آیا موفقیت ژنتیکی است؟

آلدو روستیکینی، یک اقتصاددان ایتالیایی تبار است، با موهایی که به نظر از روی مدل آلبرت اینشتین الگوبرداری شده. او که استاد اقتصاد کمبریج و دانشگاه مینه سوتا است خیلی سریع مصاحبه‌مان …

آلدو روستیکینی، یک اقتصاددان ایتالیایی تبار است، با موهایی که به نظر از روی مدل آلبرت اینشتین الگوبرداری شده. او که استاد اقتصاد کمبریج و دانشگاه مینه سوتا است خیلی سریع مصاحبه‌مان را به یک کلاس آموزش اقتصاد مقطع لیسانس تبدیل کرد.

اغلب سوالاتی می‌پرسید تا میزان فهم اقتصادی مرا محک بزند. این اقتصاددان دوست داشتنی در حال انجام پروژه‌ای بوده است که می‌تواند نتایج شگفت آوری به دنبال داشته باشد – از جمله اینکه موفقیت اقتصادی به شکل ژنتیکی انتقال می‌یابد.

آخرین تحقیق روستیکینی – همراه با استفان برک، جفری کارپنتر و لورنز گوته – رفتار حدود ۱۰۰۰ راننده کامیون ایالات متحده را مورد بررسی قرار داده است. محققان آزمون‌های IQ برای این رانندگان ترتیب داده و از آن‌ها خواستند که در یک سری آزمایش‌های کوچک شرکت کنند.

در یک آزمایش، از رانندگان خواسته می‌شد که بین مبلغی پرریسک و یک عایدی مشخص یکی را انتخاب کنند. در دیگری، تبادل میان مبلغی پول اکنون، یا میزان بیشتری در آینده بود. یک آزمایش پیچیده‌تر از رانندگان می‌خواست که در نوعی بازی «اعتماد» شرکت کنند. به بازیکن اول ۵‌دلار داده می‌شد و به او گفته می‌شد که اختیار دارد این پول را به بازیکن دوم رد کند؛ به بازیکن دوم هم ۵دلار داده شده و از او سوال می‌شد اگر اولی به او ۵‌دلار بدهد او چقدر از پولش را حاضر است به او ببخشد و اگر هیچ پولی ندهد، چطور؟ محققان تضمین می‌کردند که در پایان هر مقدار پول را که رد و بدل شده بود دو برابر کنند؛ یعنی اگر بازیکنان همکاری می‌کردند هر یک می‌توانستند ۱۰‌دلار به دست آورند.

به این ترتیب الگوی قابل ملاحظه‌ای شکل‌گرفت. رانندگانی که امتیاز IQ بالاتری داشتند، تقریبا بیشتر صبور بوده و در قبال ریسک محاسبه‌گری می‌کردند؛ ریسک‌های بالا را رد کرده و ریسک‌های معقول را می‌پذیرفتند. انتخاب‌هایشان هم رفتار سازگارتری در برابر ریسک و همین‌طور صبر و حوصله‌ بیشتری را به نمایش می‌گذاشت.

همچنین رانندگان باهوش در پیش‌بینی رفتار سایر بازیکنان در بازی اعتماد هم بهتر عمل می‌کردند و پول بیشتری به دست می‌آوردند. وقتی بازیکن دوم می‌شدند به همکاری ارج گذاشته و بازیکنانی را که به آنها اعتماد نکرده بودند تنبیه می‌کردند.

به نظر IQ بالا با صبر، پذیرش ریسک حساب شده و قضاوت‌های شخصی بهتر همراه است و این پدیده بعد از تعدیل برای سن و جنس هم برقرار است.

همچنین نتایج به آزمایشگاه محدود نبودند. بسیاری از رانندگان کم‌هوش‌تر، پس از دوره‌ آموزشی انصراف دادند، با وجودی که انصراف مستلزم بازپرداخت هزینه‌های دوره آموزش از جیب خودشان بود. این امر نشانگر فقدان شکیبایی، ناتوانی در برآورد ارزش پول، و همین‌طور اشتباه در برنامه ریزی برای رسیدن به شغل مورد نظر است. دلیل انصراف هرچه می‌خواهد بوده باشد، این کار با یافته‌های روستیکینی در مورد ارتباط IQ پایین، بی‌صبری و قضاوت نادرست درباره‌ ریسک همخوانی دارد.

روستیکینی این یافته را به شکل تکان دهنده تری طرح می‌کند: لوازم موفقیت در یک جامعه سرمایه‌داری یا همه باهم یک جا جمع‌اند یا که هیچ کدامشان حاضر نیستند. در اینجا فرضیه‌ای مطرح می‌شود: اگر همه‌ این عوامل با یکدیگر ارتباط زنجیره وار داشته باشند، به نظر معقول می‌رسد که بگوییم موفقیت اقتصادی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.

محققان معتقدند که «چنین فرآیندی می‌تواند فرهنگی، ژنتیکی یا هردو باشد»، و بعد می‌افزایند که «اما تصور ژنی بودن آن از همه جنجال برانگیز تر است.» حتما همین‌طور است. با این حال حتی طرح فرهنگی بودن انتقال موفقیت اقتصادی هم برای بسیاری از اقتصاددانان دردناک است، کسانی که امیدوارند تنها با سیاست‌های صحیح بتوان رشد اقتصادی را به ارمغان آورد.

روستیکینی نگران نیست. او کاملا آماده‌ پذیرش احتمالات ناخوشایند است.

تیم‌هارفورد

مترجم: گلچهره پاکدل