سدتری جورجیز

بر روی رودخانه Yangtz در ایالت های Sandouping, Yichang, Hubei چین قرار گرفته است ساخت سد از سال ۱۹۹۳ شروع شده است و این سد بزرگترین سد هیدروالکتریک برق آبی در دنیا می باشد

بر روی رودخانه Yangtz در ایالت‌های Sandouping, Yichang, Hubei چین قرار گرفته است. ساخت سد از سال ۱۹۹۳ شروع شده است و این سد بزرگترین سد هیدروالکتریک (برق آبی) در دنیا می‌باشد که اندازه آن ۵ برابر سد Hoover است و در اول ژوئن سال ۲۰۰۳ آبگری (دریاچه پشت سد) آغاز شد: موقعیت آن در منطقه Three Gorges مابین شهرهای Yichang, Hubei و Municipahty, Chongqing, Fuling می‌باشد. کار ساختمانی سد در ۲۰ می سال ۲۰۰۶ (۹ ماه قبل از برنامه پیش‌بینی شده) به اتمام رسید. با این وجود، ژنراتورهای یادی باید هنوز نصب شوند و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۰۹ به‌طور کامل قابل بهره‌برداری شود.

در حال حاضر، مشکلات متعددی برای ساخت این سد به‌وجود آمده است که از آن جمله می‌توان، مناقشه بر سر هزینه‌ها و منافع حاصل از این پروژه نام برد. طرفداران این پروژه به منافع اقتصادی حاصل از کنترل سیل و تولید نیروی برق آبی اشاره می‌کنند و معتقد هستند می‌توان از درآمد حاصل از تولید برق آبی استفاده کرد.

از طرفی مخالفان ساخت سد بیشتر نگران آینده بیش از یک میلیون نفری می‌باشند که اگر سد سرریز کند به‌وسیله سیلاب‌ها آواره می‌شوند، مدفون شدن آثار فرهنگی و باستان‌شناسی ارزشمند از دیگر مشکلات ساخت سد بود و همچنین اثرات سوئی که بر محیط‌زیست وارد می‌کند.

برای آشنائی بیشتر به تاریخچه، منابع تأمین بودجه، برنامه زمانی ساخت سد، مدل قسمت‌های مختلف آن و چگونگی طرح پیشنهادی و توسعه و تصویب پروژه اشاره می‌کنیم.

مواردی که برای ساخت سد مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گرفته عبارتند از: هزینه، اختلاف مالی فزاینده، محیط و جغرافیای سد، باحث مربوط به فرهنگ محلی و ارزش‌های زیباشناختی منطقه سد، کشتیرانی در دریاچه سد، کنترل سیل و خطرات موجود (بالقوه) که بر اثر ساخت سد ایجاد می‌شود.

مشخصات سد عبارت است از:

▪ ارتفاع = ۱۸۵ متر، طول محوری = ۴۷/۲۳۰۹ متر

▪ تولید برق = ۸۵ میلیارد کیلووات ساعت در سال

▪ ژنراتورها= ۲۶ ژنراتور (طرح‌ریزی شده) ۷۰۰ مگاوات

▪ ارتفاع سطح آبگیر معمولی = ۱۷۵ متر

▪ گنجایش= ۳/۳۹ میلیارد مترمکعب

مدل سد عبارت است از:

۱) آبریز اصلی که در کنار کارخانه برق و بالابر کشتی در سمت راست قرار گرفته است.

۲) بالابر کشتی در سمت چپ، پله‌های آب بند دوتائی در سمت راست.

۳) منظره در امتداد سد اصلی در سمت راست، سد کمکی در جلو با سد کوچک کشتیرانی بالا رود در پس‌زمینه

منابع تأمین بودجه برای ساخت سد عبارت است از:

- بودجه ساخت سد Three Gorges

- درآمد حاصل از نیروگاه برق Gezhouba

- وام‌های بانک توسعه کشور چین

- وام بانک‌های بازرگانی داخلی و خارجی

- اوراق قرضه سهامی

- ۱۲ میلیارد دلار آمریکا حاصل از مالیات بر برق خانگی (برآورد بانک‌های Bloomberg تا دسامبر سال ۲۰۰۱) نیز از جمله منابع تأمین مالی این پروژه می‌باشد.

● تاریخچه

آقای Sun Yat Sen برای اولین بار در سال ۱۹۹۹ پیشنهاد ساخت سد را مطرح کرد. - بین سال‌های ۱۹۹۷ و ۱۹۹۳ رودخانه yangtz بعد از ۴ سال در نوامبر سال ۱۹۹۷ به مسیر جدیدی روانه شد.

بین‌ سال‌های ۲۰۰۳-۱۹۹۸ ژنرال‌های برق سد نصب شد و در سال ۲۰۰۲ اولین گروه از ژنراتورها شروع به تولید برق کردند و در همان سال کانال یا رودخانه‌ای که قابل کشتیرانی باشد با یک سد متحرک دائمی برای کشتیرانی گشوده شد.

آخرین قسمت سد در می سال ۲۰۰۶ کامل شد. همزمان با پر شدن دریاچه‌های پشت سد، سیلاب‌ای جاری شروع به جابه‌جا کردن املاح و مواد کردند. این پروژه تا سال ۲۰۰۹ باید کامل شود و زمانی که تمام ژنراتورها (۳۶) (ظرفیت تولید ترکیبی ژنراتورها برابر با ۲/۱۸ گیگاوات است) قادر به تولید ۷/۸۴، TWh برق در سال می‌باشد که این مقدار تولید برق در حدود یک سی‌ام میزان مصرف برق مردم منطقه می‌باشد.

● طرح پیشنهادی و توسعه‌ای پروژه

إٓای Sun Yat-Sen برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ پیشنهاد کرد تا سدی بر روی رودخانه Yungtz به‌منظور تولید برق ساخته شود و در سال ۱۹۳۲ کمیسیون برنامه‌ریزی دفاع ملی زیرنظر Kuomintang محل پیشنهاد شده را مورد بررسی قرار داد اما به‌دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی نامساعد انجام این پیشنهاد به تعویق افتاد. وجود سیل‌های عظیم در این منطقه جغرافیائی موجب گردید احیاء دوباره ساخت سد در دستور کار دولت PRC قرار گیرد و در سال ۱۹۵۴ به‌منظور کنترل سیل‌ها این طرح پذیرفته شد.

آقای LiRul معاون وزیر نیرو در آغاز طرح گفت که باید سد به‌صورت چندمنظوره ساخته شود. ابتدا باید سدهای کوچکتری ساخته شوند تا کشور چین بتواند از عهده چنین پروژه پرهزینه‌ای برآید و ساخت سد باید در چند مرحله انجام شود تا زمان لازم برای حل مسائل فنی وجود داشته باشد. LiRui به این نتیجه رسید که به‌دلیل هزینه زیاد، فرو رفتن بسیاری از شهرها و زمین‌های کشاورزی حاصلخیز در زیرآب، طغیان فجیع رودخانه در طی ساخت و نداشتن تأثیر زیاد ر کشتیرانی، سد نباید ساخته شود. مقامات رسمی ایالت Sichuan نیز با ساخت سد مخالفت کردند. به‌دلیل اینکه منطقه Sichuan در بالا دست رودخانه قرار گرفته است، باید هزینه بیشتری را تقبل کند حال آنکه ایالت Hubei در پائین‌دست رود سود بیشتری از احداث سد می‌برد.

آقای Li Yishan رئیس دفتر برنامه‌ریزی دره Yangtz مسئول پروژه، از طرفداران ساخت سد بود. خوش‌بین بودن او درباره حل مسائل فنی در سال ۱۹۵۸ در کنار اوضاع مساعد سیاسی و حمایت از مرحوم Mao Zedng- رئیس قبل طرح، کسی که می‌خواست چین دارای بزرگترین سد هیدروالکتریک در دنیا باشد او را بیشتر به ساخت سد ترغیب می‌کرد. انتقادها سرکوب شدند اما بحران اقتصادی (رکود) ناشی از جهش بزرگ به جلو در سال ۱۹۶۰ به آماده‌سازی کار خاتمه داد. در سال ۱۹۶۳ بار دیگر، فکر ساخت سد به‌عنوان بخشی از خط‌مشی‌های جدید برای ساختن جبهه سوم صنعتی در جنوب‌غرب چین، پدیدار شد اما در سال ۱۹۶۶ انقلاب فرهنگی شد و در سال ۱۹۶۹ از ترس خرابکاری سد به‌وسیله اتحاد جماهیر شوروی کار ساخت سد را به تعویق انداخت. در سال ۱۹۷۰ ساخت یک سد کوچکتر پائین رود روی Gezhouba از سر گرفته شد اما به زودی با شدت یافتن مسائل فنی و زیادتر شدن هزینه از میزان پیش‌بینی شده مواجه شد که به‌نظر می‌رسید به سد اسیب بیشتری برسد.

اصلاحات اقتصادی ارائه شده در سال ۱۹۷۸ نیاز به برق بیشتر برای تأمین یک پایگاه صنعتی در حال رشد را مورد تأکید قرار داد و باعث شد شورای ایالتی در سال ۱۹۷۹ ساخت سد را تصویب کرد. از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۳ به‌منظور فرو نشاندن تعداد در حال افزایش انتقادکنندگان، بررسی امکانات (مطالعاتی) انجام شد و شکایت انتقادکنندگان در این خصوص بود که در پروژه به مسائل فنی، اجتماعی یا محیطی توجه کمتری شده است.

سپس از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۸۸ مدیران کانادائی پروژه بین‌المللی Yangtz کنسرسیومی (تشکلی) از پنج شرکت مهندسی کانادائی، برای امکانات بررسی‌های بیشتری را انجام دادند. رهبران Chongqing نیز ناگهان خواستار زیاد شدن ارتفاع سد شدند تا باعث از کار افتادن پروژه شود و آنها را از تحمل بار هزینه ساخت سد رها کند. ارتفاع جدید و درخواست یک بررسی موثق‌تر با استفاده از استانداردهای بین‌المللی منجر به انجام یک بررسی امکانات جدید در سال ۱۹۸۶ شد. Xueyu Hou اکولوژیست از معدود افرادی بود که از امضاء گزارش مربوط به محیط‌زیست خودداری کرد.

او مدعی بود که در گزارش نسبت به منافع زیست‌محیطی حاصل از سد اغراق شده است. طرفداران حفاظت از محیط‌زیست به‌طور بین‌المللی (از هر کشوری) با داد و بیداد شروع به اعتراض کردند. تعداد زیادی از مردم به‌دلیل از دست رفتن برخی از چشم‌اندازهای زیبای موجود در دنیا افسوس خوردند. تعداد مهندسانی که دچار تردید شده بودند نسبت به رسیدن اهداف تعیین شده، روز به روز در حال افزایش بود. Dal Qing روزنامه‌نگار و مهندس چینی با بی‌رحمی کتابی را در خصوص انتقاد از پروژه به‌وسیله دانشمندان چینی منتشر کرد اما هنوز شرکت‌های ساختمانی خارجی زیادی به دولت‌هایشان فشار می‌آورند تا از نظر مالی از ساخت حمایت کنند به امید پیروز شدن در مناقصه‌ها.

● تصویب پروژه

در برابر فشارهای داخلی و بین‌المللی، شورای ایالتی در مارچ سال ۱۹۸۹ موافقت کرد که دببرنامه‌ها ساخت را به مدت ۵ سال به تعویق بیاندازد. بعد از اعتراضات مردم در میدان Tiananmen در سال ۱۹۸۹ گرچه دولت بحث عمومی در مورد سد را قدغن کرد، منتقدان خارجی را به نادانی و یا به قصد آسیب رساندن به رژیم متهم کرد و Dai Qing و سایر منتقدان معروف را نادانی کرد.

LiPeng نخست‌وزیر برای سد بیکار کرد و علی‌رغم مخالفت یا امتناع یک‌سوم نمایندگان از طریق کنگره ملی مردم در آوریل سال ۱۹۹۲ باعث پیشبرد این پروژه شد. چنین اعمالی از گروهی که معمولاً همه پیشنهادات دولت را بی‌چون و چرا می‌پذیرفتند بی‌سابقه بود. به زودی حل و فصل دوباره (قرار مجدد) شروع و تدارکات فیزیکی در سال ۱۹۹۴ آغاز شد. در حالی‌که دولت درخواست تکنولوژی، خدمات، سخت‌افزار و تدارکات مالی از خارج کرده بود رهبران، مناقصه‌های مهندسی و ساختمانی را برای شرکت‌های چینی اختصاص داده بودند.

فساد گمراهی به پروژه آسیب زده است و اعتقاد بر این است که پیمانکاران از طریق دادن رشوه در مزایده‌ها برنده می‌شوند و سپس در مورد تجهیزات و مواد لازم هزینه کمری خرج می‌کند تا از این طریق بودجه ساخت را تأمین کنند.

سرپرست بنگاه (شرکت) توسعه اقتصادی Three Gorges در ظاهر کارهای کنتراتی را می‌فروخت و با گرفتن وام‌های مربوط به پروژه، در می سال ۲۰۰۰ با پول‌ها ناپدید شد، مقامات رسمی اداره حل و فصل دوباره با اختلاس وجوه حاصل از برنامه‌های حل و فصل دوباره در ژانویه سال ۲۰۰۰ دستگیر شدند.

به‌دلیل بد ساخته شدن زیرسازی‌های پروژه Zhu Rongji نخست‌وزیر بعد از فرو ریختن یک پل دستور داد تا برخی از زیرسازی‌ها در سال ۱۹۹۹ تخریب شوند.

Zhu Rongji که منتقد شدید پروژه بود اعلام کرد که مقامات رسمی، کوهی از مسئولیت بر دوششان است.

منبع:

http://en.wikipedia.org/ wiki/ Tree Gorges Dam

مترجم: آرزو صباحی

---