مقالاتی درازدامن یافت. بهره‏گیری از تصاویری متعدد از بناهای تاریخی و نقوش هنری رنگی و غیررنگی در تکمله و ضمیمة متن مقالات، از دیگر اختصاصات کتاب است که جلوه‏ای زیبا بدان بخشیده است. 

در پایانِ ذکرِ برخی مشخصات این مجموعه، بجاست علاوه بر مطالب یاد شده، از دقت در ارجاعات و توانمندی نگارندگان در ارائة اطلاعات دقیق کتابشناختی یاد کرد. این رویکرد کتابشناسانه تا جایی در این مجموعه بروز یافته که چند مقالة آن، سراسر به ارائة اطلاعات منابع شناسایی شده یا نقد آن‌ها اختصاص یافته است. برای مثال «متون تاریخی فارسی و غیرفارسی نوشته شده در عصر امپراطوری مغول» موضوع مقاله‏ ای جداگانه در این اثر است که از اهمیت منبع‌شناسی به عنوان گام اول پژوهش در میان ایران‏شناسان خبر می‏دهد. در این نوشتار، دیوید مورگان پس از ارائة نتایج بررسی‏های خود، از وجود تعداد بیشتر منابع در موضوع تاریخ مغول به زبان فارسی و چینی، نسبت به سایر زبان‏ها می‏گوید. همچنین با نگاهی دوباره به منابع اصلی گزارش‌های کشتار مغول، نکاتی دربارة آثار ابن اثیر، عبداللطیف بغدادی، ابن لباد و شهاب‏الدین محمد نسوی متذکر می‏شود.  

حال پس از بیان مختصری از ویژگی‏ های این اثر، نگاهی گذرا بر محتوای آن خالی از لطف نیست. در قسمت ابتدایی کتاب، پس از ارائة فهرست‏های کاملی از مطالب، نام مشارکت‏کنندگان، تصاویر، جدول، تقدیر و نیز کتابشناسی مفصلی از آثار پروفسور چارلز ملویل اعم از مقالات و کتب (از ۱۹۷۷ تا ۲۰۱۲) نوشتاری مختصر با موضوع معرفی ملویل و فعالیت‏های ایران شناسی و تاریخ‏پژوهانة او بویژه در آغاز تحقیقاتش در دانشگاه پمبروک کمبریج به قلم میخائیل کوزینسکی[15] به چشم می‏خورد.

تقسیم‏بندی محتوای اصلی این کتاب در سه فصل کلی ۱. مطالعاتی دربارة تاریخ و تاریخ‏نگاری، ۲. مطالعاتی دربارة ادبیات فارسی، ۳. فارسی و هنر اسلامی صورت گرفته است. هر یک از این فصل‏ها نیز بخش‏های دیگری در بر دارد که نوشتارهایی با لحاظ تقسیم‏‏ های موضوعی جزئی‏تر در آن گرد آمده‏ اند.

در فصل اول درخصوص «مطالعاتی دربارة تاریخ و تاریخ‏نگاری»، بیست و دو نوشتار ذیل محورهای موضوعی ایران و دنیای باستان، تاریخ و تاریخ‏نگاری در کشورهای اسلامی در دوره‏های اولیة اسلامی، ایران در زمان مغولان و همسایگانش، کوچ‏ نشین‏ها و اقوام بدوی، حاکمان و مورخین پس از عصر مغول و دیدگاه‏های انگلیسی دربارة ایران قاجار گنجانده شده است.

در این فصل که رویکرد تاریخ‏نگرانه و تاریخ‏نگارانه در مقالات آن غلبه دارد، مباحث جدید و متنوعی دربارة تاریخ ایران از دورة باستان تا عصر قاجار یافت می‏شود. گسترة جغرافیایی و تاریخی مباحث این فصل را در هر سه دورة پیش از اسلام، سده‏های میانة اسلامی و عصر معاصر، می‏توان در مقالات آن بازشناخت. «دو لقب پادشاهان ساسانی موجود در مجمل التواریخ و القصص»[16] اولین نوشتار این مجموعه است که به قلم تورج دریایی و به اختصار، متون کهن فارسی را به لحاظ در برداشتن برخی اطلاعات از ایران دورة پهلوی، شایستة کاوش و بررسی‏ های جدّی دانسته است. برای نمونه در این نوشتار به ظرفیت پژوهشی مجمل التواریخ والقصص در پی بازجست ریشه‏ های زبانی، تاریخی و اجتماعی القاب و عناوین پادشاهان ساسانی اشاره و به طور خاص از اهمیت کنکاش‏های زبانی و تاریخی برای روشن شدن برخی گمشده‏ه ای تاریخی ایران پهلوی در خصوص دو لقب شهبانوان دربار ساسانی، پوران‌دخت (هجیر) و آزرمیدخت (خورشید) سخن گفته شده است.

مقاله­ای ‏دیگر در این فصل به ذکر «آگاهی‏های تاریخی جوینی» از بتریک فوربز مانز[17] اختصاص دارد. مانز در این نوشتار، به پیروی از چارلز ملویل که معتقد است جوینی هرچند بنا به مأموریت دولتی و اشتغال در دستگاه سیاسی، ناگزیر به بیان تاریخ مغولان بوده اما خود به شیوه‏هایی هنرمندانه از انعکاس برخی مطالب برای درک خوانندگان در لایه‏ای زیرین کوتاهی نکرده، سعی دارد برخی نکات را که جوینی در لابه‌لای متن خود از کشتارها و قساوت­های ‏حکمرانان مغول در سال‏های اولیه به ودیعه گذاشته، به نحوی روشن‏تر به نمایش گذارد.

در فصل دوم با عنوان کلّیِ «مطالعاتی دربارة ادبیات فارسی» شش نوشتار با موضوعاتی بکر و تازه در دو محور کلّی فرهنگ ادبی در جهان فارسی‏ زبان‏ها و نظریه و تمرین ابیات فارسی گردآوری شده که کمتر می‏توان به موضوعاتی شبیه به آن در پژوهش‏های دیگر اشاره کرد. برای مثال باربارا برند در نوشتاری با عنوان «مروارید بدل خاتم: ترجمة ابیات فارسی به ابیات انگلیسی»[18] به جستاری در ترجمة اشعار فارسی به اشعار انگلیسی پرداخته است. این سنّت که در آغاز با ابتکار سر ویلیام جونز (وفات: ۱۷۹۴) آغاز شده، توانسته ترک شیراز حافظ را به نظم و از ورای پردة آراستة مزین قرن هیجدهم، در مقابل دیدگان خوانندة غربی به تصویر کشد. بابارا برند روند ترجمة نظم به نظم را اگر چه کُند و محتاج به تلاش بیشتر، اما همچنان لازم و پرثمر ارزیابی می­کند و در پایان نمونه­ه ایی از ابیات سه شاعر بزرگ پارسی­گو، رودکی، سعدی و حافظ را همراه با ترجمه­ های مقابل آن‌ها ارائه می­کند. برای مثال ترجمة دو بیت آغازین این غزل سعدی از باربارا برند از قرار زیر است:  

ای ساروان آهسته ران کارام جانم می رود

وان دل که با خود داشتم با دلستانم می رود

من مانده ام مهجور از او بیچاره و رنجور ازو        

 گویی که نیشی دور ازو در استخوانم می رود

Oh, leader stay, leave not today, take not my spirit's peace away

For that heart that I thought was mine, wends with my ravisher away.

Here I remain disconsolate, in torment and in misery,

Say that the sting of love for her into my bones has found a way  

فصل سوم «فارسی و هنر اسلامی» نیز بر یازده مقاله با دو محور اصلی جلوه‌هایی از مذهب و هنرورزی های مربوط به کتب و تصویرسازی های غیردینی اشتمال دارد. این بخش نیز با حفظ همان خصوصیت گستردگی قلمروی جغرافیایی، دوره­ای و و موضوعی که پیشتر بیان شد، با نگاهی نو و جزئی­نگر به برخی جلوه­های هنری و مغفول میراث فرهنگی جهان اسلام بویژه ایران می­پردازد. برای مثال لیلا دیبا در «بازاندیشی دربارة نقاشی­های فارسی: سیلسیای سلطان محمد و رشد هنر جلدسازی مصور و لاکی رنگ در قرن شانزدهم»[19] ضمن اشاره­ای به تاریخ نقاشی در ایران، از رشد هنر نقاشی و خطاطی در عصر صفویه در پی اقدامات شاه طهماسب در این خصوص سخن گفته و به‌دقت از برخی هنرمندان، فرش­ها و قالیچه­ها، مجموعه­ها و آلبوم های خطاطی و نقاشی، موزه­ها و نیز کتابخانه­ هایی که در آن‌ها آثاری از نگارگری­های ایرانیان به جای مانده یاد می­کند. در همین زمینه و به منزلة تکمله­ ای بر این موضوع، مقالة ساسان بابایی با نظری بر جلوة دیگری از هنرورزی­های دورة صفوی، به چشم می­خورد که در آن کوزه­ های سفالی این دوره در موزة دانشگاه قاهره مورد بررسی قرار گرفته است. [20]

در مجموع این کتاب از حیث برخورداری از مطالب متنوع در قلمروی گسترده از فرهنگ ایرانی، اقبال به عرصه­ های پژوهشی جدید و نیز اطلاعات کتابشناختی قابل توجه، می­تواند به عنوان یک متن اصلی، مورد مطالعه و مراجعة دانشجویان و اساتید حوزة تاریخ ایران، ادبیات فارسی و هنرهای اسلامی در جهان قرار گیرد.[21]

پی نوشت‌ها:

[*] دکترای زبان و ادبیات فارسی؛ پژوهشگر گروه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران

 

.[1] Charles Melville؛ برای اطلاعات بیشتر دربارة او، ر.ک: صفحة اختصاصی او در دانشگاه کمبریج:  http://cambridge.academia.edu/CharlesMelville

[2] . برای اطلاعات بیشتر، رک: http://www.iranheritage.org/

[3]. برای اطلاع بیشتر، رک همین اثر:

Recent contributions to the history of the early Ghaznavids and Seljuqs" , by C. Edmund Bosworth, pp.46-51 "

[4] . برای اطلاعات بیشتر، رک همین اثر:

"Idris 'Imad al-Din and medival Ismaili historiography" by Farhad Daftary, pp.52-58

 

[5] .  برای اطلاعات بیشتر، رک همین اثر:

"A note on form and substance in classical Persian poetry", by Homa Katouzian, pp. 269-277

[6]. برای اطلاعات بیشتر، رک همین اثر:

"The changing face of an Iranian sacred place , the Takht-i Sulayman'', by Josef Wiesehöfer, pp. 15-25 

[7] . برای اطلاعات بیشتر، رک همین اثر:

"The Kimiya-yi sa'adat (The Alchemy of Happiness) of al-Ghazali: a misunderstood work?", by Carole Hillenbrand, pp. 59-69

[8] . Robert Hillenbrand؛ برای اطلاعات بیشتر دربارة او، رک: وب سایت اختصاصی او در دانشگاه ادین برگ:

 http://www.ed.ac.uk/schools-departments/literatures-languages-cultures/islamic-middle-eastern/people/r-hillenbrand

[9] . برخی از مهم‌ترین آثار او به ترتیب انتشار عبارت‌اند از:

 - Imperial Images in Persian Painting, Scottish Arts Council Press, 1982

- Islamic Art and Architecture (The World of Art), Thames & Hudson, 1999

-Islamic Architecture: Form, Function, and Meaning, Columbia University, 2004

- Studies in the Islamic Arts of the Book, Pindar Press, 2012

او همچنین به تازگی تألیف Studies in the Islamic Decorative Arts را به پایان برده که قرار است به زودی توسط  Pindar Press منتشر و روانة بازار شود.

[10] . Andrew Charles Spencer Peacock؛ برای اطلاعات بیشتر دربارة او رک: وب سایت شخصی او در دانشگاه اندروز:

https://risweb.st-andrews.ac.uk/portal/da/persons/andrew-charles-spencer-peacock(50e01242-0d30-4f15-86f6-10e1c1f6b541).html

[11] . Firuza Abdullaeva؛ برای اطلاعات بیشتر دربارة او رک: وب سایت شخصی او در دانشگاه کمبریج:

 https://cambridge.academia.edu/FiruzaMelville

[12] . "Help me if you can! An analysis of a letter sent by the last Seljuq sultan of Kirman" , by David Durand-Guédy, pp. 70-77

[13] . "Imad al-Din al-Isfahani's Nusrat al-fatra, Seljuq politics and Ayyubid origins", by A.C.S Peacock, pp.78-91

[14] . "Between Persian legend and Samanid orthodoxy: accounts aboute Gayumarth in Balami's Tarikhnama" , by Maria Subtelny, pp. 33-45

[15]. Charles Melville and Persian Pembroke, by Michael Kuczynski, pp.3-6

[16].  On the epithets of the two sasanian kings in the Mujmal- al-tavarikh wa-l-qisas, Touraj Daryaee, pp.11-14

[17] . "Juvayni's historical consciousness'' by Betrice Forbes Mans, pp.114-119

[18] . "Stringing replica pearls: translation of Persian verse into verse", by Barbara Brend, pp. 278-296

[19] . Rethinking Persian painting: the Silsila of Soltan Mohammad and the rise of sixteenth-century pictorial lacquer binding", by Layla S.Diba

[20] . ''Delicate displays: on a Safavid ceramic bottle in the Museum of Cairo University", by Sussan Babaie, pp. 375-380

[21] . این کتاب در مخزن ایران‌شناسی و اسلام‌شناسیِ کتابخانة ملّی به شمارة کتابشناسی ملّی ۳۵۱۶۴۸۹ موجود است. 

 

پرونده ی«شاهنامه» در انسان شناسی و فرهنگ
http://www.anthropology.ir/node/3739

 

این مطلب در چارچوب همکاری مشترک انسان شناسیو فرهنگ و مجله «جهان کتاب» منتشر می شود.