آشنایی با آکنه وروشهای خلاصی از آن

آکنه اغلب به صورت نقاط سرسیاه, نقاط سرسفید و جوش های چرکی بروز می کند جوش صورت یا آکنه یکی از بزرگترین مشکلاتی است که نوجوانان را گرفتار می کند و متاسفانه درست زمانی به سراغ آنها می آید که بیش از هر وقت دیگر نگران زیبایی وضع ظاهر خود هستند

آکنه اغلب به صورت نقاط سرسیاه، نقاط سرسفید و جوش‌های چرکی بروز می‌کند.جوش صورت یا آکنه یکی از بزرگترین مشکلاتی است که نوجوانان را گرفتار می‌کند و متاسفانه درست زمانی به سراغ آنها می‌آید که بیش از هر وقت دیگر نگران زیبایی وضع ظاهر خود هستند.

آکنه یک بیماری التهابی مزمن پوست است که اکثرا در دوران نوجوانی مزاحمت ایجاد می‌کند اما گاهی به طور متناوب در سراسر زندگی بارها و بارها فرد را گرفتار می‌کند. آکنه در دختران در سنین پایین‌تری نسبت به پسران بروز می‌کند ولی در پسران معمولا تظاهرات بسیار شدیدتری دارد.

به‌طور کلی علائم و نشانه‌های آکنه در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد.

اگر والدین یا اقوام نزدیک شما در دوره‌ای از زندگی خود دچار نوع شدید آکنه شده باشند به شما توصیه می‌کنیم که بیشتر مراقب پوست خود باشید چون در آن صورت احتمال درگیری شدید پوستی در شما از بقیه بیشتر خواهد بود. نقطه‌های سرسفید، نقطه‌های سرسیاه آکنه اغلب به صورت نقاط سرسیاه، نقاط سرسفید و جوش‌های چرکی بروز می‌کند.

غدد چربی در تمام سطوح پوست شما به غیر از کف‌پا و دست وجود دارد. اما بیشترین تراکم آنها در صورت، سینه، پشت و شانه‌ها است. کار این غدد،‌‌ترشح چربی است. چربی تولید شده توسط مجاری چربی به سطح پوست راه یافته و به طور طبیعی روی پوست را می‌پوشاند. در دوران نوجوانی به علت تغییرات ناگهانی که در سطح هورمو‌ن‌های جنسی رخ می‌دهد، غدد سباسه، تحریک می‌شوند و چربی بیش از حد تولید می‌کنند.

این چربی زیادی مجاری انتقال چربی را مسدود می‌کند و به این ترتیب جوش‌های سرسیاه تولید می‌شوند. وقتی که چربی باقیمانده و لایه‌های مرده پوست نتوانند به بیرون پوست راه یابند، توسط باکتری‌هایش که به طور طبیعی در غده وجود دارند، عفونی می‌شوند و جوش‌های سرسفید را ایجاد می‌کنند.

گاهی نیز چربی ترشح شده فضای اطراف فولیکول مو را اشغال می‌کند در نتیجه مو نمی‌تواند از پوست خارج شود و باکتری‌های موجود در پوست داخل منافذ مسدود شده و آنجا ایجاد عفونت و التهاب و جوش‌های چرکی می‌کند.در آکنه شدید ممکن است کیست و آبسه هم دیده شود. کیست توری بزرگ‌تر، سفت‌تر و عمیق‌تر از جوش‌ معمولی است و در اغلب موارد خطرناک است. ب

عضی از کیست‌ها تا زیر سطح پوست انتشار می‌یابند و پاره می‌شوند و به این طریق عفونت را در زیر پوست منتشر می‌کنند. جای این جوش‌ها معمولا روی پوست باقی می‌ماند.آبسه یک ناحیه عفونی متورم و ملتهب وبسیار دردناک است که حاوی چرک فراوان است.

خوردنی‌ها و نخوردنی‌های آکنه <آیا تغذیه در ایجاد آکنه تاثیری دارد؟> شاید این شایع‌ترین سوِالی باشد که یک متخصص پوست از بیمار خود می‌شنود. <با این همه جوش چرا شکلات می‌خوری؟> و شاید این شایع‌ترین گوشزدی باشد که افراد مبتلا به آکنه از دیگران می‌‌شنوند. واقعیت این است که نقش رژیم غذایی در ایجاد یا تشدید آکنه هنوز به اثبات نرسیده است‌.

گرچه گزارشاتی نیز موجود است که خوردن مداوم غذاهای خیلی چرب، شیرینی زیاد، سس مایونز، خامه، شکلات، گردو، بادام، فندق، خرمالو، موز، پسته، تخمه، چیپس، پفک، نوشابه، نارگیل، تخم‌مرغ و به تعبیری، همه آنچه که در قنادی و بقالی یافت می‌شود، را در بروز و تشدید آکنه موِثر دانسته است. اگر از دست این جوش‌های لعنتی به ستوه آمده‌اید،برای احتیاط به‌جای خوردن اینها از‌ سبزیجات و میوه‌های تازه استفاده کنید.

استفاده از اسفناج، هویج، شاهی و گوجه‌فرنگی را به شما توصیه می‌کنیم. سعی کنید خوردن چای و ادویه‌جات را بسیار محدود کنید. عامل مهم دیگری که اثر آن در تشدید آکنه به اثبات رسیده، تماس‌های شغلی است.

آکنه در کسانی که به علت شغلشان با روغن‌های حیوانی و یا معدنی تماس دارند و یا در معرض هوای بسیار گرم و یا بسیار سرد هستند با شدت بیشتری بروز می‌کند.افرادی که شغل‌های پر استرس دارند یا اینکه اصولا از نظر تیپ شخصیتی مضطرب محسوب می‌شوند معمولا دچار آکنه‌های شدید می‌شوند. اگر خود استرس عامل این تشدید نباشد، حداقل این است که افراد مضطرب معمولا بیش از حد صورت خود را دستکاری می‌کنند و این امر خود باعث تشدید بیماری می‌شود.

از دیگر عوامل موثر، لوازم آرایشی، اختلال غدد درون ریز، تعریق زیاد، برخی داروها مانند کورتیزول، هورمون‌های مردانه، قرص‌های ضدبارداری، لیتیوم و باربیتورات‌ها را می‌توان نام برد. خلاصه اینکه شاید بتوان گفت که قسمت خیلی‌ها این‌طور مقرر شده که در سنین نوجوانی گرفتار این معضل پوستی شوند (منظورم نقش ژنتیک است

روش برای خلا‌ص شدن از شر آکنه ‌‌ اگر پوستتان چرب است روزی ۱ بار به آرامی پوست خود را با صابون غیرمعطر‌(ترجیحا صابون‌های‌ آنتی ‌باکتریال) بشوئید . به این ترتیب که صورت خود را از کف بپوشانید و ماساژ دهید تا صابون در منافذ پوست نفوذ کند و چربی‌های تجمع یافته و آلودگی‌ها را از بین ببرد. پوست خود را ماساژ دهید. ماساژ باعث تخلیه چربی‌ پوست می‌شود و از تجمع آن جلوگیری می‌کند. علاوه بر این ماساژ جریان خون پوست را بهبود می‌بخشد.

بعد از ماساژ صورت خود را با آب گرم بشویید تا چربی آن گرفته شود و بعد بلافاصله مقداری آب سرد به پوست خود بپاشید تا منافذ آن بسته شود. پس از این کار پنبه‌ای را به گلاب یا آبلیمو آغشته کنید و سطح پوستتان را با آن پاک کنید. گلاب و آبلیمو اثر قابض دارند و باعث افزایش گردش خون می‌شوند. اگر پوستتان خیلی چرب است هفته‌ای یک بار از ماساژ با سرکه سیب استفاده کنید تا چربی پوست کاهش یابد. برای این کار سرکه سیب را با همان مقدار آب مخلوط کنید و روی پوست خود بمالید و ماساژ دهید و بعد از چند دقیقه پوستتان را بشوئید. آسودگی روانی داشته باشید.

خواب خوب و مرتب داشته باشید، به میزان لازم استراحت کنید و از عصبانیت بپرهیزید. از مالیدن یا ترکاندن جوش‌ها و آکنه‌ها خودداری کنید. جوش‌های چرکی را نباید با فشار خالی کرد. برای خالی کردن آنها دستگاه‌های مکنده‌ای وجود دارد که جوش‌ها را در شرایط کاملاً استریل تخلیه می‌کند. موهایتان را حداقل ۲ بار در هفته با شامپو بشوئید. اجازه ندهید که موهایتان روی صورت بیاید.

حتی در شب و به هنگام خواب موی کثیف و چرب باعث پخش چربی و باکتری‌ها می‌شود. تعریق در ۱۵درصد افراد باعث تشدید آکنه می‌شود. پس از کار کردن در هوای گرم و مرطوب و پختن غذا و ورزش، عرقتان را بشوئید و در اسرع وقت چربی را از بدن و صورتتان پاک کنید.

برای آرایش کردن از مواد آرایشی روغنی و چرب استفاده نکنید. زیرا این مواد می‌توانند فولیکول‌های مو را مسدود کنند و باعث ایجاد و یا تشدید آکنه شوند. خصوصاً‌ افرادی که پوست چربی دارند ‌باید ‌از‌ کرم‌های مرطوب ‌کننده و حتی ضدآفتابی استفاده کنند که فاقدچربی باشد. آرایش را روزی ۲ بار از صورت خود با آب و شیرپاک‌کن‌های فاقد چربی و سازگار با پوست پاک کنید. قبل از استفاده از مارک جدید لوازم حتما آن را روی بازوی خود تست کنید تا مطمئن شوید که پوستتان به آن حساسیت ندارد.

اشعه ماوراء بنفش خورشید، باعث بهبود ضایعات می‌شود اما در ۱۰ درصد افراد باعث تشدید علائم می‌شود. در زمان قاعدگی حساسیت غدد چربی دختران نسبت به هورمون‌های جنسی مردانه افزایش می‌یابد و این باعث افزایش چربی پوست در آنها می‌شود. برای جلوگیری از بروز یا تشدید آکنه در این زمان باید پوست خود را با صابون بشوئید و پس از شستشو پوستتان را با پنبه آغشته به محلول‌های الکلی موجود در بازار که حاوی آنتی‌بیوتیک هستند پاک کنید.

حوله صورتتان را هر روز عوض کنید و همیشه از حوله تمیز و خشک استفاده کنید زیرا باکتری‌ها این توانائی را دارند که به سرعت در حوله‌های مرطوب رشد کنید. از ورزش و پیاده‌روی غفلت نکنید. اگر هر روز صبح ۳ کیلومتر پیاده‌روی کنید و بعد از آن دوش بگیرید متوجه می‌شوید که پس از مدت کوتاهی بسیاری از جوش‌ها برطرف شده و پوستتان بسیار شاداب‌تر می‌شود.

حرف آخر آکنه را نباید یک عارضه جزئی و کم‌اهمیت تلقی کنید زیرا می‌تواند فشارهای عصبی فراوانی را برای فرد ایجاد کند. حتی ملایم‌ترین انواع آکنه دست کم یک‌سال باقی می‌ماند. مدت بیماری در برخی افراد به ۱۵ سال و حتی تا آخر عمر نیز رسیده است. در صورت طولانی شدن مدت آکنه فرد اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد و تصور بدی از ظاهر خود پیدا می‌کند. درمان در اغلب موارد موثر است اما نیاز به حوصله و صرف وقت فراوان دارد. در بسیاری از افراد بیماری پس از دوران بلوغ و نوجوانی خودبه‌خود برطرف می‌شود.

آکنه اغلب به صورت نقاط سرسیاه، نقاط سرسفید و جوش‌های چرکی بروز می‌کند. از مالیدن یا ترکاندن جوش‌ها و آکنه‌ها خودداری کنید. جوش‌های چرکی را نباید با فشار خالی کرد. برای خالی کردن آنها دستگاه‌های مکنده‌ای وجود دارد که جوش‌ها را در شرایط کاملاً استریل تخلیه می‌کند

● پِیلینگ

موِثرترین عامل در زیبایی چهره، بی‌تردید شادابی و طراوت پوست است. شما اگر پوست خرابی داشته باشید، هر چقدر هم کرم پودر و انواع و اقسام آرایش را روی صورتتان بمالید، فایده‌ای ندارد و همه می‌فهمند که پوست شما خراب است. برای حفظ شادابی و طراوت پوست، نکات زیادی وجود دارد،‌مثل تغذیه خوب، نکشیدن سیگار، قرار نگرفتن در معرض آفتاب، عدم استفاده از وسایل آرایشی نامناسب و... اما همه این‌ها برای قبل از خراب شدن پوست است. اگر پوست شما خراب شده، علاوه بر رعایت موارد فوق، باید به دنبال روش‌های دیگری هم باشید که پوست شما را تا حد امکان، صاف و شاداب کنند(پیلینگ) یکی از این روش‌هاست.

● چرا پیلینگ؟

در سنین نوجوانی و جوانی معمولا پوست محتوای چربی بالاتری نسبت به سنین کهنسالی دارد.

با افزایش ترشح غدد، چربی‌ها در معرض هوا اکسیده می‌‌شوند و ایجاد جوش‌های سرسیاه به نام کومدون می‌کنند. اگر کومدون‌ها را به طور خودسرانه تخلیه کنید ممکن است به التهاب و بروز جوش‌های ملتهب چرکی منجر شود. لذا این کار را به شما توصیه نمی‌کنیم.

واژه جرم‌گیری پوست که امروزه توسط برخی افراد غیر پزشک و غیر متخصص به‌کار می‌رود نیز در واقع کندن و تخلیه نمودن کومدون‌ها و غدد چربی بسته شده است که می‌تواند به بروز آکنه یا جوش‌های غرور منجر شود.

شما می‌توانید پوسته‌های شاخی شده و سطحی پوست را به راحتی با صابون‌های لایه‌بردار (در پوست‌‌های چرب) و با شیرپاک‌کن (در پوست‌های خشک) تمیز کنید. در واقع اگر بهداشت پوست به خوبی رعایت شود، نیازی به جرم‌گیری خشن و دوره‌ای نخواهید داشت.

لایه‌برداری یا‌ پیلینگ که امروزه توسط متخصصین پوست اجرا می‌شود، برداشت قسمت‌های سطحی پوست بیمار و شاداب‌سازی پوست سالخورده است. پیلینگ در برخی موارد بسیار مفید است و نیاز به جراحی در جهت درمان ضایعات پوستی را مرتفع می‌سازد. از جمله این موارد می‌توان جوش صورت، لک صورت یا ملاسما و کک و مک را نام برد. همچنین پیلینگ برای از بین بردن اسکارهای ناشی از سوختگی و به طور کلی لک‌های باقی مانده از التهابات قبلی پوست، روش مناسبی است.,

● روش‌های پیلینگ

انتخاب پوست مناسب جهت هر نوع پیلینگ در نتیجه عمل، دخالت بسزائی دارد. در ضمن باید توجه داشته باشید که نمی‌توان هر نوع پیلینگی را برای هر نوع پوستی انتخاب کرد. مسئله مهم دیگری که باید به آن توجه شود، این است که قبل از انجام پیلینگ، پزشک باید مطمئن شود که بیمار اصول مراقبت‌های پوستی بعد از عمل را نظیر مصرف ضدآفتاب، خودداری از کندن دلمه‌های ایجاد شده روی سطح پوست و استفاده از صابون‌های ملایم با PH خنثی که کمترین اثر تحریکی روی پوست دارند، به دقت رعایت می‌کند. این نکته هم لازم به توضیح نیست که اگر عملیات پاکسازی و لایه‌برداری پوست توسط افراد ناآشنا و بی‌تجربه صورت ‌گیرد، نتایج ناگواری نظیر لکه‌های قهوه‌ای رنگ روی سطح پوست و حساسیت پوست در برابر آ‌فتاب را باعث می‌شود.

لایه‌برداری از پوست را می‌توان به روش‌های گوناگون انجام داد:

▪ لایه‌برداری شیمیایی:

لایه‌برداری شیمیایی به وسیله مواد شیمیایی که عمدتا از اسید با درصدهای متفاوت تشکیل شده‌اند، انجام می‌شود. معمولا در این محلول‌های شیمیایی از آلفا هیدروکسی اسید )AHA( و تری‌کلرواستیک اسید )TCA( و فنل با درصدهای متفاوت استفاده می‌شود.

AHA که از عصاره نیشکر تهیه می‌شود، خفیف‌ترین شکل پیل‌های شیمیایی است و اغلب برای درمان آسیب‌های خفیف پوستی در اثر آفتاب استفاده می‌شود. چین و چروک‌های عمیق‌تر و تیره‌تر و دانه‌های ناشی از تابش آ‌فتاب، معمولا با یک پیل TCA درمان می‌شوند.

به غیر از روش مرسوم انجام پیلینگ در چند جلسه، روش پیلینگ به‌صورت طولانی و مداوم هم وجود دارد. به این صورت که فرد باید کرم‌های دارای %۱۵ AHA و یا کمتر را هر شب بر روی جاهایی که می‌خواهد لایه‌برداری کند بمالد. AHA پوست را پوسته‌پوسته می‌کند و این مسئله سبب تحریک پوست در لایه‌های پایینی می‌شوند و به این ترتیب چروک‌های ریز و نافرمی‌های پوست صاف شده و از بین می‌روند. نکته مهم که باید به آن توجه کنید این است که پس از استفاده از این کرم‌ها باید از نورخورشید اجتناب نمایید و در مواقع خروج از منزل باید حتما از ضد آ‌فتاب قوی استفاده کنید.

▪ لایه‌برداری مکانیکی:

در لایه‌برداری به روش مکانیکی، به‌وسیله ابزارهای تراشنده، لایه سطحی پوست تراشیده می‌شود. مثلا می‌توان این کار را توسط یک دستگاه دوار تراشنده به‌نام <درم ابرشن> و یا توسط سمباده انجام داد. دستگاه جدیدی هم به تازگی وارد بازار شده که <میکرودرم ابرشن> نام دارد و از کریستال‌های آلومینیوم به‌عنوان ساینده استفاده می‌کند و پوست را با ظرافت بسیار زیادی می‌تراشد.

▪ لایه‌برداری لیزری:

در لایه‌برداری به روش لیزر، از لیزر دی اکسید کربن برای این منظور استفاده می‌شود. با اولین عبور لیزر، لایه سطحی یا اپیدرم پوست برداشته می‌شود. نفوذ عمقی، باعث از بین رفتن ساختمان ضمائم پوست می‌شود و در این صورت خطر ایجاد اسکار دائمی یا جوشگاه در ناحیه درمان شده وجود دارد.

● پیلینگ در منزل

ست پیلینگ مدیپیل (Medipeel) محصولی ایده‌آل جهت انجام پیلینگ پوست در منزل است. در این روش عوارضی از قبیل ایجاد حساسیت، خارش، سرخی و التهاب وجود ندارد و طی ۱۲ هفته درمان با این ست، لایه‌های فرسوده و سطحی رویی پوست از بین می‌رود و شما شاهد کاهش پف و چروک زیر چشم، کاهش لک‌های ناشی از تابش نور آفتاب و امراض کبدی و یا کهولت سن خواهید بود. مدیپیل، همچنین قادر است، خطوط عمیق خنده دور لب‌ها را کاهش دهد.

در مدیپیل محصولی به‌نام سرم پیلینگ صورت مدیپیل هم وجود دارد. این سرم حاوی اسید گلیکولیک است که باعث لایه‌برداری پوست و با طراوت کردن آن می‌شودو تاثیر بسزایی در کاهش خطوط سطحی پوست و لک‌های ناشی از کهولت و آفتاب دارد. محصول دیگر این ست، پاک‌کننده عمیق پوست مدیپیل است که حاوی چندین نوع مختلف از اسیدهای فعال میوه از قبیل: اسید گلیکولیک، اسید مالیک، اسید سیتریک، اسید لاکتیک، اسید سالیسیک، عصاره بابونه و الورا است. این اسیدها لایه‌های فرسوده سطحی روی پوست را از بین می‌برند و بدین‌ترتیب منجر به شکل‌گیری پوستی شاداب و تازه می‌شوند.

● پیلینگ و چروک‌های پوستی

کلاژن مسئول نگه‌داشتن قوام پوست شما است. حال به هر علتی در روند کلاژن‌سازی اختلالی به‌وجود آید، می‌تواند باعث ایجاد چین و چروک پوست شود. با افزایش سن کلاژن‌سازی دچار وقفه می‌شود و افرادی با سن بالا پوستی افتاده خواهند داشت.

علاوه بر کلاژن‌سازی، علل دیگری نیز در ایجاد چروک پوست دخالت دارند مثل قرارگیری طولانی‌مدت در معرض نور آفتاب.

علت دیگر، اسپاسم عضلانی زیر پوست است. افراد عصبی و اخمو به‌علت استفاده زیاد عضلات صورت، دچار این حالت می‌شوند. افرادی که قبلا چاق بوده‌اند ولی اکنون لاغر شده‌اند نیز به‌علت از دست دادن چربی زیر پوستی، دچار افتادگی پوست و چروک می‌شوند.

سیگار کشیدن و داشتن پوست خشک هم از عوامل دیگری هستند که باعث چروک زودرس می‌شوند.

برای پیشگیری از ایجاد چروک، پیش از هر چیز باید عامل ایجادکننده را از بین ببرید، مثلا تغذیه مناسب داشته باشید، از سیگار و مواد مخدر استفاده نکنید، اعصاب آرام داشته باشید، زیاد در معرض آفتاب قرار نگیرید و...

اما اگر دچار چین و چروک شده‌اید، ما چند روش موِثر را به شما معرفی می‌کنیم. روش اول، پیلینگ شیمیایی است که چه به صورت تدریجی با مصرف کرم‌های حاوی AHA با درصدهای پایین و چه به صورت پیلینگ در مطب با داروهای با درصد بالا، قابل انجام است. با این روش‌ها، کلاژن سازی تحریک می‌شود.

روش دیگر، به کار بردن لیزر است. با پیلینگ لیزری توسط لیزر‌CO۲ اولتراپالس، رشته‌های آسیب‌دیده کلاژن بازسازی می‌شوند و کلاژن جدید هم در پوست به وجود می‌آید در نتیجه با از بین رفتن چین و چروک‌ها، فرد ۵ تا ۱۰ سال جوانتر به نظر می‌رسد که در صورت مراقبت صحیح از پوست و قرار نگرفتن در معرض آفتاب، آثار سودمند این عمل تا سالیان سال باقی‌می‌ماند.

● فقط دو هفته صبر کنید

در مورد طول عمل پیلینگ، ظاهر پوست بلافاصله پس از عمل و مدت زمان بهبودی و مراقبت‌های پس از عمل، بروشورهای ساده و قابل فهمی وجود دارد که مراکز درمانی پوست در اختیارتان می‌گذارند. بلافاصله پس از پیلینگ، پوست برافروخته و به رنگ صورتی پررنگ یا قرمز در می‌آید. احساس سوختگی یا خارش پس از پیلینگ هم دردسر دیگری است که برای رفع آن، بسته به نظر پزشک از پماد وازلین و پماد ترکیبی روی پوست و یا روش پانسمان بسته یا گاز نیمه تراوا استفاده می‌شود. به مدت ۲ تا ۵ روز هم ترشحات روشن یا کمی زرد رنگ خواهید داشت. تورم صورت بین روزهای ۲ تا ۴ و قرمزی پوست بین روزهای ۷ تا ۱۰ طبیعی است .

محمدرضا مهاجر

دکتر هانیه زائررضایی