حکایت BTS همچنان باقی است

کلیشه خطرزا بودن یا نبودن آنتن های مخابراتی در آستانه ورود رایتل به بازار

سرانجام پرونده جنجالی ورود سومین اپراتور تلفن همراه پس از ماهها وقفه و حرف و حدیث بر سر عرضه سیم کارتهای نسل سوم در پایان آبان ماه جاری با رونمایی از سیم کارت موسوم به رایتل، بسته شد. گرچه مشخص نیست چه زمانی ویترین فروشگاههای فروش گوشی و لوازم جانبی به سیم کارتهای نسل جدید تلفن همراه شده است مزین خواهند شد. بهرشکل ورود اپراتور سوم تلفن همراه به جمع دیگر اپراتورهای تلفن همراه کشور را باید به فال نیک گرفت. رایتل قرار است در کنار رقبای پرآوازه و مشهوری چون ایرانسل و همراه اول در بازار داخلی خودنمایی کند. شاید ویژگی های منحصر بفردش چون سرویس های چندرسانه ای و مکالمه تصویری، دسترسی به اینترنت را با سرعت ۵۱۲ کیلوبیت بر ثانیه از طریق تلفن همراه باعث شود تا در میان این رقبای قدرتمند عرض اندام کند اما نمی توان موضوع آنتن دهی و کیفیت مکالمات برای اپراتورهای تلفن همراه را نادیده گرفت. چراکه اپراتور سوم تلفن همراه با تمام همه مزیتها و ویژگی ها خاصی که دارد از نصب و یا استفاده مشترک از آنتن های BTS بی نیاز نیست. این موضوع بهانه ای شد تا با ورود سیم کارتهای نسل سوم به داستان کلیشه شده با خطر یا بی خطر بودن تششعات آنتن های BTS در این گزارش بپردازیم.

● BTS به مثابه اکسیژن

استفاده از تلفن همراه نیازمند زیرساخت هایی است که شاید در بین این زیرساختها مهم ترین آن همین آنتن هایBTS باشد. به تعبیری دیگر می توان آنتن های تلفن همراه را چون اکسیژنی برای این اپراتورها به حساب آورد که نبود آنها یا اختلال در کار آنها به هر طریقی می تواند در روند کیفیت خدمات ارائه شده توسط اپراتور تاثیرگذار باشد.از زمانی که برای اولین بار در خیابان های تهران مردم با گوشی های در دست مشغول صحبت با دیگری بودند در حدود ۱۷سال می گذرد. در آن مقطع به علت قیمت بالا و محدود بودن شبکه، تعداد اندکی از مردم امکان دسترسی به این وسیله ارتباطی را داشتند و در مجموع گفته می شود شبکه تلفن همراه در کشور توسط مخابرات در مردادماه سال ۷۳ با نصب و راه اندازی ۲۴ ایستگاه BTS برای تنها ۹ هزار و ۲۰۰ کاربر تهرانی راه اندازی شد و این در حالی است که این تکنولوژی با تاخیری ۱۰ ساله وارد کشورمان شده بود.اکنون با گذشت این سالها هنوز عدم آنتن دهی و اختلالات مربوط به کیفیت مکالمات و به شکل کلی تمامی سرویس های تلفن همراه از آن جمله مشکلاتی است که این روزها کاربران تلفن همراه را از هر نوع اپراتوری به خود مشغول کرده است.از آن طرف نمی توان تمام مشکلات را بر گردن اپراتورها انداخت. چرا که اپراتورهای تلفن همراه مدعی هستند که برای آنتن دهی مطلوب آن هم در کلان شهرهایی با مشخصات زمین شناسی چون تهران که تماما از پستی و بلندهای بی شماری تشکیل یافته اند، از یک سو و ساخت و سازهای نماهای مرتفع از سوی دیگر نیازمند نصب آنتن یا جابه جایی آنها هستند که این مهم با مشکلات بی شماری پیش روی آنها قرار دارد. مشکلاتی همچون شهرداری های استانی با بهانه زیباسازی فضاهای شهری و ذهنیت مشکل زا بودن این آنتن ها در بخش سلامت جسمانی و روانی شهروندان به نظر می رسد که به پاشنه آشیلی برای اپراتورهای تلفن همراه در سال های اخیر و سال های پیش رو تبدیل شده است.

● تنها BTS خطر آفرین است یا ...

در این بین اپراتورها سعی دارند از یک سو با فرهنگ سازی در بین مشترکان و از سوی دیگر تعامل با دستگاه های ذی ربط مدیریت شهری، روند رو به بهبودی را در این بخش برای کاربران خود به ارمغان آورند. برای مثال می توان به تبلیغات اخیر همراه اول با شعاری با این مضمون «شهری بهتر، زندگی بهتر، در کنار آنتن های BTS اشاره کرد. جدا از مسائل زیباسازی شهری که به نظر می رسد با تاسیس شرکتی با مشارکت شهرداری و اپراتورها در شرف حل شدن است، اما هنوز بسیاری از شهروندان نسبت به تهدیداتی که این آنتن ها می تواند برای آنها داشته باشد، تردید دارند. در مقابل به باور کارشناسان و محققان دستگاههای تلفن همراه هم می توانند خطراتی را برای کاربران به همراه داشته باشد.گروهی از دانشمندان آمریکایی دریافتند که تداخلات بی سیم در اثر استفاده طولانی مدت از تلفن های همراه گلولز مغز را مصرف می کنند.محققان موسسات ملی بهداشت آمریکا در بررسی های خود نشان دادند که ۵۰ دقیقه صحبت مداوم با تلفن همراه می تواند فعالیت سلول های مغزی را در منطقه ای از مغز که به آنتن نزدیک تر است تغییر دهد.باوجود این، دانشمندان آمریکایی تاکید کردند که هنوز مشخص نیست این تغییر فعالیت سلول های مغزی چه اثراتی روی سلامت انسان می گذارد و این بدان معنا نیست که میان ابتلا به سرطان و استفاده از تلفن های همراه ارتباط وجود دارد که البته این مهم نیز هنوز به دلیل پایین بودن سن این وسیله ارتباطی به اثبات نرسیده است. با توجه به آنکه تعداد آنتن های BTS نصب شده به نسبت تعداد گوشی های موجود در بازار بسیار پایین تر است و از سوی دیگر استاندارد رعایت شده در آنتن های BTS به کار گرفته شده گفته می شود که مطابق با تمام استانداردهای جهانی است، به نظر می رسد که مخاطرات مورد تهدید کاربران این روزها بیشتر در گوشیهای دست آنها باشد تا آنتن های BTS . البته کارشناسان هم براین باورند که تولید کنندگان مطرح جهانی تنها در صورتی می توانند خط تولید یک مدل خاص را راه اندازی کنند که استانداردهای اجباری جهانی را اخذ کرده باشند. بر همین اساس هم اکنون در تمامی کشورها از جمله ایران، آزمایشگاه هایی در مبادی ورودی کالاها به کشور برای اندازه گیری این تشعشعات به کار گرفته شده است؛ اما نکته حائز اهمیت در این بحث وجود حجم بالای گوشی های قاچاق از این تعداد گوشی های بی کیفیت تقلبی چینی با قیمت های بسیار اندک نیز از آن جمله است. به نظر می رسد مسوولان ذی ربط در کنار دغدغه هایی که برای آنتن های مخابراتی دارند، باید راهکارهای مناسبی نیز نسبت به ورود گوشی های تقلبی با کیفیت های بسیار ناچیز را که علاوه بر تشعشعات مضر، عموما از مواد بازیافتی در کشور چین ساخته شده است، مدنظر قرار دهند.

● BTS سلامتی را بخطر می اندازد!

تاثیر تابش میدان های الکترومغناطیسی و امواج گوشی تلفن همراه و آنتهای BTS بر سلامتی انسان موضوعی است که پاسخ قطعی به آن داده نشده است. بدن انسان به بسیاری از محرک ها به عنوان بخشی از زندگی پاسخ می دهد و اگر این تغییرات خارج از محدوده مکانیزم جبران بدن باشد اثر بیولوژیکی آن می تواند منجر به خطر سلامتی (روانی، جسمانی و اجتماعی) شود.مهم ترین نتایج تحقیقات علمی نشان می دهد میزان تشعشعات میدان های فرکانس رادیویی تاثیری بر آغاز و یا رشد تومورهای سرطانی ندارد و مطالعات تجربی روی سلول ها و حیوانات نیز نشان می دهد که استفاده از موبایل تاثیر مخربی بر قلب، خون و سیستم ایمنی بدن نداشته است. گفته می شود محدوده مربوط به امواج ناشی از تلفن همراه و سایت های BTS در فرکانس های ۳ کیلوهرتز تا ۳۰۰۰ گیگاهرتز در زمره امواج فرکانس رادیویی قرار می گیرند که این امواج غیریونیزه کننده است و اثر تخریبی ای روی بافت های زنده نداشته و فقط منجر به افزایش دمای ناحیه ای از بدن می شوند که در معرض تابش قرار گرفته است. تحقیقات علمی نشان می دهد که انرژی جذب شده در بدن ناشی از تابش سایت های موبایل با دور شدن شخص تا فاصله ۱۰۰ متری افزایش پیدا کرده و سپس شروع به کاهش می کند و از طرف دیگر با افزایش فاصله انسان از سایت به دلیل افزایش توان گوشی برای جلوگیری از کاهش کیفیت گیرندگی، توان ناشی از گوشی باید افزایش یابد. اثرات شناخته شده تشعشعات رادیویی بر بدن انسان شامل ۳ اثر مستقیم و غیرمستقیم بر انسان و اثرات روی اشیای موجود در محیط است که می توان به اثرات حرارتی، غیرحرارتی و شوک و سوختگی به عنوان اثر مستقیم تشعشعات رادیویی اشاره کرد. طبق تحقیقات به عمل آمده اثرات حرارتی، اصلی ترین اثر ملموس فرکانس های بالاتر از ۱۰۰ کیلوهرتز روی بدن انسان است که ناشی از انتقال انرژی الکترومغناطیسی به بدن است. به عبارتی اثر حرارتی، ناشی از گرم شدن بدن انسان در اثر جذب انرژی امواج رادیویی خواهد بود.اما در اثرات غیرحرارتی میدان به طور مستقیم بافت های بیولوژیک بدن را تحت تاثیر قرار می دهد بدون آنکه گرمای قابل توجهی ایجاد کند. در بحث شوک و سوختگی نیز ممکن است تاثیرات ناشی از تماس با اشیای هادی مانند قطعات فلزی واقع شده در میدان های الکترومغناطیسی باشد به همین دلیل توصیه می شود که در میدان های الکترومغناطیسی و در فرکانس های تا ۱۰۰کیلوهرتز از تماس با اشیای هادی و قطعات فلزی نظیر حصارهای فلزی، دیش ها، آنتن ها و تجهیزاتی مانند خودرو جلوگیری شود. در مورد اثرات غیرمستقیم بر انسان نیز باید گفت که این نوع اثرات معمولا بر قطعات و یا تجهیزات کاشتنی مانند دستگاه های تنظیم کننده ضربان قلب، پمپ های انسولین و دیگر سخت افزارهایی که در بدن انسان به کار گرفته می شوند تاثیر می گذارند.بعضی از اثرات امواج فرکانس رادیویی بر پروتئین های غشاء و حرکت یون ها در میان غشاء ها هنگامی در سلول ظاهر می شود که شدت این امواج باعث تولید حرارت قابل توجهی شود به طوریکه درجه حرارت بدن بیش از حد نرمال (۳۷درجه سانتی گراد) شود. برخی شواهد نشان می دهد که تشعشعات فرکانس رادیویی در سطوحی که توسط تلفن همراه تولید می شود روی کانال های یونی و پروتئین های غشاء نورون ها در مغز تحت شرایط نرمال نیز اثر می گذارد. این تاثیرات ممکن است باعث تغییرات ظریفی در عملکرد سلول شود اما میزان اهمیت این تاثیرات در سلامت انسان هنوز مبهم است.استفاده از تلفن همراه ممکن است اثرات زیان آوری روی عملکردهای ادراکی انسان مانند حافظه و تمرکز ایجاد کند اما با این وجود مطالعاتی که تشعشعات امواج فرکانس رادیویی با سطح پایین یعنی محدوده فرکانس موبایل ۸۰۰مگاهرتز تا ۲ گیگاهرتز را روی حیوانات بررسی کرده اند، تاثیری در عملکردهای ادراکی گزارش نکرده اند.

● مسوولان چه می گویند؟

در بحث تاثیر این آنتن ها روی کاربران تا به حال گزارش های بی شماری منتشر شده است، اما نکته قابل توجه در این گزارش ها در کنار توصیه هایی که برای کاربران تلفن همراه داشته است، این است که هنوز هیچ نتیجه و تحلیل علمی ای دال برزیان ده بودن این آنتن ها از سوی مراجع رسمی علمی و بهداشتی دنیا ارائه نشده است. در سال گذشته نیز وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از بررسی اثر تشعشعات آنتن های موبایل بر سلامت شهروندان خبر داد و اعلام کرد که در این راستا جلسه ای با وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار خواهد شد تا گزارش علمی نهایی در مورد این موضوع ارائه شود. هرچند با گذشت ۹ ماه از این وعده هنوز گزارش مذکور به مردم و رسانه ها داده نشده است. اما در همین رابطه وحید صدوقی، مدیرعامل شرکت همراه اول هربار که از خطر آفرین بودن آنتهای BTS سخن به میان آمده است به صراحت می گوید: متاسفانه یکی از مشکلات ما در این بخش گزارش های اشتباهی است که بعضا پیرامون اثرات سوء آنتن های مخابراتی منتشر می شود و این در حالیست که تاکنون و توسط هیچ مرجع جهانی و بین المللی مشکلی برای تشعشعات آنتن های تلفن همراه منتشر یا ثابت نشده است. مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار در مورد تشعشعات ناشی از آنتن های تلفن همراه با بیان اینکه توان تعریف شده برای دکل های مخابراتی در شهرها ۲۰ وات و در جاده ها ۴۰ وات است،هم گفته است: هرچه تعداد سایت های موبایل بیشتر باشد، خطر تشعشعات آن برای مشترک کمتر خواهد بود. کمترین میزان تشعشع از آنتن های موبایل در خود ساختمان است و تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر مضر بودن این امواج ارائه نشده است. در مقابل این گفته مدیرعامل ارتباطات سیار اما سید موسوی مدیرکل دفتر تحقیقات و مطالعات راهبردی این شرکت چندی پیش به مشترکان تلفن همراه هشدار داد که کاربران باید هنگامیکه قدرت سیگنال آنتن دهی ضعیف است موبایل خود را خاموش کنند و یا مکان مناسب تری را برای برقراری مکالمه پیدا کنند. به گفته او برای کاهش پرتوگیری، افراد هنگام خرید گوشی، میزان SAR (نرخ جذب ویژه) مستندشده آن را از فروشنده درخواست کنند.میزان SAR گوشی حتما باید کمتر از ۲وات بر کیلوگرم در مدت ۶ ثانیه باشد و این مقدار هرچه کمتر باشد آسیب های احتمالی کمتر خواهد بود. او با تاکید بر اینکه برای کاهش پرتوگیری از تشعشعات تلفن همراه، استفاده از این وسیله باید حتی الامکان در مواقع ضروری صورت گیرد، ادامه داد: به بزرگسالان توصیه می شود که مکالمات کوتاه داشته باشند و کودکان زیر ۱۲ سال نیز از تلفن همراه استفاده نکنند. نوجوانان نیز حتی المقدور به جای برقراری تماس تلفنی، پیام کوتاه ارسال کنند. حتی بانوان در دوران بارداری باید استفاده از تلفن همراه را محدود کنند و تمامی کاربران در شرایط غیرعادی از جمله بیماری، سرماخوردگی، سردرد، جراحت، شکستگی موضعی، سوختگی و از این قبیل شرایط از موبایل استفاده نکنند.

● BTS چیست؟

در شبکه موبایل اولین بخشی که مستقیما با گوشی موبایل در ارتباط است به لفظ عوام آنتن موبایل و به تعبیر تخصصی BTS که مخفف Base Tranceiver Station است، است .در حقیقت BTS همان فرستنده و گیرنده های کوچکی هستند که در نقاط مختلف شهر نصب می شوند و به کمک انها مشترکین آنتن دهی می شوند.برای داشتن یک لینک باید فرستنده ی BTS را هم فرکانس با گیرنده ی گوشی و گیرنده BTS را هم فرکانس با فرستندهی گوشی تنظیم کرد.به فرستنده TX و به گیرنده RX ، گفته می شود.هدف از راه اندازی ایستگاههای BTS برای تامین پوشش رادیوپی(بیشتر در جاده ها و یا نقاطی که سیگنال ضعیف هست) و تامین نیاز های ترافیکی است. برد هرآنتن در مناطق صاف و کاملا هموار حداکثر حدود ۳۰ تا ۳۵ کیلومتر می باشد ولی برد مفید ۲۰ کیلومتر است. گفتنی است که تجهیزات BTS در ایران توسط دو شرکت نوکیا و زیمنس تامین می شود.شرکت زبمنس تجهیزات خود را بصورت نصب شده بر روی یونیت بی تی اس قرار میدهد ولی نوکیا بصورت جداگانه.

● بازارمشتریان میلیونی با مشترکان چند خطی

براساس آخرین ارزیابی انجام گرفته از سوی اتحادیه جهانی مخابرات از میان ۱۵۹ کشور، ایران در حوزه شاخص های توسعه فناوری اطلاعات در رتبه ۸۴ جهان است.در گزارش اتحادیه جهانی مخابرات در حوزه شاخص های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات که سال ۲۰۱۰ منتشر شده آمده است، ایران از میان ۱۵۹ کشور مورد ارزیابی با ۲ پله صعود در رتبه ۸۴ جهان و رتبه ۱۳ در میان کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار گرفته است.با توجه به گسترش فناوری های ارتباطی ، تلفن همراه در ایران هم اکنون یک تکنولوژی برتر شناخته شده است، اگرچه این وسیله در زمان گذشته به عنوان یک کالای لوکس در زندگی ما به حساب می آمد اما به تدریج بعد از گذشت ۱۷سال رشد فزاینده، امروز در دسترس همه اقشار جامعه به عنوان یک کالای ضروری قرار دارد. هم اکنون بیش از ۵۰ میلیون مشترک تلفن همراه در کشور وجود دارندکه از خدمات ۳ اپراتورایرانسل، همراه اول و تالیا، استفاده می کنند. امروزه بعضی از افراد جامعه تا چهارگوشی تلفن همراه دارند.هرچند که در سیم کارت های نسل جدید امکان اینکه هر نفر یک سیم کارت داشته باشد و این یک سیم کارت را بتواند تقسیم کند به شخصی، خانواده ای و اداره ای وجود دارد اما با وجود این خیلی از مشترکان ترجیح می دهند که از چند خط استفاده کنند؛ یک خط برای کاربرد های شخصی، یک خط برای کارکردهای اداری و یک خط برای کارکردهای خاص.

به همین جهت با ورود اپراتور سوم تلفن همراه با وجود مولتی مدیا بودنش نمی توان گفت که بازار دیگر اپراتورها را برهم بزند چراکه مشترکان ایرانی از داشتن چند خط به همراه چند گوشی تلفن همراه حتی با وجود خطرزا بودن ابایی ندارند و با توجه به انتن دهی و کیفیت مکالمات و سرویس های خدمات ارزش افزود از هریک خطوط اپراتورهای تلفن همراه بهره می برند. به هیمن خاطر شاید استفاده مشترک اپراتورها از دکل های BTS تا حدود بسیاری در ذهن شهروندان از ذهنیت خطر تششعات این آنتن ها بکاهد. در این راستا چندی پیش معاون شرکت ارتباطات سیار ایران در مورد استفاده مشترک اپراتور سوم موبایل از آنتنهای BTS همراه اول از مذاکره اپراتور سوم تلفن همراه برای استفاده از ایستگاههای BTS همراه اول و دیگر اپراتورها با شرکت ارتباط مشترک شهر (سایت شیرینگ) خبر داده بود.

نویسنده: سایه فتحی