ایران در حجره های جهانی

توسعه بازارهای داخلی و خارجی از لحاظ کمّی و کیفی از جمله دغدغه هایی است که دولت ها برای توسعه صنایع بومی خود دنبال می کنند و متناسب با آن سیاست هایی را اتخاذ می نمایند

توسعه بازارهای داخلی و خارجی از لحاظ کمّی و کیفی از جمله دغدغه‌هایی است که دولت‌ها برای توسعه صنایع بومی خود دنبال می‌کنند و متناسب با آن سیاست‌هایی را اتخاذ می‌نمایند؛ سیاست‌هایی همچون بالا بردن سطح رفاه عمومی مردم،تغییر فرهنگ مصرف و یا استفاده از ابزارهای محدود کننده واردات کالاهای خارجی رقیب (در عرصه داخلی)، برقراری مشوق‌های صادراتی، اعزام رایزنان بازرگانی به کشورهای هدف، ارایه بانک‌های اطلاعاتی از بازارها و موارد مشابه (در بازارهای خارجی).

در این میان، هر کشوری با توجه به مزایای نسبی موجود خود به دنبال بازاریابی برای همان صنایع و خدماتی می‌باشد که در آن صاحب مزیت است تا در نهایت به رشد بخش‌های اقتصادی دست یابد و توان پیشتازی و رقابت را در عرصه بین‌المللی کسب کند. در کشور ما با توجه به وجود ذخایر عظیم هیدروکربوری و همچنین نیروی انسانی با استعداد، دولتمردان باید به دنبال توسعه بازار فرآورده‌ها و مشتقات نفتی (بالاخص محصولات نهایی مشتقه از هیدروکربورها مانند پلاستیک، لاستیک، شوینده‌ها و امثالهم) و همچنین خدمات نیروی انسانی باشند.

● ابزارها چه مواردی هستند؟

برپایی نمایشگاه‌ها، هر ساله حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار درآمد، به طور مستقیم عاید اقتصاد جهانی می‌کند. در مورد درآمد حاصل از برپایی نمایشگاه‌هایی از نوع اکسپو در سطح بین‌المللی آمار دقیقی در دست نیست، اما کارشناسان اقتصادی، سهم اکسپوها را در محصول ناخالص داخلی دنیا حداقل یک درصد برآورد کرده‌اند. اگر محصول ناخالص دنیا را در سال ۲۰۰۷ حدود ۵۴ تریلیون دلار در نظر بگیریم، رقمی در حدود ۵۴۰ میلیارد دلار درآمد حاصل از نمایشگاه‌ها رقمی حایز اهمیت است. نمایشگاه‌های برگزار شده اهداف متنوعی را دنبال می‌کنند و توانایی خلق نتایج جالبی را دارند. مهمترین نتایج این نمایشگاه‌ها عبارت‌اند از:

- تبادل اطلاعات فنی و بازرگانی، گسترش مبادلات تجاری به منظور توسعه مبادلات اقتصادی و مقایسه مصنوعات داخلی با فرآورده‌های خارجی

- ایجاد زمینه مساعد برای ارایه آخرین پدیده‌های صنعتی و تکنولوژیکی و نمایش کالاهای صادراتی غیرنفتی جهت رشد و توسعه صادرات این گونه کالاها

- آشنایی بازدید کنندگان ایرانی با کالا و تکنولوژی خارجی و انتخاب بهترین گزینه

- ایجاد جوّ مناسب جهت پروژه‌های سرمایه ‌گذاری مشترک در بخش‌های مختلف اقتصادی بین ایران و سایر ملل

- بسط و تحکیم روابط سیاسی و اقتصادی با سایر کشورها.

در کنار نمایشگاه‌های مذکور، مواردی همچون تورهای تجاری مستقیم و معکوس، توسعه بازار به واسطه افزایش فعالیت جمعی، نشست‌های خریداران-فروشندگان، استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و تجارت آزاد (منطقه‌ای-بین‌المللی) از دیگر راهکارهای توسعه بازارهای صادراتی کشورمان در عرصه خارجی‌اند.

● همنشینی‌ برای فرصت‌های نو

یکی از استراتژی‌های پیشرفت صادرات، حرکت گروهی و جمعی در جهت بازاریابی و انجام صادرات است که نه تنها مانع از رقابت مخرب در بازار خارجی می‌شود، بلکه با برندسازی و استفاده از توان‌های بالقوه و خرد جمعی، موانع توسعه صادرات را از پیش رو برداشته و موجبات افزایش سهم بازار را فراهم می‌سازد. استفاده از اینترنت و تجارت الکترونیک نیز به عنوان یک الزام و یک امر ضروری برای بقا در فضای شدید رقابتی قابل توجه می‌باشد و می‌تواند مسیرهای همنشینی را کوتاه‌تر کند. کشورهایی که به پیشرفت و توسعه صادرات خود و در نتیجه به شکوفایی اقتصادی می‌اندیشند، بدون شک باید برای حضور قدرتمندانه در عرصه‌های بین‌المللی از یک بستر اطلاعاتی وسیع برخوردار باشند. اینترنت و سیستم‌های اطلاعاتی این امکان را برای دولت‌ها فراهم کرده‌اند.

● راهکارها را عملی کنیم

برای از بین بردن اثرات موانع موجود در عرصه بازاریابی صحیح محصولات داخلی، برخی کشورها توافق نامه‌های تجارت آزاد امضا می‌کنند. در واقع با این توافق، کشورهای عضو ترتیبی اتخاذ می‌نمایند تا تعرفه‌های گمرکی و سهمیه‌های وارداتی را کاملاً حذف کنند و یا به یک نرخ ترجیحی و مورد قبول همه برسانند تا دسترسی به بازارهای بین‌المللی تسهیل گردد. رفع این موانع می‌تواند برای همه کالاها و خدمات و یا عده‌ای از آنها که مورد توافق طرفین است، به اصطلاح موجب "یکپارچگی اقتصادی" شود. از جمله این تفاهم نامه‌ها می‌توان به توافق‌ نامه‌های تجارت آزاد، توافق ‌نامه‌های تجارت ترجیحی، ائتلاف‌های اقتصادی، بازارهای مشترک و ائتلاف‌های گمرکی اشاره کرد.

نکته حایز اهمیت آن است که استراتژی‌های مذکور در زمان و جایگاه خاص خود مؤثرند، لذا لازم است نقش هر کدام از استراتژی‌ها را در برنامه‌ای جامع تبیین و وزن هر یک را مشخص کرد. با توجه به این نکته که توسعه صادرات صنایع کوچک موجب رشد کمّی و کیفی این صنایع خواهد شد و افزایش اشتغال و صادرات غیرنفتی را در پی خواهد داشت، تدوین برنامه‌ها و مشوق‌هایی خاص این گونه بنگاه‌ها ضرورت می‌یابند تا نه تنها حضور تولید کنندگان ایرانی در بازار داخلی کم نشود، بلکه حتی سهم محصولات ایرانی در بازارهای بسیار مناسب منطقه و جهان نیز افزایش یابد.

نگاه آقای سید روح‌الله وحید کیانی، کارشناس ارشد شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، به موقعیت کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی