پس لرزه های روانی زایمان

بچه دار شدن حادثه ای شگرف, مهیج, رعب انگیز, لذت بخش و البته بهت آور است در روزهای پس از زایمان ممکن است از احساسات مختلفی که در شما ایجاد می شود, گیج و مبهوت شوید

بچه‌دار شدن حادثه‌ای شگرف، مهیج، رعب‌انگیز، لذت‌بخش و البته بهت‌آور است. در روزهای پس از زایمان ممکن است از احساسات مختلفی که در شما ایجاد می‌شود، گیج و مبهوت شوید. با این نوشته همراه شوید تا اگر خودتان یا اطرافیان‌تان در آستانه بچه‌دار‌شدن هستید، بدانید چگونه می‌شود استرس‌ها را به حداقل رساند...

بعد از بچه‌دار شدن، مراقبت و پایش سلامت روان و هوشیاری در برابر نیازهای احتمالی شما، موضوع بسیار مهمی است. بعد از زایمان احتمال وقوع اختلالات روانی متعددی وجود دارد. عوامل سهیم در این وقایع عبارتند از: تغییرات هورمونی، تجربه ناموفق از زایمان، احساس ناتوانی از بچه‌دار شدن برای همیشه، سطح رضایت شما از زندگی زناشویی، زایمان بچه‌ای با کمبودهای فراوان، عدم حمایت اجتماعی، بی‌رمقی یا سابقه خانوادگی افسردگی پس از زایمان. گذر از دوران بارداری به مادر شدن کار ساده‌ای نیست و ایجاد افسردگی چه خفیف و چه شدید، به آن معنا نیست که شما به عنوان یک شخص یا والد، جا خالی کرده یا تسلیم شده‌اید. بدون شک با پیدا کردن راه‌هایی جدید برای ایجاد تعادل میان زندگی روزمره و مسوولیت‌های آن به تدریج از این گرفتاری خارج خواهید شد.

● پژمردگی روانی

شما که تا حالا مسوولیت‌های آسان و راحتی داشتید، با مشاهده مسوولیت‌های جدیدی که به سبب مادر شدن پیش‌روی شما قرار می‌گیرند، ممکن است احساس بی‌کفایتی و ناتوانی کنید اما با کمی شکیبایی به خرج دادن این دوره را به امید خدا پشت‌سر خواهید گذاشت و به خودتان افتخار می‌کنید که می‌توانید از پس چنین مشکل بزرگی برآیید. در ۸۰ درصد زنانی که برای نخستین بار بچه‌دار می‌شوند نوعی افسردگی خفیف مشاهده می‌گردد. این افسردگی خفیف معمولا چند روز تا چند هفته بعد از زایمان رخ می‌دهد. عموما خود به خود بهبود می‌یابد و در عرض چند هفته به طور کامل و بدون درمان برطرف می‌شود. در طول این مدت، ممکن است شما دچار احساساتی مثل غم و اندوه، خشم، اضطراب، زودرنجی و ناتوانی بشوید. این مادران بی‌تجربه بدون هیچ دلیل روشنی یک مرتبه می‌زنند زیر گریه و به سادگی هم تسلی پیدا نمی‌کنند. برخی از مادران متعجب هستند که چرا گهگاه دچار افکار منفی نسبت به فرزند خود می‌شوند و این موضوع را این گونه تفسیر می‌کنند که حتما مادر بدی هستند. شاید آگاهی از این نکته که پژمردگی پس از زایمان موضوع کاملا طبیعی است، به شما کمی دلگرمی و تسلی خاطر بدهد. علاوه بر پذیرش پژمردگی روانی به عنوان بخشی طبیعی از زایمان، مراقبت و مواظبت از خودتان نیز بسیار حایز اهمیت است.

● خوب استراحت کنید

استراحت کافی تاثیر قابل ملاحظه‌ای در سلامت جسم و روان شما دارد. در طول روز سعی کنید هر موقع بچه می‌خوابد، شما هم بخوابید تا دوره‌های استراحت شما با هم تنظیم و هم‌زمان شود. هر گاه مسایلی که بیش از این شما را آزار نمی‌دادند، ناگاه به موضوعاتی غیرقابل تحمل و خسته کننده تبدیل شوند، بدانید که به استراحت بیشتری نیاز دارید. پذیرفتن کمک از جانب دیگران گاهی کار دشواری است اما شاید این تنها چیزی باشد که شما برای حفظ احساس مثبت و واقع‌بینانه به آن احتیاج دارید.

● خوب غذا بخورید

تغذیه خوب آنچه را بدن شما در دوران بهبود پس از زایمان احتیاج دارد، فراهم می‌کند. چند وعده مختصر در روز ممکن است برای شما قابل تحمل‌تر از سه وعده پر و پیمان باشد. مصرف سبزی و میوه به عنوان میان وعده‌های مختصر و سالم به کنترل وزن هم کمک می‌کند.

● خوب ورزش کنید

ورزش سبک می‌تواند مفید باشد. در صورت امکان هر روز به مدت ۳۰ دقیقه پیاده‌روی سریع داشته باشید. اگر هنگام پیاده‌روی بچه را هم داخل کالسکه با خود ببرید، شاید احساس لذت بیشتری بکنید. نرمش و کشش عضلات هنگام بازی و صحبت کردن بچه‌ها می‌تواند قدرت کشش عضلات شما را افزایش دهد، وقتی بچه شاد و شنگول است، شما هم آرامش روانی بیشتری پیدا می‌کنید.

● رفت و آمدهایتان را قطع نکنید

جزء دیگری از فرآیند طبیعی بهبود یافتن پس از وضع حمل آن است که تجربیات شخصی خود را در زمینه زایمان بادیگران مرور کنید. داشتن دوستان و آشنایانی که صمیمانه به حرف‌هایتان گوش کرده و احساسات شما را درک می‌کنند، کمک بسیار زیادی به کاهش نشانه‌های افسردگی خواهد کرد.

● افسردگی پس از زایمان چیست؟

نوع شدیدتری از پژمردگی‌ یا غمزدگی که اصطلاحا افسردگی پس از زایمان نامیده می‌شود. در تقریبا در ۵ تا ۲۰ درصد تازه مادران مشاهده می‌گردد. نشانه‌های آن شدیدتر و طولانی‌تر از پژمردگی است و در هر موقعی از نخستین سال پس از زایمان ممکن است روی دهد. نشانه‌های دیگر آن عبارتند از: خستگی مدام، لذت نبردن از زندگی، احساس بی‌عاطفگی، دوری گزیدن از خانواده و دوستان، عدم نگرانی از وضع سلامتی خود و بچه، نداشتن میل جنسی، احساس شدید شکست و ناکارآمدی و نوسانات شدید خلقی. ممکن است آرزوها و انتظارات زیادی داشته و در درک مسایل با مشکلاتی روبه‌رو باشید یا احساس کنید سرتان کلاه رفته است. به محض اینکه دوستان و آشنایان متوجه چنین نشانه‌هایی در شما شوند، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. مداخله زودهنگام ممکن است بهبود سریع‌تری را از افسردگی پس از زایمان در پی داشته باشد. درمان بسته به نیازهای هر فردمتفاوت است اما احتمالا شامل رفتاردرمانی و داروهای ضد افسردگی خواهد بود.

● فشار عصبی پس از ضربه روانی

این اختلال روانی می‌تواند در پی تولد بچه‌ ایجاد شود. این حالت ممکن است پاسخی باشد به یک وضع حمل دلخراش و تکان‌دهنده واقعی یا خیالی یا احیانا نشات گرفته از یک واقعه دلخراش فراموش ناشدنی در گذشته. نشانه‌های این مشکل شبیه افسردگی پس از زایمان است ولی علت آن با یک حادثه دلخراش در گذشته مرتبط است. در صورت تشخیص زودهنگام، مشاوره روانی، گاهی اوقات در کنار دارو و آموزش‌های کاهش فشار عصبی به بهبود این بیماری منجر می‌گردد.

● جنون پس از زایمان یعنی چه؟

مشکل دیگری که تازه‌مادران گاهی به آن دچار می‌شوند، جنون پس از زایمان است که خوشبختانه پدیده نادری است. نشانه‌های آن ممکن است چند روز تا چند هفته بعد از وضع حمل آغاز شوند که عبارتند از افسردگی شدید به همراه اضطراب‌ حاد، افکار پریشان، ترس از آسیب زدن به خود یا بچه، توهم، عقاید یا گفته‌های نامعقول و پرت و پلا، بدبینی نسبت به اطرافیان یا هیستری (رفتار و حرکات عصبی). هدف از درمان، در امان نگاه داشتن شما و بچه‌ها و کمک به حفظ حس کفایت و کارآمدی شما به عنوان یک مادر در طول دوره بهبود می‌باشد. این بیماری نیاز به کمک و مراقبت‌های پزشکی دارد.

دکتر مجتبی جوانبختی