خانه، تجربه اتمسفر (5)

پُل جی جی پنارتز برگردان نازنین دلنواز

همچنین ویژگی های فضایی سکونت بر تجربه از اتمسفر تاثیر می گذارد. سه موضوع معمارانه از این پاسخ ها حاصل شده است: 1) نظم و ارتباط میان اتاق ها؛ 2) اندازه ی اتاق ها؛ و 3) فرم و محوطه ی فیزیکی اتاق ها. روشی که به این موضوعات کمک می کند تا اتمسفر، در این مضمون خاص، بتواند مشخص شود، از طریق معیارهای اجتماعی روان شناختی که پیشتر اشاره شد توضیح داده شده است. به عقیده گانز[1]، به شرط قدرت دادن به سطح مفهومی فرد، کیفیات "ممکن" ساخته ی دست انسان از ویژگی های معماری به "محیط موثر" تبدیل می شود.

اولین ویژگی محیط خانه که در مصاحبه ها، به دلپذیری مرتبط شد "ارتباط فضایی میان آشپزخانه و اتاق نشیمن" است. از این رو، نظرات به طور گسترده ای فرق داشتند و موضوعات اجتماعی روان شناسی متفاوت، آشکار شد که متداول هستند. مادری اولویتش برای آشپزخانه اُپن را اینگونه بیان می کند: "آشپزخانه اُپن، خوب است، زیرا... وقتی در آشیزخانه هستم... و همه ی خانواده  اینجا هستند، تو زندانی هستی... این خیلی خوشایند نیست." زندانی بودن یا احساس زندانی بودن یک ویژگی ایستا از وضعیت نیست. با اعمال افراد و استفاده از عناصر معماری به طور مداوم تغییر می کند. خانمی دیگر اضافه کرد: "حالا، تو در را می بندی و من در آشپزخانه هستم، ... و وقتی آشپزخانه اُپن داری و کسی صدات می کند... نیاز نیست در را باز کنی." چنین عمل به ظاهر بی اهمیت، نیاز به باز کردن در، آشکارا بر روی تجربه از فضا تاثیر می گذارد.        

هنوز ارتباط بصری میان آشپزخانه و اتاق نشیمن دلیلی است که برخی ها به آشپزخانه اُپن علاقه ندارند. آقایی اظهار کرد: " من همیشه از آشپزخانه های اُپن دفاع می کنم... ما یک اتاق نشمیمن-آشپزخانه در خانه داشتیم، بنابراین..." همسرش مداخله کرد با گفتن: "بله، اما اون همچنان باید کاربردی باشد... تو می دانی، ما دو تا پسر داریم که عاشق فوتبال بازی کردن هستند... بنابراین، میفهمی، خیلی اوقات آن ها با کفش ها و چکمه های گل آلود می آیند، بنابراین کمی به هم ریختگی می شود... به این دلیل باید آشپزخانه اُپن، کاربردی باشد و نیازی به خیلی زیبا بودن ندارد، زیرا بنابراین همیشه درباره اش نگران می شوی."   

دیوارها ممکن است همچون مانعی برای ارتباط عمل کنند و در نتیجه احساس زندانی شدن به کسی بدهد. این ویژگی با اولین موضوع اجتماعی روان شناختی در تجربه دلپذیری، " با یکدیگر ارتباط داشتن"، مطابق است. هنوز ممکن است دیوارهای درون سکونتگاهی، جداکننده فعالیت های معمولی خانگی باشند و کاملا برای کسانیکه با حوزه های مشخصِ آمیخته شده، مخالف هستند، کاربردی باشد. خانمی به غذا خوردن در آشپزخانه اعتراض می کرد: "وقتی که فقط یکی از ما سه نفر حضور داشته باشد... مشکلی نیست... اما فکر می کنم نشستن در آشپزخانه و نگاه کردن به کابینت ها خیلی ناخوشایند است... خوب خواهد بود اگر ما آشپزخانه ی بزرگ داشتیم، و تو مجبور نبودی نسبتا خیلی نزدیک ظرف شویی بنشینی... زیرا هیچ چیز بدتر از این نیست که به ظرف های کثیف نگاه کنی... به آن ها خیره شوی... نه، فکر می کنم بیش از اندازه کثیف و بهم ریخته است.      

بهم ریختگی و بی نظمی پدیده ای خارق العاده است، چرا که گاهی به معنی مثبت، به عنوان متضادِ بیش از اندازه تمیز و ایرادگیر و مواقعی به معنی منفی، مانند بی توجهی، نسبت داده شده است. معنی ای که غالب می شود به شرایط و درگیری های فردی بستگی دارد. پرسیده شد که چرا شلوارهایی که همه جا پخش شده اند، بشقاب ها و ظرف های کثیفی که انباشته شده اند "برای هر کسی که نگاه کند" احساس ناخوشایندی به او می دهد، خانمی پاسخ داد: " زیرا هنگام غذا خوردن عصبی می شوم، نمی توانم تحمل کنم... دوست دارم هنگامی که غذا می خورم آرامش داشته باشم، وقتی که همه چیز به هم ریخته است غذا مزه نمی دهد... [" چرا؟"] زیرا برای کارهایی که منتظرم هستند، احساس اضطراب می کنم... یا کارهایی که منتظر دیگران هستند... زیرا اون ها عجله دارند... زمان آزاد خیلی کمی دارند." 

" به دلیل اینکه برای کارهایم احساس اضطراب می کنم" با سومین موضوع اجتماعی روان شناختی در تجربه ی دلپذیری، "آرامشِ بعد از تمام شدن کار" مطابقت دارد. این موضوع نمی تواند بیشتر از وقتی که به ناخوشایندیِ بی نظمی اشاره می کند، که برای این خانم کارِ انجام شده معنی می دهد، آشکار شود. گشودگی و پیوستگی فضا، ویژگی های فضایی از طراحی آپارتمان هستند که مورد توجه تعداد زیادی از طراحان قرار گرفته اند. اگرچه، فهم این ویژگی ها توسط ساکنین، به نظر می رسد به ارتباط عوامل اجتماعی روان شناختی مشخصی در زندگی روزمره بستگی دارد.

 

[1]Gans

 

صفحه شخصی نازنین دلنواز در انسان‌شناسی و فرهنگ

 

این مطلب، بخشی از مقاله پُل جی جی پنارت است که فصل هشتم کتاب «در خانه» را تشکیل داده است.

 

خانه؛ تجربه آتمسفر (1)

خانه؛ تجربه اتمسفر (2)

خانه، تجربه اتمسفر (3)

خانه، تجربه اتمسفر (4)