هزینه های کمرشکن یک مرگ ساده

وقتی کسی از دنیا می رود, آسمانی ها می پرسند چه با خود آورد و زمینی ها می پرسند چه چیزی باقی گذاشت و رفت

وقتی کسی از دنیا می‌رود، آسمانی‌ها می‌پرسند: چه با خود آورد و زمینی‌ها می‌پرسند: چه چیزی باقی گذاشت و رفت؟!

زندگی زمینی سالهاست که قانون پول به خود گرفته و در تمام مراحل زندگی، پول حرف اول و آخر را می‌زند. زمان مرگ هم، پول، نقش خودش را باز می‌کند و دست از سر خانواده متوفی بر نمی‌دارد. از ارث و میراث که بگذریم و به ما ترک میت که فکر نکنیم، می‌رسیم به هزینه‌های جاری کفن و دفن. همه ما معتقدیم که انسان در یک متر جای می‌خوابد و غیر از کفن چیزی با خود نمی‌برد. اما همین یک متر جا برای خودش ماجرایی دارد. ماجرا قبل از مرگ افراد را که فاکتور بگیریم و از هزینه‌های بیماری و... که برای برخی پیش می‌آید بگذریم به ماجراهای پس از مرگ می‌رسیم. به محض اینکه یک انسان، جان به جان آفرین تسلیم می‌کند، خرج و مخارج شروع می‌شود. برای انتقال میت به بیمارستان و یا انجام مراحل پزشکی قانونی و (در صورت مشکوک بودن مرگ) نیاز به آمبولانس است. هزینه آمبولانس در مسیرهای کوتاه داخل شهری با بلیت هواپیما برابری می‌کند و از آنجایی که در بسیاری از موارد خانواده متوفی ناگزیرند از آمبولانس استفاده کنند، ناچار به پرداخت این هزینه هستند.

از هزینه‌های جواز دفن و پزشکی قانونی که چشم پوشی کنیم به هزینه‌های جانبی دیگر می‌رسیم. آنچه مسلم است، هیچ کاری به صورت رایگان انجام نمی‌شود و بنابراین غسالخانه و کفن کردن هم هزینه‌های خاص خود را دارد که باید در بهشت زهرا(س) پرداخت شود. اینها را هم که نادیده بگیریم مساله قبر را نمی‌توان نادیده گرفت. در بهشت زهرای تهران قیمت قبرها از چند میلیون شروع می‌شود و به پایین می‌آید. اما قیمت قبرها آنقدر پایین نمی‌آید که هرکسی قدرت خرید آن را داشته باشد.

مقبره‌های خانوادگی که قیمتشان آنقدر بالاست که فکر نکرده از آن می‌گذریم. اما قبرهای معمولی تک نفره هم متناسب با مکان آن در برخی نقاط به ۵۰-۴۰ میلیون تومان هم می‌رسد. یعنی در قبرستان هم فقیر و غنی با هم متفاوتند و اختلاف طبقات در اینجا هم بیداد می‌کند. اما از قبرهای مناطق خوش آب و هوای بهشت زهرا(س) که بگذریم، در مناطق به اصطلاح پایین شهر قبرستان به قبرهای دو طبقه و سه طبقه بر می‌خوریم که هم ملاحظه کمبود جا را کرده‌‌اند و هم ملاحظه قیمت را! در این نوع قبرها مرده‌ها به صورت طبقاتی دفن می‌شوند و طبیعتا قیمت آنها نسبت به سایر قبرها ارزان‌تر است و با یکی، دو میلیون تومان هم می‌توان یک طبقه از آنها را خریداری کرد. بعد از آن نوبت به دفن میت می‌رسد و مراحل دفن هم هرکدام هزینه‌های جداگانه‌ای را دارد. افرادی که میت را دفن می‌کنند و تلقین او را می‌گویند و بر سر مزار میت نوحه‌سرایی می‌کنند، هرکدام هزینه‌های جداگانه‌ای دریافت می‌کنند و پس از دفن میت، یک‌پارچه ترمه برای روی قبر لازم است و یک تاج گل که به سرعت توسط حاضرین پرپر می‌شود.

با این حال پارچه ترمه و تاج گل، هیچ کدام مجانی نیستند و هرکدام هزینه‌های خاص خود را دارند. رسم است که بلافاصله پس از دفن میت با خرما و حلوا و آب میوه و شیرینی‌های مخصوص و البته آب معدنی از حاضرین پذیرایی شود که البته این پذیرایی یک پذیرایی اولیه و جهت دستگرمی است. ضمنا این روزها رسم نیست کسی در خانه حلوا درست کند و سینی‌های آماده حلوا با تزئینات خاص و مدل‌های متفاوت با قیمت‌های مختلف در قنادی‌ها موجود است و خانواده متوفی در هر شرایط روحی هم که باشند موظفند که با تهیه این اقلام، آمادگی پذیرایی ابتدایی از حاضرین را داشته باشند. مراسم کفن و دفن که انجام شد، نوبت به ناهار می‌رسد. رسم براین است که تمامی افرادی که در تدفین حضور پیدا می‌کنند پس از پایان مراسم، جهت صرف ناهار به یک رستوران دعوت می‌شوند که متناسب با تعداد مهمان‌ها، مکان رستوران، کیفیت و نوع غذا، هزینه‌ها متفاوت است که حتی در نظر گرفتن حداقل‌ها هم سرسام‌آور است.

پس از صرف ناهار متناسب با رسومات خانواده متوفی مراسم شام غریبان یا هر مراسمی با عناوین مختلف در منزل متوفی برگزار می‌شود و حاضرین برای تسلی خاطر بازماندگان در منزل متوفی به صرف شام جمع می‌شوند. میوه و حلوا و خرما و چای هم در حاشیه موجود است. اینها فقط هزینه روز اول درگذشت یک فرد است. مراسم روز سوم، هفتم، چهلم، سالگرد و... هرکدام با آداب و رسوم خاص خود و تشریفات ویژه برگزار می‌شود و هزینه چاپ اعلامیه، بنر، تاج گل برای درب منزل و ایاب و ذهاب و... در بین هزینه‌های کلان کفن و دفن آنقدر ناچیز به نظر می‌‌آید که قابل ذکر نیست. این بخشی از ماجرای مرگ یک عزیز است که درگیر چشم و هم چشمی‌ها شده و چنان با تشریفات آمیخته شده که در شرایط بحران اقتصادی با درد سنگین از دست دادن یک عزیز همراه می‌شود و بازماندگان را تا مدت‌ها زیربار قرض می‌برد.

نویسنده : نسرین محمدی