مسمومیت با قرص برنج

هر روز در یکی از بیمارستان‌های کشورمان شاهد مواردی از مسمومیت با قرص برنج هستیم. نوعی از قرص ضدآفت گیاهی نیز در دسترس است که معروف به قرص برنج است، اما دارای ترکیبات سمی نیست. …

هر روز در یکی از بیمارستان‌های کشورمان شاهد مواردی از مسمومیت با قرص برنج هستیم. نوعی از قرص ضدآفت گیاهی نیز در دسترس است که معروف به قرص برنج است، اما دارای ترکیبات سمی نیست. قرص برنج واقعی در ظروف آلومینیومی نگهداری می‌شود. قرص برنج ترکیب خطرناکی از فسفیدهاست که برای جلوگیری از آفت‌زدگی برنج انبار شده، مصرف می‌شود.

درخصوص استفاده از قرص برنج چند نگرش و فرضیه وجود دارد. اولین فرضیه علت مصرف را استفاده آگاهانه فرد جهت خودکشی می‌داند. این افراد با آگاهی از خطرات ناشی از مصرف قرص برنج و برای پایان دادن به زندگی مبادرت به مصرف آن می‌کنند. دومین فرضیه، علت مصرف قرص را شباهت ظاهری این قرص با قرص‌های روانگردان(اکستازی) می‌داند. این افراد تا بروز علائم و عوارض از مصرف چنین ماده خطرناکی اطلاع ندارند. متاسفانه اطلاعات نادرست فرد منجر به تاخیر در شناسایی و افزایش مرگ و میر در این گروه می‌شود. سومین فرضیه روی احتمال وجود ناخالصی در قرص‌های اکستازی متمرکز است. یکی از این ناخالصی‌ها سم فسفین است که در تولید قرص اکستازی استفاده می‌شود. به دنبال تماس این ماده با رطوبت یا اسید، گاز خطرناک فسفین آزاد می‌شود که علت اصلی سمی بودن این ماده است و هر چه این ترکیبات تازه تر باشد، گاز بیشتری آزاد کرده و خطرناک‌تر می‌شود.

ترکیبات فسفین باعث اختلال در سیستم سوخت و ساز بدن شده و به مرگ سلول‌ها منجر می‌شود. بنابراین اعضایی که به مقدار اکسیژن بیشتری نیاز دارند نسبت به این سم حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر هستند. اعضایی همچون مغز، قلب، کبد و کلیه به دلیل نیاز به اکسیژن بیشتر، بالاترین آسیب را می‌بینند.

عوارض حاد بیماری به روش مصرف بستگی دارد. استنشاق فسفین باعث ایجاد سردرد، گیجی، خستگی، سرفه همراه با خلط سبز رنگ، اختلال در حرکت و صحبت کردن، تهوع و استفراغ، درد شکم و اسهال می‌شود. در صورت مصرف خوراکی علایم شامل تهوع، درد معده، استفراغ، اسهال، تنگی نفس، احساس سرما، عطش، سر درد، تشنج و کما خواهد بود.

استنشاق مزمن باعث بروز کاهش اشتها، کاهش وزن، کم‌خونی، شکستگی خود به خود استخوان، دندان درد و تورم و تخریب فک می‌شود.

برخورد با مسموم

اولین گام در برخورد با مسموم اطلاع به اورژانس (۱۱۵) است. باید بیمار به مرکز تخصصی مسمومیت منتقل و تا زمان رسیدن اورژانس، بیمار روی یک پهلو خوابانده شود. این اقدام از ورود مواد استفراغی به مجاری هوایی در حین بروز استفراغ جلوگیری می‌کند.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس