پرسش ها و پاسخ هایی در باره ی امگا

ماهی و محصولات دریایی با وجود آن كه از مواد غذایی حیوانی هستند, ولی از نظر تركیب چربی با سایر مواد حیوانی متفاوت اند چربی موجود در مواد غذایی حیوانی به طور عمده حاوی تركیباتی به نام اسیدهای چرب اشباع شده هستند كه این تركیبات موجب بالا بردن كلسترول و سایر چربی های نامطلوب خون می شوند ولی چربی موجود در آبزیان از نوع اسیدهای چرب چند غیر اشباعی به نام امگا ۳ است كه در انواع ماهی و سخت پوستان دریایی به مفدار زیادی یافت می شوند ایکوزاپنتانوئیك اسید EPA ودوكوزاهگزانوئیك اسید DHA دو گروه مهم از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند

آبزیان دارای خواص اعجازآمیزی هستند كه این مهم در كشور ما متاسفانه كم تر مورد توجه قرارگرفته است . در كشورهای كه از این ویژگی‌ها آگاهی دارند مصرف آبزیان همواره رو به افزایش بوده است . در حالی كه در ژاپن مصرف سرانه ی ماهی بیش از ۸۵ كیلوگرم در سال بوده و علت اصلی مرگ و میر در این كشور كهولت سن وسالخوردگی است مصرف سرانه‌ی آبزیان در ایران كم تر از ۵ كیلوگرم بوده و علت اصلی مرگ و میر بیماری‌های قلبی و عروقی است . شعار نیست اگر گفته شود چنانچه هر ایرانی در هفته فقط ۲۰۰ گرم ماهی مصرف كند درصد بیماران قلبی- عروقی به میزان چشمگیری كاهش می‌یابد . هدف از این نوشتار، بیش‌تر آشنا كردن خوانندگان با خواص امگا-۳ آبزیان و مقدار دریافت این ماده و نیز مقدار مصرف ماهی در هفته است .

۱- امگا-۳ چیست ؟

ماهی و محصولات دریایی با وجود آن كه از مواد غذایی حیوانی هستند، ولی از نظر تركیب چربی با سایر مواد حیوانی متفاوت‌اند. چربی موجود در مواد غذایی حیوانی به طور عمده حاوی تركیباتی به نام اسیدهای چرب اشباع شده هستند كه این تركیبات موجب بالا بردن كلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون می‌شوند . ولی چربی موجود در آبزیان از نوع اسیدهای چرب چند غیر اشباعی به نام امگا-۳ است كه در انواع ماهی و سخت‌پوستان دریایی به مفدار زیادی یافت می‌شوند . ایکوزاپنتانوئیك اسید (EPA) ودوكوزاهگزانوئیك اسید (DHA) دو گروه مهم از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند.

۲- این اسیدهای چرب چه نقشی در بدن انسان دارند ؟

امگا-۳ تاثیر بسیار خوبی در پیشگیری از بیماری ها و نیز درمان آن ها دارد . بر اساس نحقیقات انجام شده اسیدهای چرب امگا-۳ آبزیان از بروز بیماری های قلبی در انسان و نیز تشكیل لخته های خونی در رگ‌ها جلوگیری می‌كند . این اسید چرب ضربان قلب را تنظیم كرده و از تپش های غیر طبیعی - كه عامل مهمی در سكته‌های قلبی است – پیشگیری می كند . امگا-۳ سطوح خیلی بالای تری‌گلیسریدهای خون را – كه می توانند حمله‌های قلبی را تشدید كند – كاهش می‌دهد .تحقیقات منتشر شده در آمریكا حاكی از آن است كه نوع خاصی از اسیدهای چرب امگا-۳ كه DHA خوانده می‌شود در تشكیل سلول‌های مغز ، چشم و دستگاه عصبی جنین نقش اساسی دارند . بنابراین توصیه شده است كه زنان باردار و مادران شیرده در وعده های غذایی خود حتما از ماهی استفاده كنند .مطالعه‌یی كه در آمریكا بر روی ۸۰۰۰۰ زن انجام شد ثابت كرد كه امگا-۳ تاثیر چشمگیری در كاهش بیماری های قلبی – عروقی دارد . گزارش‌های دیگرحاكی از آن است كه امگا-۳ در پیشگیری از بیماری‌های آرتروز ؛ فشار خون و بیماری‌های قلب و رگ ها ، بیماری های كلیه و بیماری‌های اعصاب و روان نقش مهمی دارد .در مطالعات دیگر گزارش شده است كه اسیدهای چرب امگا- ۳ درمراقبت از پوست نقش اساسی دارند. کمبود اسیدهای چرب امگا- ۳ باعث بروز بیماری های مختلف و پیری زودرس پوست می شود. امگا ۳ ورمهای جلدی و داخلی را کاهش داده سرعت بهبود مشکلات قلبی را بالا می‌برد و در کل امکان بروز چنین مشکلاتی را کاهش میدهد .

۲- آیا امگا-۳ باعث جلوگیری از بروز فراموشی و آلزایمر می گردد ؟

مصرف مستمر اسید چرب امگا -۳ احتمال بروز آلزایمر را در افراد كاهش می دهد . در پژوهشی كه در سال ۱۳۷۷-۱۳۷۹ در ایران انجام شد مشخص گردید كه مصرف مداوم امگا -۳ در افراد باعث جلوگیری از بروز آلزایمر می شود , افرادی كه هفته ای یك بار ماهی مصرف می كنند به میزان ۶۰ درصد كمتر از دیگران به بیماری آلزایمر دچار می شوند. زیرا ماهی سرشار از اسید چرب « امگا- ۳ » است . تحقیقات نشان می دهد به طور كلی اسیدهای چرب باعث افزایش حافظه و افزایش قدرت یادگیری شده و از پاك شدن حافظه های ثبت شده برروی مغز جلوگیری می كند.

۳- آیا آبزیان پرورشی مانند آبزیان دریایی منبع خوبی از امگا-۳ هستند ؟

بله ، آبزیان پرورشی نیز منبع خوبی از امگا-۳ هستند . اختلاف بین مقدار این ماده در آبزیان (ماهی و میگو) پرورشی و دریایی بسیار كم است.

۴- بهترین انواع آبزیان (دریایی و پرورشی ) برای دریافت امگا-۳ كدامند ؟

برای دریافت امگا-۳ همه‌ی انواع آبزیان خوب هستند ولی ماهیان چرب نظیركپور ، فیتوفاك ، ساردین ، قباد ، بیاح ، ماهی خاویاری ، قزل‌الا و غیره دارای مقدار بیشتری امگا-۳ هستند . به عنوان مثال مقدارامگا-۳ در كپور، قباد، آزاد، ساردین و قزل‏آلا بیش از ۱ گرم در ۱۰۰ گرم است . مقدار این ماده در سُرخو، سوف و ماهی سفید كم تر است .

۵- مقدار امگا-۳ در آبزیان به چه چیزهایی بستگی دارد ؟

مقدار امگا-۳ در آبزیان بستگی به عوامل زیادی دارد . در مورد ماهیان پرورشی مقدار امگا-۳ بستگی به گونه ی ماهی و كیفیت غذای آن دارد . مقدار امگا-۳ در قزل الا و ماهی آزاد پرورشی با توجه به نوع غذای این ماهیان ، مشابه ماهیان دریایی است . مقدار امگا-۳ در ماهیان دریایی نیز بستگی به فصل صید ، سن و اندازه‌ی ماهی دارد . بهترین توصیه برای دریافت امگا-۳ مصرف انواع آبزیان دریایی و پرورشی است .

---