نقاشی‌های شفابخش

یکی از گروه‌های هدف «هنر، رسانه و سلامت» که کمتر مورد توجه واقع شده‌اند، کودکان هستند؛ چه از لحاظ ارتقای کیفیت زندگی و آثار پرورشی و چه در آسیب‌شناسی و درمان مشکلات روحی و جسمی …

یکی از گروه‌های هدف «هنر، رسانه و سلامت» که کمتر مورد توجه واقع شده‌اند، کودکان هستند؛ چه از لحاظ ارتقای کیفیت زندگی و آثار پرورشی و چه در آسیب‌شناسی و درمان مشکلات روحی و جسمی یا به عنوان بخشی از یک درمان چندوجهی نگر...

کودکان ذاتا واجد خلاقیت و حس هنری بالاتری هستند و نحوه‌ تعامل آنها با آثار هنری، چه در آفرینش‌گری و چه در نوع رابطه و تاثیرپذیری از آنها، در واقع برون‌رفت حسی - عاطفی کودک محسوب می‌شود. یکی از کاربردی‌ترین هنرها در دنیای کودکی، نقاشی ا‌ست و آنها به راحتی می‌توانند احساسات و عواطف خود را با نقاشی و ترسیم خطوط ابراز کنند. مداد رنگی یا گواش یا مداد شمعی می‌تواند باعث احساس خوبی در آنها شود و این خوشنودی به دلیل مجالی دوست‌داشتنی ا‌ست که برای بیان احساس خود پیدا می‌کنند. در اکثر تحقیقات ثابت شده که گرایش ارجح کودکان این است که وقایع ناخوشایند و اضطراب‌های درونی خود را از طریق هنر ابراز دارند. آنها زمانی که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند حرفی را به زبان بیاورند، به راحتی می‌توانند آن را در قالب تصویر بیاورند حتی آسیب‌های روانی که ریشه در ناخودآگاه آنها دارد، از این طریق تخلیه شده و امکانی برای بهبود آنها فراهم می‌شود. اصلا یکی از راه‌های تشخیصی مشکلات روانی کودکان، تحلیل نقاشی آنهاست چرا که نقاشی زبان آزاد کودک است. این تکنیک همچنین برای کودکانی که هنوز به طور کامل صحبت نمی‌کنند و دایره‌ واژگان آنها محدود است نیز کاربرد دارد. با نقاشی‌کشیدن، جریانی دایمی از تجلی احساس و تشریح درونی برقرار می‌شود که به بیماران اجازه می‌دهد دنیای ذهنی و عینی خود را در شکلی تازه بیان کنند. علاوه بر این، نقاشی فرصتی ا‌ست تا چشم‌ها و دست‌ها با هم تمرین کنند و مسیرهای عصبی بین دست و مغز، تهییج و تحریک و تکامل پیدا کنند. در کل نقاشی کودکان می‌تواند باعث تقویت سازگاری رفتاری (به ویژه در کودکان دچار اختلالات رفتاری)، تقویت زبان تصویری و شنیداری و سیالی ذهن و شناخت و توسعه قابلیت­‌ها شود. این تاثیرات تنها با نقاشی کشیدن نیست و تماشای نقاشی‌های خودشان یا سایر هم سن و سال‌هایشان نیز به فرآیند بهبود کمک می‌کند.

در این راستا، طبقات بیمارستان اورموند لندن را با نام‌های دلخواه کودکان نام‌گذاری کردند (مثلا آسمان، پروانه، مرغ ماهی‌خوار، اقیانوس) و حتی آسانسورها و آینه‌ها و قاب عکس‌ها نیز نام خاصی داشتند. آنها به این نتیجه رسیدند که این کار در کنار نوع طراحی و زیباسازی بخش‌ و استفاده از قاب عکس‌هایی که توسط خود کودکان نقاشی ‌شده، تاثیر به‌سزایی در درمان آنها دارد. این کار باعث می‌شود حضور در بیمارستان قابل تحمل‌تر شده و از شدت علایم بیماری کاسته شود و حتی ترس از معاینات و نگرانی‌های کودکان کاهش یابد. این راه هنردرمانی باعث کاهش درد و اضطراب کودکان بیمار و حتی بزرگسالان همراه آنها می‌شود. این شیوه به نقاشی منحصر نمی‌شود و کودکان بیمار می‌توانند به کارهای دیگری از قبیل طراحی، مجسمه‌سازی و حتی سفال‌گری پرداخته و آنها را در اتاق خود و در محیط و راهروهای بیمارستان نصب کنند.

دکتر مصطفی جلالی‌فخر