هنری به نام واقع بینی

دنیا واقعیتی است که می بایست با حقیقت آن مواجه شد هر چیزی را در جایگاه خود دیدن و هر کس را هر آن چیزی که هست دیدن نه کمتر و نه بیشتر هنر است با دیده واقع بینی به دنیا نگریستن کمترین فایده ای که دارد رسیدن به حقیقت زندگی و یافتن مسیر حقیقی آن است

دنیا واقعیتی است که می‌بایست با حقیقت آن مواجه شد. هر چیزی را در جایگاه خود دیدن و هر کس را هر آن چیزی که هست دیدن نه کمتر و نه بیشتر هنر است . با دیده واقع‌بینی به دنیا نگریستن کمترین فایده ای که دارد رسیدن به حقیقت زندگی و یافتن مسیر حقیقی آن است.

● ضرورت واقع نگری در زندگی

حضرت علی علیه‌السلام در نامه ۳۱ خطاب به فرزندش می‌فرمایند:به یقین بدان که تو به همه آرزوهای خود نخواهی رسید، و تا زمان مرگ بیشتر زندگی نخواهی کرد، و بر راه کسی می‏روی که پیش از تو می‏رفت، پس در به دست آوردن دنیا آرام باش، و در مصرف آنچه به دست آوردی نیکو عمل کن، زیرا چه بسا تلاش بی اندازه برای دنیا که به تاراج رفتن اموال کشانده شد. پس هر تلاشگری به روزی دلخواه نخواهد رسید، و هر مدارا کننده‏ای محروم نخواهد شد . نفس خود را از هر گونه پستی باز دار، هر چند تو را به اهدافت رساند، زیرا نمی‏توانی به اندازه آبرویی که از دست می‏دهی بهایی به دست آوری. برده دیگری مباش‏ ، که خدا تو را آزاد آفرید، آن نیک که جز با شر به دست نیاید نیکی نیست، و آن راحتی که با سختی‏های فراوان به دست آید، آسایش نخواهد بود .بپرهیز از آن که مرکب طمع ورزی تو را به سوی هلاکت به پیش راند، و اگر توانستی که بین تو و خدا صاحب نعمتی قرار نگیرد، چنین باش، زیرا تو، روزی خود را دریافت می‏کنی، و سهم خود بر می‏داری ، و مقدار اندکی که از طرف خدای سبحان به دست می‏آوری، بزرگ و گرامی‏تر از (مال) فراوانی است که از دست بندگان دریافت می‏داری، گرچه همه از طرف خداست .آنچه با سکوت از دست می‏دهی آسانتر از آن است که با سخن از دست برود، چرا که نگهداری آنچه در مشک است با محکم بستن دهانه آن امکان پذیر است، و نگهداری آنچه که در دست داری، پیش من بهتر است از آن که چیزی از دیگران بخواهی ، و تلخی نا امیدی بهتر از درخواست کردن از مردم است.

شغل همراه با پاکدامنی، بهتر از ثروت فراوانی است که با گناهان به دست آید، مرد برای پنهان نگاه داشتن اسرار خویش سزاوارتر است، چه بسا تلاش کننده‏ای که به زیان خود می‏کوشد، هر کس پرحرفی کند بیهوده می‏گوید و آن کس که بیندیشد آگاهی یابد با نیکان نزدیک شو و از آنان باش، و با بدان دور شو و از آنان دوری کن. بدترین غذاها، لقمه حرام، و بدترین ستم‏ها، ستمکاری به ناتوان است. جایی که مدارا کردن، درشتی به حساب آید به جای مدارا درشتی کن، چه‌بسا که دارو بر درد افزاید، و بیماری، درمان باشد، و چه‌بسا آن کس که اهل اندرز نیست، اندرز دهد، و نصیحت‌کننده دغلکار باشد. هرگز بر آرزوها تکیه نکن که سرمایه احمقان است، و حفظ عقل، پند گرفتن از تجربه‏هاست، و بهترین تجربه آن که تو را پند آموزد. پیش از آن که فرصت از دست برود، و اندوه ببار آورد، از فرصت‏ها استفاده کن.هر تلاشگری به خواسته‏های خود نرسد، و هر پنهان شده‏ای باز نمی‏گردد. از نمونه‏های تباهی، نابود کردن زاد و توشه آخرت است.

هر کاری پایانی دارد، و به زودی آنچه برای تو مقدّر گردیده خواهد رسید. هر بازرگانی خویش را به مخاطره افکند.چه بسا اندکی که از فراوانی بهتر است. نه در یاری دادن انسان پست چیزی وجود دارد و نه در دوستی با دوست متّهم، حال که روزگار در اختیار تو است آسان گیر، و برای آن که بیشتر به دست آوری خطر نکن. از سوار شدن بر مرکب ستیزه جویی بپرهیز .(نهج البلاغه/ ترجمه دشتی/ نامه ۳۱).

● شمه‌ای از واقعیت

۱) دنیا مکان دستیابی به آرزوهای طولانی نیست. در به دست آوردن دنیا آرام بودن واقع نگری است چراکه دنیا اصل نیست بلکه این آخرت است که اصل و اساس زندگی است. حضرت امام صادق علیه السّلام می‏فرماید که: دنیا مانند صورتی است که سر او کبر باشد، و چشم او حرص، و گوش او طمع، و زبان او ریا، و دست او شهوت، و پای او عجب، و دل او غفلت، و رنگ او فنا و حاصل او زوال. (مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان/ ۲۲۱) حضرت علی (علیه‌السلام ) فرمود: کسی که آرزو را دراز کرد عملش بد شد. (الخصال / ترجمه کمره‏ای / ج‏۱ / ۷۰ ) ۲)دیدن واقعیت نفس و پی بردن به ارزش آن و ضرورت باز داشتن آن از پستی. و امّا حقّ نفس تو بر تو این است که آن را کاملا در بندگی و طاعت خدا بگماری، با این کار حقّ زبان و گوش و چشم و دست و پا و شکم و دامنت را رعایت کرده و ادا می‏کنی، و برای این مهمّ از خداوند یاری طلب. (تحفه العقول / ترجمه جعفری / ۲۳۷). ۳) توجه به آزادگی و معنای حقیقی آن. اگر می‏خواهی آزاده باشی همانند غلامان و بندگان شایسته خدا زحمت بکش و چشم از تمام مردم روی زمین بپوش و امیدی به آنان نداشته باش. (دیوان امیرالمومنین علیه‌السلام/ ۲۱۱).۴) توجه به این واقعیت که رزق و روزی معین است و در طلب آن طمع مورز و چشم امید به غیر نداشته باش. حضرت علی علیه‌السلام فرمود: ای فرزند آدم! اندوه روز نیامده را بر امروزت میفزا، زیرا اگر روز نرسیده، از عمر تو باشد خدا روزی تو را خواهد رساند.(نهج البلاغة/ ترجمه دشتی/ حکمت ۲۶۷). از مورادی دیگری که در این نامه در باب واقع بینی نسبت بدانها توصیه شده است نگرش صحیح نسبت به زبان و مهلکات آن و توجه به اهمیت روزی حلال می‌باشد، چرا که پیامبر «صلی الله علیه » فرموده : هر کس حلال بخورد، بر سر او فرشته‏ای بایستد و تا زمانی که از خوردن فارغ شود، برای او طلب آمرزش کند.(الحیاة/ ترجمه احمد آرام/ج‏۴) و توجه به قرار دادن هر چیز ی در جای خود و بهترین رفتار را انتخاب کردن و بهره گیری از تجربیات دیگران و استفاده بهینه از تمامی‌فرصت ها. امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود: از دست دادن فرصت، غصه دارد.(جهاد النفس وسائل الشیعة / ترجمه صحت/ ۳۶۴ ) و درود خدا بر او، فرمود: ارزش هر کس به مقدار دانایی و تخصّص اوست.(نهج البلاغة / ترجمه دشتی/حکمت ۸۱).