چگونه مومنی را شاد کنیم

از جمله کارهایی که در فرهنگ اسلام توصیه فراوانی به آن شده و صاحب شریعت پاداشی بس بزرگ برایش در نظر گرفته «ادخال سرور» در قلب مومن است

از جمله کارهایی که در فرهنگ اسلام توصیه فراوانی به آن شده و صاحب شریعت پاداشی بس بزرگ برایش در نظر گرفته «ادخال سرور» در قلب مومن است. در روایتی امام باقر(ع) می‌فرماید: «إِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِنِ؛ به درستی که محبوب‌ترین اعمال نزد خدای متعال «ادخال سرور» در قلب مومن است و در روایتی دیگر فرمودند: «مَا عُبِدَ اللهُ بِشَیْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَی اللهِ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِنِ»؛ خداوند به چیزی محبوب‌تر از ادخال سرور در قلب مومن عبادت نشده است. رسول اکرم(ص) ارزش این کار را برابر با مسرور کردن خدا و رسولش دانسته و می‌فرماید: مَنْ سَرَّ مُؤْمِناً فَقَدْ سَرَّنِی وَ مَنْ سَرَّنِی فَقَدْ سَرَّ اللَّهَ. در ارزش و اهمیت و ثواب فوق‌العاده این کار حرفی نیست؛ عمده سخن در معنا و مصادیق کارهایی است که منجر به «ادخال سرور» می‌شود. به گمان برخی معنای این واژه، به خنده انداختن دیگران است و همین پندار شایع و نادرست باعث شده تا بسیاری برای رسیدن به ثواب این کار، دست به خنداندن دیگران بزنند.

«ادخال سرور» به این معنایی که آنها پنداشته اند با بخشی از روایات ما سر ناسازگاری دارد. به این روایت توجه کنید: روزی امیرالمومنین(ع) به همراه عده‌ای از یارانش از مسیری عبور می‌کرد. شخصی از راه رسید و عبا از دوش حضرت برداشت و فرار کرد. همراهان حضرت از پی او دویدند و در نهایت او را به همراه عبا تسلیم حضرت کردند. امام علی(ع) با اشاره به آن فرد از همراهانش پرسید که او کیست؟ عرض شد: این فرد دلقکی است که با کارهایی از این قبیل مردم مدینه را می‌خنداند و موجبات شادی آنها را فراهم می‌کند. حضرت بی‌توجه به آن شخص فرمود: به او بگویید خدا روزی دارد که در آن روز اهل کارهای بیهوده و باطل می‌فهمند که دستشان خالی است. اگر «ادخال سرور» به همان معنایی بود که بین ما شایع است حضرت می‌بایست از کار آن مرد تقدیری شایسته به عمل می‌آورد؛ ولی می‌بینیم او را حکیمانه مورد سرزنش قرار می‌دهد. امام صادق(ع) فرمود: خداوند به حضرت داود علیه‌‌السلام وحی کرد همانا اگر بنده‌ای از بندگان من حسنه‌ای را به درگاه من بیاورد من بهشتم را بر او مباح می‌کنم.

حضرت داوود علیه‌السلام پرسید: پروردگارا! آن چه کار خیری است؟ [که چنین پاداشی دارد؟] خداوند متعال فرمود شاد کردن دل بنده‌ای از بندگان مؤمن من ولو با دادن یک دانه خرما به او.پس «ادخال سرور» در قلب مومن به معنای خنداندن او نیست بلکه خندیدن حالتی است که گاهی در پی سرور قلبی در چهره کسی پدیدار می‌شود. از مجموع روایاتی که در این باره به ما رسیده است به دست می‌آید که معنای «ادخال سرور»، شاد کردن دل مومن است؛ آن هم از راهی که شرعا حرام نباشد.

امام حسین(ع) از نبی مکرم اسلام(ص) روایت می‌کند: أَفضلُ الأَعمالِ بَعدَ الصَلاةِ إِدخَالُ السُّرُورِ فِی قَلبِ المُؤمِنِ بِمَا لا إِثمَ فِیهِ ؛ برترین اعمال بعد از اقامه نماز، شاد کردن دل مومن است؛ البته از طریقی که گناه در آن نباشد. از این روایت استفاده می‌شود شاد کردنی در اسلام ارزشمند است که بر خلاف موازین شرعی نباشد و اگر مخالف بود ممنوع است و حرام؛ حتی اگر باعث خنده و به ظاهر شادی دل عده‌ای شود. اکنون جای این پرسش است که با چه کارهایی می‌توان قلب مومنی را شاد کرد؟ باز در اینجا عده‌ای بر این گمانند که تنها راه ایجاد سرور و بهجت در قلب مومنی، دست زدن به کاری خنده دار یا بیان لطیفه‌ای مسرت بخش است و بس.

ما منکر چنین روشهایی بر فرض حلال بودنشان نیستیم؛ اما آنچه از بررسی و جست‌وجو در روایات نصیبمان می‌شود گوهری است که این امور را توان قیاس با آن نیست. روایات این بخش نه تنها ما را دعوت به ایجاد شادی در دل مؤمن می‌کنند؛ بلکه راه رسیدن به آن را نیز برای ما شرح می‌دهند که با دقت در آنها این سوال ما نیز پاسخ داده می‌شود. آنچه فرهنگ اسلام به ما می‌آموزد این است که برادر و خواهر دینی خود را با کمک به او دلشاد کن و گل لبخند را بر لبان او بنشان.