آشنایی با مركز ملی اقیانوس شناسیIranian National Center for Oceanography INCO

مركز ملی اقیانوس شناسی, مركزی است پژوهشی و آموزشی كه زیر نظر وزارت علوم تحقیقات و فناوری و با توصیه سازمان علمی , فرهنگی و تربیتی ملل متحد یونسكو در اواخر سال ۱۳۷۰ تأسیس گردید

مركز ملی اقیانوس شناسی[۱] ، مركزی است پژوهشی و آموزشی كه زیر نظر وزارت علوم تحقیقات و فناوری و با توصیه سازمان علمی ، فرهنگی و تربیتی ملل متحد ( یونسكو[۲] ) در اواخر سال ۱۳۷۰ تأسیس گردید . با توجه به وسعت و جمعیت ایران و داشتن سواحل طولانی در دریای خزر و خلیج فارس و دسترسی آسان به آب های بین المللی از طریق دریای عمان ، برنامه ریزی های دقیق علمی در زمینه های دریایی می تواند تا سرحد امكان ، استفاده از منابع بسیار غنی و خدادادی دریایی كشور را امكان پذیر سازد . مركز ملی اقیانوس شناسی به منظور شناسایی و بهره برداری پایدار از این منابع عظیم دریایی نقش عمده ای ایفا می كند . علاوه بر آن ، این مركز نقش پشتیبان و هماهنگ كننده در تحقیقات دریایی را میان مؤسسات علمی و سازمان های اجرایی ذیربط به عهده دارد و در اعتلای سطح دانش ، آموزش و پژوهش علوم و فنون دریایی بسیار مؤثر است و ایجاد یك زیر بنای علمی برای فعالیت های دریایی ، بررسی و استفاده بهتر از منابع دریایی و نیز هموار كردن راه برای بوجود آمدن تدابیر ملی دریایی كشور از جمله مواردی است كه در چارچوب برنامه ریزی های این مر كز قرار دارد .اكنون ساختمان مركز در تهران قرار دارد و علاوه بر آن ، پایگاه های فعالیت های محققان این مركز گیلان ، مازندران ، بوشهر ، بندر عباس و چابهار است . مركز ملی اقیانوس شناسی درحال احداث ساختمانی در پایگاه چابهار است.

● اهداف و وظایف

اهداف و وظایف مركز ملی اقیانوس شناسی به طور خلاصه به صورت زیر است :

▪ پژوهش در زمینه های علوم وفنون دریایی

▪ ارتقاء سطح دانش ، پژوهش و تكنولوژی دریایی

▪ انجام پژوهش های بنیادی ، علمی و كاربردی

▪ همكاری با سازمان های اجرایی دریایی در اجرای طرح های پژوهشی

▪ كمك به دانشگاه ها در ایجاد دوره های دانشگاهی علوم وفنون دریایی

▪ برگزاری دوره های كوتاه مدت آموزشی در سطح ملی ، منطقه ای و بین المللی

▪ برگزاری كنفرانس ها ، سمینارها و كارگاه های علمی

▪ ایجاد كتابخانه

▪ ایجاد بانك اطلاعاتی اقیانوس شناسی

▪ انتشار گزارش های علمی ، نشریات و كتب در زمینه های مختلف اقیانوس شناسی

▪ ایجاد ارتباط و همكاری سازنده با سازمان های ملی ، منطقه ای و بین المللی به منظور بهره وری از امكانات و مشاركت در برنامه های علمی آنها .

● نمودار سازمانی

نمودار سازمانی و تشكیلات مركز در بهمن ماه ۱۳۷۴ به تصویب سازمان امور اداری و استخدامی رسید كه بر اساس آن ، در رأس مركز ، رئیس مركز قرار دارد و توسط وزیر علوم تحقیقات و فناوری انتخاب می شود . زیر نظر رئیس مركز مدیر اجرایی ، معاونت پژوهشی ، معاونت امور اداری و مالی و دفتر روابط بین الملل مشغول فعالیت هستند . ضمن این كه مركز دارای ۶ شورای داخلی می باشد .

▪ مدیر اجرایی

مدیر اجرایی مركز ، وظیفه هماهنگی فعالیت ها ، اجرای برنامه ها و كارهای اجرایی و اداری مركز را بر عهده دارد .

▪ معاونت پژوهشی

معاونت پژوهشی مركز ، مسؤولیت بخش پژوهش ، كتابخانه و مركز اسناد ، مركز داده ها و واحد انتشارات را برعهده دارد .

▪ معاونت امور اداری و مالی

معاونت امور اداری و مالی ، با كمك شورای اداری و مالی و شورای بهره وری و تحول اداری در زمینه مخارج و هزینه های مركز فعالیت می كند .

▪ دفتر روابط بین الملل

این دفتر مستقیماً زیر نظر رئیس مركز اداره می شود و مسئول انجام فعالیت های زیر می باشد :

۱) گسترش ارتباط با سازمان ها و ارگان های بین المللی دریایی .

۲) هماهنگی برنامه های مركز با برنامه های منطقه ای و بین المللی در خلیج فارس ، دریای عمان و اقیانوس هند .

۳) ایجاد زمینه های لازم برای مشاركت مركز در برنامه های پژوهشی سازمان های ملی ، منطقه ای و بین المللی در مورد دریای خزر .

۴) ایجاد ارتباط با دانشگاه ها و مراكز پژوهشی منطقه ای و بین المللی در زمینه تبادل استاد و دانشجو .

تمهیدات لازم جهت جذب دانش آموختگان ایرانی مورد نیاز مركز در خارج از كشور .

۵ـ تهیه مقدمات و ایجاد تسهیلات لازم به منظور شركت اعضای هیأت علمی مركز در همایش ها و دوره های آموزشی در سطح منطقه ای و بین المللی و انجام تشریفات قانونی .

۶) برنامه ریزی ، مشاركت و انجام تشریفات قانونی در برگزاری همایش ها و دوره های آموزشی منطقه ای و بین المللی در ایران .

۷) فراهم آوردن مقدمات لازم و تهیه پیش نویس موافقت نامه های همكاری با سازمان های دریایی داخلی و خارجی و پیگیری اجرای مفاد این نوع موافقت نامه ها .

۸) تهیه مكاتبات لازم با سازمان ها و ارگان های خارج از كشور .

۹) بایگانی و فایل نمودن كلیه اسناد مربوط به مكاتبات ، قراردادها ، موافقت نامه ها و غیره با سازمان ها و ارگان های خارج از كشور .

اكنون مركز ملی اقیانوس شناسی مجموعاً دارای ۳۲ نفر عضو هیأت علمی و كارشناس تحقیقاتی و كادر پشتیبانی می باشد ؛ كه از این تعداد ۲۳ نفر اعضاء هیأت علمی هستند .

▪ شوراهای داخلی مركز شامل :

۱) شورای علمی مركز

۲) شورای پژوهشی مركز

۳) شورای انتشارات

۴) هیأت تحریریه نشریه اقیانوس شناسی

۵) شورای اداری و مالی

۶) شورای بهره وری و تحول اداری

۷) فعالیت های پژوهشی

● مهمتریت وظیفه مركز ، انجام پژوهش های بنیادی علمی در زمینه های زیر است :

▪ اقیانوس شناسی فیزیكی و شیمیایی

▪ محیط زیست دریا

▪ منابع زنده و غیر زنده دریا

▪ هواشناسی دریا

▪ مدیریت سواحل و بالا بردن كیفیت محیط آنها

▪ حقوق دریا

▪ مهندسی و تكنولوژی دریا

▪ تحقیقات ویژه ( حقوقی ، اقتصادی ، سیاسی ، دفاعی ، فرهنگی ، اجتماعی )

و به طور كلی پژوهش های مستمر در زمینه های علوم و فنون دریایی ، به منظور شناخت و بهره برداری مناسب از منابع دریایی كشور و انتقال نتایج این پژوهش ها همراه با گزارش توجیهی به دستگاه های اجرایی ذیربط برای افزایش كیفیت و كارایی بیشتر اقتصادی تر كردن برنامه ها و محصول كار آنها از جمله وظایف این مر كز است . اكنون مر كز ملی اقیانوس شناسی دارای ۵ گروه تحقیقاتی زیر است كه زیر نظر معاونت تحقیقات فعالیت می كنند .

▪ گروه های تحقیقاتی :

۱) گروه منابع زنده

این گروه به عنوان هسته مركزی برنامه های تحقیقاتی بیولوژیكی و اكولوژیكی مركز ملی اقیانوس شناسی در زمینه های زیر فعالیت دارد :

ـ انجام مطالعات زیستگاه های حساس دریایی از جمله اكوسیستم آبسنگ های مرجانی ، جنگل های حرا و خورها .

ـ انجام مطالعات گوناگون در زمینه گونه های در معرض خطر دریای خزر و خلیج فارس .

ـ ایجاد بانك های اطلاعاتی در زمینه زیستگاه ها و ارگانیزمها و بخصوص آبسنگ های مرجانی .

ـ تعیین زیستگاه های دریایی و گونه های در معرض خطر در ایران .

ـ انجام مطالعات آلودگی های دریایی و شیمی دریا از جمله تعیین آلاینده های آلی ماندگار و نیز استفاده از نشانگرهای زیستی در ارزیابی اثرات زیست محیطی در دریای خزر ، خلیج فارس و دریای عمان .

۲) گروه منابع غیر زنده

این گروه با هدف انجام تحقیقات در زمینه زمین شناسی و رسوب شناسی دریایی ، اقیانوس شناسی فیزیكی و شیمیایی ، هواشناسی دریا ، محیط زیست و ژئوفیزیك دریا ایجاد شده است و فعالیت های زیر را در كارنامه خود دارد.

یادداشتها

[۲] UNESCO

[۳] IODE

[۴] GIS

[۵] IOCINDIO

[۶] INOC

[۷] Iranian Oceanographic Data Center ( IRODC )

[۸] Metadata

[۹] Marine Environmental Data Inventory

نویسنده : لیلا دهقانی

سمت : دانشجوی كارشناسی ارشد علوم كتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شیراز

---